Ý thức giao thông kém: Tăng cường xử phạt qua camera

Có một thực trạng đáng buồn là tình hình tai nạn giao thông (GT) mỗi năm không giảm hoặc giảm không đáng kể. Thế nhưng, khi tai nạn xảy ra, không ít người đổ lỗi cho phương tiện, quy định pháp luật mà ít khi nhìn lại hành vi của mình.

Cố tình vi phạm

Dễ bắt gặp nhất là cảnh người đi ôtô, môtô, xe máy vô tư vi phạm luật GT: vượt đèn đỏ, phóng nhanh, đi ngược chiều, vượt ẩu, không đội mũ bảo hiểm diễn ra nhan nhản khắp nơi. Ngay cả trên các tuyến đường cao tốc, thời gian qua cũng xảy ra tình trạng tài xế ôtô cho xe đi lùi, chạy ngược chiều dù biết hành vi đó bị cấm, có thể gây tai nạn kinh hoàng. Ngay cả người đi bộ cũng vi phạm khi băng ngang đường không đúng quy định, có cầu vượt bộ hành nhưng không đi...

Với học sinh phổ thông, dù chưa đủ tuổi, chưa có giấy phép lái xe nhưng vẫn được phụ huynh cho điều khiển xe máy phân khối lớn. Hành vi vi phạm này, phụ huynh, thầy cô đều biết nhưng vẫn xem như "chuyện thường ngày".

Lòng đường Lý Thái Tổ (quận 10, TP HCM) làm nơi đậu xe của garage sửa và tân trang ôtô Ảnh: LÊ PHONG

Luật GT đường bộ năm 2008 và Nghị định 46/2016/NĐ-CP quy định rất chi tiết hành vi vi phạm, mức xử phạt. Các mức xử phạt hiện nay khá nặng, ngoài việc phạt tiền, tạm giữ phương tiện, còn hình phạt bổ sung là tước giấy phép lái xe. Người tham gia GT biết nhưng vẫn bất chấp, ngang nhiên vi phạm.

Sở dĩ người tham gia GT vô tư phạm luật, ngoài ý thức chấp hành pháp luật kém, còn có nguyên nhân từ phía cán bộ thực thi pháp luật. Tình trạng người vi phạm GT khi bị lực lượng CSGT thổi phạt thường "dấm dúi" tiền để được bỏ qua đã trở thành thói quen của không ít người. Cá biệt, có trường hợp còn gọi người nhà nhờ can thiệp, cho qua. Không ít cán bộ thực thi công vụ vì nể nang và không loại trừ có tiêu cực đã bỏ qua vi phạm. Chính điều này đã làm cho pháp luật không còn được thực thi một cách nghiêm túc, thậm chí bị vô hiệu.

Xây dựng dữ liệu chung của quốc gia

Để tránh tình trạng người tham gia GT ngang nhiên vi phạm pháp luật, cần tăng cường biện pháp phạt nguội thông qua hệ thống camera. Trước mắt, cơ quan có thẩm quyền cần bổ sung thêm thẩm quyền, cho phép các lực lượng chức năng có quyền sử dụng hệ thống dữ liệu camera để xử phạt người, phương tiện có hành vi vi phạm khi tham gia GT. TP HCM và một số địa phương trong thời gian qua đã thực hiện việc xử phạt vi phạm GT, đạt được một số kết quả bước đầu. Tuy nhiên, do dữ liệu về người, phương tiện vi phạm GT bị xử phạt chưa được kết nối trên phạm vi cả nước nên hiệu quả chưa cao và người vi phạm GT cũng chưa thật sự "tâm phục".

Vì vậy, ngoài việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cần xây dựng dữ liệu chung của quốc gia để bất kỳ người và phương tiện vi phạm GT nào cũng đều bị xử phạt kịp thời, nghiêm minh, không để sót lọt bất cứ hành vi vi phạm nào.

Quan trọng hơn, lực lượng chức năng không lập biên bản trực tiếp với người vi phạm mà thông qua dữ liệu camera, biên bản, các tài liệu, chứng cứ vi phạm được gửi về nơi cư trú cho chủ sở hữu phương tiện. Việc nộp phạt được thực hiện tại cơ quan thu tiền nộp phạt (hiện nay là các ngân hàng/kho bạc), lực lượng lập biên bản không trực tiếp tiếp xúc, làm việc với người vi phạm. Nếu người vi phạm không đồng ý với việc xử phạt, có thể khởi kiện ra tòa để phân xử. 

Luật sư Nguyễn Văn Đức (Đoàn Luật sư TP HCM)