Củng cố và phát triển mạng lưới y tế cơ sở

Ảnh minh họa.

Hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở

Y tế cơ sở ở nước ta hiện nay bao gồm: Y tế thôn, bản, xã, phường, thị trấn, quận, huyện, thị xã, là tuyến y tế ban đầu gần dân nhất, bảo đảm cho mọi người dân được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp nhất và hiệu quả nhất.

Do đó, mạng lưới y tế cơ sở ngày càng có vai trò quan trọng trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, thực hiện các nội dung của chăm sóc sức khỏe ban đầu, các chương trình mục tiêu về y tế, nhất là việc khám, chữa bệnh cho người dân khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo - là những khu vực điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, tỷ lệ người nghèo cao, lại ở xa các bệnh viện tỉnh, bệnh viện trung ương.

Báo cáo tại phiên giải trình về chất lượng, hiệu quả hoạt động của mạng lưới y tế cơ sở, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, thành tựu lớn nhất của ngành y tế trong thời gian vừa qua là đã từng bước khôi phục, củng cố và phát triển được mạng lưới y tế cơ sở. Cả nước cả nước có hơn 600 bệnh viện/ trung tâm y tế tuyến huyện với hơn 70. 000 giường bệnh. Số nhân lực y tế tuyến huyện là hơn 100.000 người, số nhân viên y tế tuyến xã khoảng 70.000 người.

Bên cạnh đó, về dự phòng nâng cao sức khỏe, mạng lưới y tế cơ sở đã tham gia tích cức và góp phần quan trọng vào việc dự phòng tích cực, chủ động và toàn diện: công tác tiêm chủng được củng cố vững chắc, triển khai bền vững tại 100% xã, phường; công tác bảo vệ và chăm sóc bà mẹ và trẻ sơ sinh được triển khai rộng khắp; phòng chống bệnh không lây nhiễm bước đầu có hiệu quả tích cực. Chất lượng khám chữa bệnh tại tuyến huyện ngày càng tăng, nhiều đơn vị đã thực hiện được các kỹ thuật của tuyến trên, góp phần tăng khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân lên đến gần 50% số thẻ đăng ký khám chữa bệnh (KCB) ban đầu tại bệnh viện/ trung tâm y tế huyện.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cũng thừa nhận, y tế cơ sở hiện vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của người dân, chất lượng, hiệu quả hoạt động chưa cao; người dân chưa tin tưởng vào chất lượn dịch vụ khám chữa bệnh tại một số bệnh viện y tế xã nên thường vượt tuyến không cần thiết, gây quá tải tuyến trên và lãng phí xã hội.

Thông tuyến khám chữa bệnh bằng BHYT

Bà Nguyễn Thị Minh - Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, trong thời gian qua, tự chủ tài chính bệnh viện đã thúc đẩy các bệnh viện tăng thu người bệnh, kéo dài thời gian nằm viện để tăng số tiền thanh toán với cơ quan BHXH. Đơn cử, ở một số bệnh viện, bệnh nhân phẫu thuật Phaco phải nằm viện từ 5-7 ngày hay đẻ thường nằm viện tới 5-6 ngày. Hay có những bệnh nhân chỉ bị viêm họng nhưng y tế cơ sở vẫn giữ lại điều trị tới 3 ngày để được BHYT chi trả nhiều hơn. Cũng do tự chủ tài chính nên bệnh viện huyện, trạm y tế chỉ định quá mức quy định, kê thêm giường, sử dụng thuốc vật tư chưa hợp lý.

Đại diện BHXH Việt Nam cho rằng Quốc hội cần điều chỉnh chính sách thông tuyến KCB BHYT để tránh tình trạng người dân đi khám chữa bệnh không theo tuyến chuyên môn kỹ thuật, kéo theo việc giảm vai trò của trạm y tế xã trong chăm sóc sức khoẻ ban đầu và điều trị các bệnh thông thường. Đối với các bệnh thông thường mà người bệnh điều trị ở tuyến trên, cần tăng mức đồng chi trả hoặc không thanh toán BHYT.

Cùng với đó, chia sẻ về vấn đề vấn đề vì sao nhiều trạm y tế xã được đầu tư xây dựng khang trang, có bác sĩ, dược sĩ nhưng hàng ngày chỉ đón tiếp số ít người bệnh đến khám bệnh, ông Nguyễn Văn Tiên- nguyên Phó Chủ nhiệm các vấn đề xã hội của Quốc hội, cho biết việc khoán KCB BHYT cho tuyến xã tối đa là 20%. Vì vậy, dù danh mục nhiều thuốc, nhiều dịch vụ như thông tư 39 về gói dịch vụ y tế cơ bản cũng chạm trần 20% nên người dân ít muốn đến trạm y tế.

“Theo báo cáo của Viện nghiên cứu chiến lược và chính sách y tế, 31% trường hợp khám bệnh ở tuyến Trung ương có thể giải quyết ở tỉnh, 41% KCB ở tuyến tỉnh có thể chữa ở huyện... Tuy nhiên, hiện chưa có quy định pháp lý để BV tuyến Trung ương, tuyến tỉnh hạn chế nhận KCB bệnh nhân thông thường ở tuyến dưới”- ông Tiên cho hay.

Cử cán bộ tuyến trên hỗ trợ cho tuyến dưới

Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh nêu rõ, BHXH Việt Nam đã chỉ đạo Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố và phân cấp cho BHXH cấp huyện để tổ chức thực hiện BHYT trong khám chữa bệnh tại tuyến cơ sở; hướng dẫn người tham gia BHYT lựa chọn nơi đăng ký khám chữa bệnh ban đầu; ký hợp đồng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế với các cơ sở khám chữa bệnh đủ điều kiện theo quy định; thực hiện công tác giám định bảo hiểm y tế; thực hiện tạm ứng, thanh quyết toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, bà Minh cũng chỉ ra rằng hiệu quả của mạng lưới y tế cơ sở vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, vướng mắc cần được giải quyết.  

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Văn Hiếu cho biết, trong giai đoạn 2011-2015 nguồn vốn từ ngân sách trung ương đầu tư cho y tế cơ sở chủ yếu từ nguồn hỗ trợ có mục tiêu cho y tế, nguồn vốn đầu tư phát triển thuộc 3 Chương trình về mục tiêu quốc gia, nguồn trái phiếu Chính phủ và nguồn vốn ODA và viện trợ phi chính phủ. Giai đoạn này, hầu hết các bệnh viện đa khoa huyện, khu vực liên huyện  các phòng khám đa khoa khu vực đã được nâng cấp, cải tạo hoặc xây mới, góp phần tăng số giường bệnh/ 10.000 dân từ 17,9 lên 25,7 giường bệnh/ 10.000 dân.

Về các chính sách tài chính phục vụ cho y tế cơ sở, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Hiếu nêu rõ, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, bộ, ngành liên quan cùng các cơ quan của Quốc hội trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội chi phí quản lý bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế giai đoạn 2016-2018 và 2019-2021; Bộ cũng chủ động phối hợp với Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam trong việc xây dựng giá dịch vụ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế để bảo đảm quyền lợi của người tham gia bảo hiểm, cơ sở y tế và phù hợp với khả năng chi trả của Quỹ Bảo hiểm y tế.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, để nâng cao chất lượng y tế cơ sở, khắc phục những khó khăn, vướng mắc còn tồn tại tới đây Bộ sẽ thành lập Quỹ chăm sóc sức khỏe ban đầu để giảm áp lực cho Quỹ BHYT và tăng cường đào tạo nhân lực cho trạm y tế xã. Theo đó, cán bộ y tế tuyến tỉnh sẽ được cử về tuyến huyện hỗ trợ chuyên môn; cử luân phiên cả bác sĩ tuyến Trung ương về tuyến xã để thu hút người dân tới chữa bệnh, từ đó chuyển giao chuyên môn cho y tế cơ sở.    

Đức Trân