Đào tạo sư phạm: Không chỉ là chuyện miễn học phí

Đào tạo sinh viên sư phạm phải dựa trên nhu cầu thực tế. Nguồn: hanoi.edu.vn.

Một bên thì cho rằng đã đến lúc bỏ chủ trương miễn học phí một cách cào bằng cho tất cả sinh viên ngành sư phạm của các trường ĐH, CĐ công lập. Chỉ nên miễn với một số đối tượng nhất định như sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, sinh viên đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc tế, quốc gia để thu hút người giỏi vào sư phạm...

Theo phân tích của một hiệu trưởng trường ĐH sư phạm, chính sách miễn học phí để thu hút sinh viên giỏi vào sư phạm đến nay đã thực hiện được gần 20 năm nhưng đến nay đã không phát huy được nhiều tác dụng do nhiều sinh viên sư phạm học xong không đi làm giáo viên mà tham gia vào thị trường lao động ở những lĩnh vực khác nhau. Như vậy là lãng phí ngân sách. 

Trong khi đó, với việc cấp bù kinh phí trường nhận được từ ngân sách nhà nước lại quá thấp, nhà trường thường phải bù từ các khoản khác để đào tạo. 

Thậm chí, có ý kiến cho rằng thời gian đầu, chính sách miễn học phí phát huy tác dụng rất tốt với việc nâng “tỷ lệ chọi” của các trường sư phạm lên rất cao nhưng thực tế mấy năm gần đây, nhiều trường sư phạm cũng rơi vào tình trạng khó tuyển sinh dù đã hạ điểm chuẩn đến mức tương đương với ngưỡng đảm bảo chất lượng Bộ GD&ĐT công bố. 

Tuy nhiên, một nghiên cứu của khoa Sư phạm, Trường ĐH Cần Thơ lại cho thấy có tới hơn 50% sinh viên chọn ngành sư phạm do được miễn học phí. Nếu ngành sư phạm sẽ phải đóng học phí, hơn 55% sinh viên nói họ sẽ bỏ học; hơn 20% sinh viên lưỡng lự có nên học nữa hay không và chỉ có khoảng 22% khẳng định họ vẫn tiếp tục học ngành sư phạm. 

Mặc dù khảo sát này mới thực hiện ở phạm vi một mẫu nhỏ trong số hàng nghìn sinh viên ngành sư phạm hiện nay nhưng cũng là một kết quả đáng để suy ngẫm. Nhiều giảng viên thừa nhận, trong quá trình giảng dạy cũng nhận thấy nhờ việc miễn học phí mà nhiều con em nhà nghèo học giỏi được tạo cơ hội vào đại học thay vì ở nhà, đi làm... 

Câu hỏi đặt ra là, nếu chính sách miễn học phí thay đổi có làm giảm số lượng sinh viên theo học các ngành sư phạm hay không?

Không ai có thể đưa ra được câu trả lời chắc chắn nhưng có một sự thật là hiện nay, việc đào tạo dôi dư, thiếu tính toán khiến hàng nghìn cử nhân, trong đó có cử nhân sư phạm thất nghiệp phải đi làm trái ngành, trái nghề. Mặc dù những năm gần đây Bộ GD&ĐT đã thực hiện cắt giảm 10-20% chỉ tiêu đào tạo ngành sư phạm nhưng dư luận vẫn lo ngại với số lượng cơ sở đào tạo sư phạm còn lớn, chỉ tiêu chung vẫn cao thì số lượng sinh viên theo học vẫn vượt quá cầu. Việc miễn học phí có thể ổn định chỉ tiêu của các trường sư phạm nhưng không có nghĩa là hút được người giỏi vào học.

Và câu chuyện đầu vào của ngành sư phạm của một số trường cao đẳng thấp đến lo ngại, chỉ 3 điểm 1 môn khiến dư luận lo lắng về chất lượng đội ngũ giáo viên trong tương lai. Nhưng đó không phải là “lỗi” của chính sách miễn học phí vì thực tế, vẫn nhiều trường không tuyển đủ chỉ tiêu dù đã hạ điểm rất thấp. 

Ngành sư phạm “rớt giá”, cách nói dân dã phản ánh đúng tình trạng của việc tuyển sinh vào ngành này những năm gần đây so với khối ngành quân đội, y dược nói chung… theo nhiều ý kiến phân tích, hoàn toàn không nằm ở vấn đề được miễn học phí hay không. 

Như TS Lê Viết Khuyến- nguyên Vụ phó Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GD&ĐT) nhận định, từ xưa đến nay thực tế chứng minh, khi nhu cầu giáo viên lớn thì giá của sinh viên sư phạm tăng lên. Còn vừa rồi sinh viên không vào sư phạm là vì vào sư phạm ra trường thất nghiệp nhiều. Các ngành công an, quân đội… hút sinh viên vì rõ ràng đầu ra của họ đảm bảo, học xong sẽ được phân công công tác với mức đãi ngộ tương đối so với mặt bằng lương viên chức hiện nay thì thí sinh hạ quyết tâm thi vào bằng được cũng không phải là chuyện gì khó lý giải.  

Thầy giỏi mới có trò giỏi. Thu hút người tài vào ngành sư phạm là bài toán cấp thiết được đặt ra trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, nếu chỉ miễn học phí thì chưa thể đảm bảo cho học sinh giỏi ở cấp phổ thông mặn mà với nghề giáo bởi học phí ngành sư phạm mới là câu chuyện trước mắt của 3, 4 năm học trong trường. 

Sau đó là 40 năm làm nghề với đồng lương nhà giáo chật vật trong cơn bão thị trường, một môi trường với nhiều áp lực do được cả xã hội quan tâm, gia đình kỳ vọng, thời gian làm việc liên tục kéo dài hơn 8 tiếng nhất là với giáo viên cấp mầm non, tiểu học... Với ngần ấy băn khoăn, sẽ có bao nhiêu học sinh giỏi ưu tiên lựa chọn nghề giáo chỉ vì được miễn học phí? 

Đề xuất tăng lương cho giáo viên đang rất được quan tâm. Trong đó, có đề xuất không chỉ là xếp lương giáo viên cao nhất trong bậc lương hành chính mà phải là mức lương tối thiểu để làm sao giáo viên mới ra trường đủ sống, đủ kiên trì bám trụ với nghề. Những giáo viên lâu năm cũng không phải làm thêm các công việc khác để đảm bảo cuộc sống mà yên tâm dành toàn tâm, toàn ý cho việc giảng dạy, truyền thụ kiến thức cho học trò.

Lam Nhi