Chi trả dịch vụ môi trường rừng: Cần “đối xử công bằng” với các chủ rừng

“Nhất bên trọng, nhất bên khinh”?

Theo Nghị định số 99/2010/NĐ-CP, ngày 24/9/2010, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (CTDVMTR) được triển khai trên phạm vi toàn quốc từ 1/1/2011. Tại khoản 1, Điều 4 của Nghị định 99 quy định: Rừng được CTDVMTR là các khu rừng có cung cấp một hay nhiều dịch vụ môi trường rừng theo quy định tại khoản 2 Điều này, gồm: rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và rừng sản xuất. Nghị định này cũng quy định rõ các loại dịch vụ môi trường rừng…

Thực tế, nguồn kinh phí từ CTDVMTR đã hỗ trợ các chủ rừng rất nhiều trong công tác quản lý bảo vệ rừng; bảo đảm thu nhập cho cán bộ, công nhân viên và người lao động trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ rừng. Từ nguồn kinh phí này, nhiều chủ rừng là các công ty lâm nghiệp, các ban quản lý bảo vệ rừng trực thuộc tỉnh đã mạnh dạn tổ chức giao khoán cho các hộ dân xung quanh để quản lý, bảo vệ rừng được tốt hơn. Qua đó, cuộc sống của nhiều hộ dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số được ổn định.

Tuy nhiên, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, hiện nay có hai chủ rừng là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đắk Wil (Cư Jút) (Công ty Đắk Wil) và Công ty TNHH MTV Đầu tư Phát triển Đại Thành (Đắk Mil) (Công ty Đại Thành) không được hưởng tiền CTDVMTR. 

Gần 29.000 ha rừng của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đắk Wil không được hưởng chính sách CTDVMTR

Theo Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Đắk Nông, hai khu vực rừng này không nằm trong lưu vực cung ứng dịch vụ rừng cho các đơn vị sử dụng là các nhà máy thủy điện. Nghĩa là nguồn nước chảy từ lâm phần của hai đơn vị này khi chảy ra suối, lại đổ ra phía sau nguồn nước của các nhà máy thủy điện sử dụng chứ không phải đổ ra các hồ chứa nước của nhà máy thủy điện. Nguồn nước chảy ra từ hai khu rừng này chảy ngược ra phía Campuchia, các nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh không sử dụng được nguồn nước này nên không trả dịch vụ môi trường rừng.

Ông Trần Đức Thắng, Giám đốc Công ty Đắk Wil cho biết, đơn vị được giao quản lý, bảo vệ gần 29.000 ha rừng tự nhiên, phân bố chủ yếu tại xã Đắk Wil và một số xã lân cận như Đắk Đ’rông, Cư K’nia (Cư Jút). Sau khi thực hiện lệnh “đóng cửa rừng”, công ty gặp rất nhiều khó khăn do không đủ kinh phí để chi trả lương cho đội ngũ cán bộ, công nhân viên, các hoạt động của đơn vị, cũng như triển khai công tác quản lý, bảo vệ rừng. Sau đó, đơn vị chỉ được hưởng số tiền hỗ trợ mức 200.000 đồng/ha/năm theo Quyết định số 2242/QĐ-TTg ngày 11/12/2014 của Chính phủ về việc phê duyệt đề án tăng cường công tác quản lý khai thác gỗ rừng tự nhiên giai đoạn 2014 – 2020.

Mỗi năm, tổng kinh phí Công ty Đắk Wil được hỗ trợ theo Quyết định 2242 là 5,7 tỷ đồng. Số tiền này chỉ đủ trang trải khoảng 60% kinh phí để chi trả lương cho đội ngũ cán bộ công nhân viên cũng như triển khai các nhiệm vụ được giao của đơn vị. Nhiều cán bộ, công nhân viên đã nghỉ việc do lương thấp hoặc bị chậm trễ trong việc chi trả.

Tương tự, ông Phan Bá Nhã, Giám đốc Công ty Đại Thành cho biết, sau khi thực hiện lệnh “đóng cửa rừng”, đơn vị gặp rất nhiều khó khăn trong việc duy trì, phát triển lĩnh vực chế biến gỗ và sản xuất hàng mộc. Nguồn kinh phí chính để đơn vị hoạt động là từ hỗ trợ của Chính phủ (theo Quyết định 2242), chỉ đáp ứng được khoảng 50% kinh phí triển khai hoạt động quản lý, bảo vệ rừng. Hiện công ty đang được giao quản lý, bảo vệ hơn 18.000 ha rừng, phân bố chủ yếu tại xã Đắk Lao, huyện Đắk Mil.

Rừng tại Công ty TNHH MTV Đầu tư Phát triển Đại Thành vẫn chưa được hưởng chính sách CTDVMTR

Tìm phương án điều tiết cho các chủ rừng

Cuối tháng 12/2018, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2203/QĐ-UBND ngày 6/12/2018 về việc phê duyệt phương án điều tiết tiền CTDVMTR trên địa bàn tỉnh. Theo đó, các công ty lâm nghiệp và một số đơn vị chủ rừng được giao quản lý rừng nằm ngoài lưu vực được chi trả dịch vụ môi trường rừng sẽ được hỗ trợ số tiền gần 115.000 đồng/ha trong năm 2018. Cụ thể, Công ty Đắk Wil được hỗ trợ thêm gần 3,3 tỷ đồng và Công ty Đại Thành gần 2 tỷ đồng.

Ông Trần Đức Thắng, Giám đốc Công ty Lâm nghiệp Đắk Wil khẳng định, nguồn hỗ trợ này thực sự là một “phao cứu sinh” đối với đơn vị sau nhiều năm chật vật về tài chính. Nhờ nguồn kinh phí này, đơn vị đã cân đối được chi phí để chi trả lương, các hoạt động phòng cháy chữa cháy cũng như tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rừng. Trước thời điểm UBND tỉnh phê duyệt phương án điều tiết tiền dịch vụ môi trường rừng (tháng 12/2018), đơn vị đã nhiều lần kiến nghị lên các ngành chức năng của tỉnh về vấn đề này. Hiện công ty được giao quản lý, bảo vệ diện tích rừng lớn nhất tỉnh Đắk Nông. Việc công ty không được chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng khiến việc thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng gặp rất nhiều khó khăn do các nguồn hỗ trợ, nguồn thu không đủ chi.

“Nếu được CTDVMTR, chắc chắn, đời sống của cán bộ, nhân viên trong công ty sẽ tốt hơn rất nhiều. Việc quản lý bảo vệ rừng sẽ được thực hiện ngày càng nghiêm hơn, kỷ luật hơn và tình trạng phá rừng sẽ được hạn chế đến mức tối đa, sẽ không mất lấy một cây rừng”- ông Thắng khẳng định.

Tại Công ty Đại Thành, nguồn hỗ trợ từ kinh phí dịch vụ môi trường rừng đã góp một phần quan trọng vào tổng nguồn thu của năm 2018. Nhiều năm nay, đơn vị không được hưởng tiền dịch vụ môi trường rừng do năm ngoài hai lưu vực sông Đồng Nai và Sêrêpốk.

Ông Phan Bá Nhã, Giám đốc Công ty Đại Thành cho rằng, UBND tỉnh, các ngành chức năng cần điều chỉnh chính sách CTDVMTR theo hướng chi trả đồng đều đối với diện tích rừng tự nhiên của các đơn vị trong toàn tỉnh, chỉ ngoại lệ đối với diện tích rừng tại các khu vực phức tạp về quản lý, bảo vệ hoặc vùng đi lại quá khó khăn. Như vậy mới đúng với tính chất xã hội hóa nghề rừng của chính sách CTDVMTR.

Nghị định số 99/2010/NĐ-CP đã quy định rõ về chính sách CTDVMTR đối với các chủ rừng, các đối tượng phải trả phí dịch vụ môi trường rừng. Thiết nghĩ, các bộ, ngành chức năng cần “đối xử công bằng” với tất cả các loại rừng, các chủ rừng trong việc CTDVMTR. Qua đó, góp phần bảo vệ tốt hơn diện tích rừng hiện có, nâng cao chất lượng rừng, gia tăng đóng góp của ngành Lâm nghiệp vào nền kinh tế quốc dân, giảm nhẹ gánh nặng lên ngân sách Nhà nước cho việc đầu tư vào bảo vệ và phát triển rừng và bảo đảm an sinh xã hội của người làm nghề rừng.

Bài, ảnh: Bảo Ngọc