Kinh tế

Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu: Lo mất vốn, kiến nghị sửa đổi Nghị định 83

15:29 | 07/01/2015

Ra đời từ 1-11-2014, Nghị định 83 NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu đang tạo ra những thay đổi lớn trên thị trường này.

Giới chuyên gia khẳng định, qua những lần điều chỉnh giá bán xăng dầu của nhà quản lý theo Nghị định 83, giá bán xăng dầu trong nước ngày càng phản ánh sát hơn với diễn biến của giá xăng dầu trên thị trường thế giới. Tuy nhiên, trước việc giá dầu thế giới giảm liên tục thời gian qua, Lãnh đạo Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) mới đây đã có kiến nghị rằng, Nghị định này lại đang gây khó cho các doanh nghiệp (DN) đầu mối nhập khẩu xăng dầu.

Xăng dầu liên tục giảm giá, người tiêu dùng hưởng lợi

Ảnh: Hoàng Long

Nghị định 83 khiến DN lỗ?

Đánh giá về 2 tháng thực hiện theo Nghị định 83 mới thay thế Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hội đồng quản trị Petrolimex cho rằng, Nghị định 83 đã khắc phục được những mặt hạn chế của Nghị định 84 sau hơn 4 năm triển khai, thể hiện sự kiên định của Chính phủ trong việc chuyển sang cơ chế thị trường đối với kinh doanh xăng dầu. "Qua 3 lần điều chỉnh giá bán xăng dầu của Liên Bộ theo Nghị định 83 đã làm cho giá bán trong nước ngày càng phản ánh sát hơn với diễn biến của giá xăng dầu trên thị trường thế giới. Đồng thời, Nghị định 83 cũng đã tạo được hành lang pháp lý rõ ràng hơn, giúp Liên Bộ, doanh nghiệp có căn cứ trong việc điều chỉnh giá bán và tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình trước dư luận xã hội và người tiêu dùng”- ông Bảo nhận định.

Lãnh đạo Petrolimex cũng cho rằng, Nghị định 83 cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến cho hoạt động kinh doanh xăng dầu của các DN đầu mối thua lỗ trong năm 2014. Cụ thể, theo người đứng đầu Tập đoàn này, Nghị định 83 ra đời và có hiệu lực thi hành đúng vào giai đoạn giá xăng dầu thế giới ở trong xu thế giảm liên tục, kéo dài là cơ hội thuận lợi để cơ quan quản lý Nhà nước điều hành giá bán theo một chiều duy nhất là giảm giá (theo thống kê, có 12 lần giảm giá xăng liên tiếp với tổng mức giảm là 7.760 đ/lít; 13 lần giảm giá dầu với tổng mức giảm 5.830 đ/lít là mức giá thấp nhất trong gần 4 năm trở lại đây).

Tuy nhiên, do công thức tính giá cơ sở theo Nghị định 83 lấy theo bình quân 15 ngày giá thế giới sát ngày công bố giá cơ sở; trong khi thương nhân đầu mối phải dự trữ lưu thông 30 ngày theo quy định dẫn đến giá bán thường thấp hơn giá vốn do doanh nghiệp phải xuất bán từ tồn kho 15 ngày đầu của chu kỳ dự trữ và phát sinh lỗ. Chưa kể, để hạn chế kinh doanh mất vốn trong xu thế giá giảm, các đại lý/tổng đại lý thường chỉ mua hàng cầm chừng (để tối ưu hóa tồn kho, giảm dự trữ) đủ đáp ứng nhu cầu bán hàng cho khách nên dự trữ lưu thông dồn về thương nhân đầu mối. Toàn bộ tích lũy lỗ từ hàng tồn kho do giảm giá dồn về thương nhân đầu mối; đồng thời Tổng đại lý, đại lý dự trữ lưu thông thấp, gây bất ổn thị trường có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Trước thực tế này, Petrolimex đã kiến nghị Liên Bộ Tài chính - Công thương nghiên cứu xem xét trình Chính phủ sửa đổi bổ sung quy định Điểm d Khoản 1 Điều 37 của Nghị định 83 về chi Quỹ Bình ổn giá xăng dầu áp dụng cho cả trường hợp nếu giá cơ sở thấp hơn giá bán lẻ hiện hành diễn ra trong thời gian dài - giúp doanh nghiệp kinh doanh không mất vốn. Trước mắt, cho phép thương nhân đầu mối thực hiện trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho theo đúng quy định và nguồn được bù đắp từ Quỹ Bình ổn giá.

Ngoài ra, theo Petrolimex, thủ tục cấp giấy chứng nhận và việc thiết lập hệ thống phân phối theo quy định mới: Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện đối với Tổng đại lý, thương nhân phân phối, đại lý có nhiều điểm bán... là tương đối phức tạp và còn mất nhiều thời gian chưa kể các doanh nghiệp cần phải hoàn thiện điều kiện theo quy định. Vì vậy, việc thiết lập hệ thống phân phối, ký kết hợp đồng bán hàng theo Nghị định 83 cho năm kế hoạch 2015 của Tập đoàn với khách hàng gặp không ít khó khăn. Từ thực tế này, Petrolimex cũng kiến nghị Bộ Công Thương nghiên cứu áp dụng công nghệ thông tin trong việc đăng ký phê duyệt và cấp Giấy phép đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu…

Lại ỷ thế "con cưng”

Kiến nghị của Petrolimex đang khiến dư luận lại nhìn thấy bóng dáng ỷ thế con cưng của một DNNN. Giới chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu như DN kiến nghị trích Quỹ bình ổn giá để bù lỗ khi giá giảm, thì có khác nào, DN lỗ lại muốn tiền của dân bù lỗ cho mình, vì tiền ở Quỹ bình ổn giá chính là tiền của dân. Đây vẫn là "bệnh cũ” của các DNNN đã tồn tại lâu nay.

Ngẫm lại, cứ mỗi lần giá xăng dầu thế giới tăng, các DN xăng dầu lớn lại bắt đầu đưa ra lý lẽ "cần hướng giá tới cơ chế thị trường” để dễ dàng biện hộ cho mục đích đòi tăng giá của mình. Song đáng lẽ, nếu theo cơ chế thị trường thì họ cũng cần phải xác định quy luật "lời ăn lỗ chịu”. Có nghĩa, nếu giá xăng dầu thế giới giảm, họ phải giảm giá theo là điều tất yếu. Tuy nhiên, dư luận đang chứng kiến, giá xăng dầu thế giới giảm sâu, các DN thực thi theo Nghị định 83 liên tiếp phải điều chỉnh giá xăng giảm theo đúng cơ chế thị trường thì ngay lập tức, DN xăng dầu đã kêu lỗ và cho rằng, Nghị định 83 gây khó cho DN hoạt động. Một lần nữa, dư luận lại nhìn thấy sự ỷ thế DNNN của các "ông lớn”. Những kiến nghị nói trên của Petrolimex đang thể hiện rõ rằng, cái gọi là cơ chế thị trường, quy luật "lời ăn lỗ chịu” ấy sẽ khó có thể tồn tại khi mà "bầu sữa” nhà nước vẫn sẵng sàng che chở nếu đứa "con cưng” kêu khóc.

Giá xăng tiếp tục giảm

Cụ thể, từ 16h30 chiều ngày 6-1, giá bán lẻ xăng dầu trong nước ở mức 17.574 đồng/lít. Dầu diezel 0,05S là 16.638 đồng/lít; dầu hỏa 17.114 đồng/lít và dầu madut 180 CST 0,5S là 12.934 đồng/kg. Liên Bộ Công thương- Tài chính cũng quyết định giảm mức trích Quỹ Bình ổn xăng dầu từ mức 800 đồng/lít hiện hành xuống còn 500 đồng/lít. Thuế nhập khẩu xăng sẽ tăng thêm 8%, áp dụng từ 16h30 chiều cùng ngày.

T.Hằng

Duy Phương