Bao giờ cước vận tải mới điều chỉnh phù hợp?

Mức giảm chưa tương xứng

Theo tính toán của Bộ Tài Chính, tỷ trọng chi phí nhiên liệu chiếm khoảng 25-35% giá thành vận tải đối với xe chạy xăng (chủ yếu là taxi), 35-45% đối với xe chạy dầu (chủ yếu là vận tải hành khách và hàng hóa). Do đó, khi xăng dầu giảm như mức hiện tại (trên 30%) thì giá vận tải phải giảm từ 12-15% mới phù hợp. Tuy nhiên, theo báo cáo của Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) về kết quả kiểm tra tại 3 tỉnh, thành gồm Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cho thấy, các đơn vị vận tải mới chỉ kê khai giảm giá ở mức từ 2-10%. Sự điều chỉnh giá cước này là quá thấp so với mức giảm rất sâu của giá nhiên liệu trong thời gian qua. Còn tại Dak Lak, theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải (GTVT), hiện trên địa bàn tỉnh có 35 doanh nghiệp, HTX vận tải thuộc diện phải kê khai giá cước và giảm giá cước theo giá nhiên liệu giảm. Đến thời điểm này toàn tỉnh đã có 32/35 doanh nghiệp thông báo giảm giá vé, với mức giảm từ 3 - 10%. Trong tháng 12-2014, đoàn liên ngành của tỉnh gồm Sở Tài chính và Sở GTVT đã tiến hành kiểm tra ngẫu nhiên đối với 15 đơn vị vận tải. Tại thời điểm kiểm tra đối với 3 đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng taxi gồm Công ty TNHH MTV Mai Linh Dak Lak, Công ty TNHH taxi du lịch Quyết Tiến và HTX Quyết Thắng thì  mới chỉ có HTX Quyết Thắng đã thực hiện thủ tục giảm giá cước, với mức giảm từ 13-16%. Trong khi đó, mới chỉ có 9/15 đơn vị vận tải hành khách bằng ôtô theo tuyến cố định thực hiện kê khai giảm giá vé, với mức giảm từ 3-13,8%. Trong tổng số các đơn vị đã thực hiện kê khai lại giá cước theo chiều hướng giảm, số đơn vị giảm cước ở mức 10% trở lên chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Hành khách đi xe buýt tuyến Buôn Ma Thuột - M'Drak.

Thực tế, có không ít đơn vị vận tải trên địa bàn tỉnh đã có giải trình khá chi tiết về các khoản chi phí cho 1 hành trình chạy xe của đơn vị mình. Tuy nhiên, việc kê khai này cũng muôn hình vạn trạng, đủ lý do để doanh nghiệp ngụy biện, mức giảm giá từ 3-4% là hợp lý. Chẳng hạn tại HTX Quang Trung, đơn vị này đã kê khai tới 17 khoản chi phí đối với 1 chuyến xe hành trình từ Buôn Ma Thuột - TP. Hồ Chí Minh, từ giá nhiên liệu, nhân công, phí cầu đường, kiểm định, khấu hao xe, nộp thuế… Nhìn qua bản kê khai, có vẻ rất hợp lý, nhưng thực chất là bất hợp lý, bởi thực tế yếu tố cấu thành nên giá thành của một chuyến xe trong thời điểm hiện nay, tác động nhiều nhất là giá nhiên liệu, còn lại các chi phí đầu vào rất ít xê dịch, thậm chí còn giữ nguyên. Điều này có nghĩa, nếu giá xăng dầu giảm mạnh, đơn vị vận tải không thực hiện giảm giá hoặc giảm ở mức thấp thì tỷ lệ lãi/lượt xe của các đơn vị sẽ rất cao. Đó là chưa kể, vào các ngày lễ lớn trong năm, các doanh nghiệp tự ý phụ thu từ 40 đến 60% giá vé so với những ngày thường với lý do “xe chạy rỗng một chiều”.

Trao đổi về vấn đề này, ông Đỗ Bình Chính, Phó Giám đốc Sở GTVT, Phó Trưởng đoàn kiểm tra liên ngành cho biết, mức giảm trung bình như hiện nay là quá thấp so với giá nhiên liệu. Thêm vào đó, việc niêm yết giá trong, ngoài thành xe và ở một số quầy bán vé chưa được các doanh nghiệp thực hiện đúng quy định, nơi làm nơi không nên đa số hành khách không biết giá cước đã được giảm hay chưa. Một thực tế nữa, vẫn còn một số đơn vị chưa thuyết minh được chi phí hình thành nên giá cước, rất khó cho đoàn kiểm tra trong việc xác định giá cước đã thực sự phù hợp với việc giảm giá nhiên liệu trong thời gian qua hay chưa.

Người dân phản ứng gay gắt

Việc giảm giá cước quá ít, mức giá kê khai lại chỉ là một hình thức đối phó với cơ quan quản lý, điều này đã gây không ít bức xúc đối với người dân. Chị Nga (thị trấn Quảng Phú, huyện Cư M’gar) bày tỏ: “Do có việc từ huyện đi Bến xe Miền Đông, nghe phong phanh đợt này các nhà xe đã có kế hoạch giảm giá cước, chị đã mừng thầm. Tuy nhiên, khi mua vé chị mới ngớ người bởi giá cước chỉ giảm được 10.000 đồng/lượt (mức giá cũ 250.000, mức mới 240.000 đồng) đối với hành trình dài gần 400 cây số từ Quảng Phú đến Bến xe Miền Đông. Tương tự, tại HTX Quang Trung (TP. Buôn Ma Thuột) việc giảm giá cước cũng chỉ ở mức 4% trên tuyến Buôn Ma Thuột - TP. Hồ Chí Minh và ngược lại, có nghĩa chỉ giảm 10.000 đồng/1 lượt vé. Chị Lan (Buôn Ma Thuột) phản ứng gay gắt: “Giá vé chỉ giảm được 10.000 đồng/lượt chẳng đem lại một tý lợi ích nào cho người dân chúng tôi, thực ra với số tiền đó chỉ đủ để mua một ổ bánh mì vỉa hè mà thôi”. Còn tại HTX Quyết Thắng (huyện Krông Pak), giá vé mới mà đơn vị này áp dụng giảm chỉ 4%, cụ thể tại Bến xe M’Drak-Bến xe Miền Đông (TP. Hồ Chí Minh), hành trình dài 440 km, giá cũ là 240.000 đồng nay chỉ giảm được 10.000 đồng. Cũng tại HTX Quyết Thắng, giá vé xe buýt chỉ giảm từ 2-3% đối với giá vé tháng. Cụ thể, đơn vị giảm giá cước đối với 6 tuyến buýt tháng gồm tuyến số 7 (Krông Pak-Buôn Ma Thuột), tuyến số 8 (Krông Pak-M’Drak), tuyến số 18 (Ea Kly-Cư Yang)…, với mức giảm 10.000 đồng/vé tháng. Nếu làm một phép tính thử, mỗi ngày hành khách chỉ “tiết kiệm” được 333 đồng từ việc giảm giá xe buýt!

Rõ ràng, với việc giá nhiên liệu giảm liên tiếp trong thời gian qua, đối tượng được hưởng lợi chính là doanh nghiệp vận tải chứ không phải hành khách. Tuy nhiên, một thực tế cần phải nhìn nhận rằng, hiện nay có nhiều văn bản quy định liên quan đến vấn đề giảm giá cước, nhưng lại chưa có một khung quy định cụ thể nào về việc điều chỉnh giảm giá vé. Đó cũng là kẽ hở mà các đơn vị vận tải tìm cách để lách luật. Để tiếp tục tăng cường quản lý giá cước vận tải bằng xe ôtô, mới đây Bộ Tài chính đã có văn bản số 18757 /BTC-QLG, ngày 23-12-2014 giao Bộ GTVT chỉ đạo Sở GTVT các địa phương phối hợp với Sở Tài chính và các cơ quan liên quan tăng cường kiểm tra về công tác này tại các đơn vị vận tải. Đối với các đơn vị chưa thực hiện kê khai giảm giá cước theo xu hướng giảm giá nhiên liệu, xử lý vi phạm theo quy định tại Điều 11 Nghị định số 109/2013/NĐ-CP; đối với các đơn vị đã kê khai giảm giá cước, yêu cầu các đơn vị này tiếp tục tính toán lại giá thành vận tải theo xu hướng giảm giá nhiên liệu để kê khai lại theo đúng quy định.

 Phạm Hoàng