Bao giờ minh bạch giá xăng?

Thừa nhận rằng, việc điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu tại Nghị định này có liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người tiêu dùng, thế nhưng những nút thắt trong giá xăng vẫn chưa được giải quyết …

Người dân vẫn băn khoăn về diễn biến giá xăng dầu. Ảnh: TL.

Cần sự minh bạch

Đó là câu hỏi mà nhiều chuyên gia cũng như người tiêu dùng đặt ra với cơ quan quản lý. Bởi dễ hiểu, trong 4 kỳ điều hành xăng dầu từ tháng 12 năm 2017 đến tháng 2 năm 2018, có thời điểm giá xăng  Ron 92 được công bố không tăng nhưng trên thực tế giá xăng Ron 95 lại tăng. Tại sao lại có sự khác biệt giữa hai mặt hàng xăng này. Nhiều người hoài nghi về tính minh bạch của giá. Bởi khi bán loại xăng nào ra thị trường phải có công bố giá cơ sở, điều đó tạo thuận lợi cho người tiêu dùng và doanh nghiệp (DN).

Trong văn bản mới nhất mà Liên bộ Tài chính – Công thương vừa có báo cáo Thủ tướng về diễn biến giá xăng dầu có nhiều thông tin đáng lưu ý. Trong đó trọng tâm nhất là mặt hàng xăng Ron 95 từ trước đến nay chưa được lựa chọn để tính toán công bố giá cơ sở. Cụ thể, theo Bộ Tài chính, trên thị trường hầu hết các loại xe gắn máy, xe ô tô đều có thể sử dụng xăng có chỉ số Ron 92, chỉ 1 số ít loại xe thế hệ mới, phân khối lớn đắt tiền, thường được nhà sản xuất động cơ khuyến cáo sử dụng xăng có chỉ số Ron 95. 

Vì vậy, mặc dù trước đây sử dụng 2 mặt hàng xăng Ron 92 và Ron 95 tiêu chuẩn khí thải Euro 2 nhưng do mặt hàng xăng Ron 95 phù hợp cho đa số phương tiện có động cơ đời mới trong khi Ron 92 là mặt hàng tiêu dùng phổ biến và được Liên bộ Tài chính – Công thương xác định để tính toán, công bố giá cơ sở phục vụ điều hành giá bán lẻ tại thị trường nội địa. Mặt hàng xăng Ron 95 từ trước đến nay chưa được lựa chọn để tính toán công bố giá cơ sở.

Qua thống kê từ  việc điều hành giá của các thương nhân đầu mối cho thấy, giá xăng Ron 95 và xăng E5 đang chênh lệch giao động khoảng 1.710 đồng/l; Liệu có sự hợp lý hay không? Ông Trần Văn Hiếu, Thứ trưởng Bộ Tài chính cũng khẳng định: Liên bộ vẫn tiếp tục theo dõi tình hình tiêu thụ, diễn biến cung cầu về xăng Ron 95 theo các tiêu chuẩn khí thải, xăng E5 Ron 92 trên thị trường để công bố giá cơ sở phù hợp với tình hình xăng dầu.

Cần phải minh bạch hơn nữa về giá xăng dầu.

Bao giờ được chủ động?

Mối quan tâm hiện nay của người dân đến thị trường xăng dầu trong thời gian tới là diễn biến giá sẽ như thế nào, nhất là trong bối cảnh giá xăng dầu thành phẩm trên thị trường thế giới tăng và đứng ở mức cao. Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết, người tiêu dùng vẫn thiếu thông tin minh bạch, chính xác.

Mới đây nhất, Chính phủ ban hành Nghị định 08/2018/NĐ-CP sửa đổi một số Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Công thương trong đó có lĩnh vực kinh doanh xăng dầu. Theo đó trong trường hợp các yếu tố cấu thành biến động làm cho giá cơ sở tăng trong phạm vi 3% so với giá cơ sở liền kề trước đó, thương nhân đầu mối được tăng giá bán lẻ tương ứng giá cơ sở tại thời điểm thương nhân điều chỉnh giá. Đồng thời gửi văn bản kê khai giá, quyết định điều chỉnh giá đến cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền (liên Bộ Công thương - Tài chính) và chịu trách nhiệm trước pháp luật về mức giá được điều chỉnh.

Trường hợp các yếu tố cấu thành làm cho giá cơ sở tăng vượt 3% đến 7% so với giá cơ sở liền kề trước đó, thương nhân đầu mối gửi văn bản kê khai giá, dự kiến mức điều chỉnh giá tới cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền (liên Bộ Công thương - Tài chính). Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ khi nhận được văn bản kê khai giá, dự kiến mức điều chỉnh giá của thương nhân đầu mối, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phải có văn bản trả lời thương nhân đầu mối về việc điều chỉnh mức giá, sử dụng Quỹ bình ổn giá (nếu có). Quá thời hạn 3 ngày làm việc, nếu cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền không có văn bản trả lời, thương nhân đầu mối được quyền điều chỉnh giá bán lẻ tối đa tương ứng với mức giá cơ sở tại thời điểm điều chỉnh nhưng không được vượt quá 7% so với giá cơ sở liền kề trước đó.

Trong trường hợp các yếu tố cấu thành biến động làm cho giá cơ sở giảm so với giá cơ sở liền kề trước đó, trong thời hạn quy định, thương nhân đầu mối phải giảm giá bán lẻ tối thiểu tương ứng giá cơ sở tại thời điểm thương nhân điều chỉnh giá. Đồng thời gửi văn bản kê khai giá, quyết định điều chỉnh giá đến cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền (liên Bộ Công thương - Tài chính) và chịu trách nhiệm trước pháp luật về mức giá được điều chỉnh; không hạn chế mức giảm, khoảng thời gian giữa 2 lần giảm và số lần giảm giá. Thời gian giữa 2 lần điều chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là 15 ngày đối với trường hợp tăng giá, tối đa là 15 ngày đối với trường hợp giảm giá.

Như vậy, so với quy định cũ tại Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, việc điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu không có thay đổi. Tuy nhiên, căn cứ vào thực tế có thể thấy, DN xăng dầu vẫn chưa thể hiện rõ quyền tự định giá trong phạm vi cho phép của mình, đặc biệt là khi giá xăng dầu giảm.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long bình luận, việc điều hành giá xăng nên thực hiện 7 ngày/lần thay vì 15 ngày như hiện nay để giá xăng trong nước bám sát diễn biến giá thế giới. Kiến nghị này được nhiều người đồng tình, ngay cả trong điều kiện giá xăng dầu tăng. Song khi giá xăng dầu giảm, mặc dù không hạn chế số lần điều chỉnh giá giảm tương ứng nhưng thực tế kể từ năm 2014 Nghị định 83 có hiệu lực đến nay, quy định này chưa được thực hiện. Như vậy, người tiêu dùng thực sự chưa được hưởng lợi từ quy định này.

Thúy Hằng