Sớm hợp lý giá sách giáo khoa

Nguyên nhân từ đâu và hướng xử lý bức xúc trên là đòi hỏi cấp thiết cho những tổ chức, cá nhân có liên quan.

Ảnh: Phạm Quang Vinh.

Bộ SGK mới được xây dựng và quy chuẩn bởi Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT, ngày 22/12/2017 của Bộ GDĐT. Ngày 21/2/2020, Bộ trưởng Bộ GDĐT đã ký quyết định phê duyệt 45 cuốn của 9 môn học và hoạt động giáo dục lớp 1, để đưa vào giảng dạy chính thức trong các trường phổ thông. Cả 5 bộ SGK phê duyệt, được Hội đồng quốc gia thẩm định SGK đánh giá cao, đã cụ thể hóa mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục của chương trình giáo dục phổ thông; bảo đảm tính liên thông giữa các cấp học, lớp học, môn học và hoạt động giáo dục. Có thể nói đây là thành công mở đầu, là bước phát triển mới cho đổi mới giáo dục nước nhà.

Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT chỉ mới điều chỉnh, để quản lý được về  mặt chuyên môn dạy học, mặt trí tuệ, tức là đã đảm bảo nội dung bên trong mang tính hồn cốt của SGK. Bên cạnh mặt cơ bản đạt được, nội dung thông tư lại thiếu những điều quy chuẩn, như các tiêu chí về độ dày, mỏng, kích cỡ, số trang in màu, chất lượng giấy . . . của SGK. Đây là khía cạnh về mặt phi chuyên môn, hình thức bên trong cuốn SGK. Các NXB đã chủ động tham khảo SGK của các nước phát triển để thiết kế cho mình bộ SGK ưng ý nhất có thể. Do đó tất cả các bộ sách được phê duyệt đều có hình thức hiện đại, bắt mắt với trẻ và với người đọc, hơn hẳn bộ sách hiện hành. Việc các NXB cho ra thị trường những bộ sách đẹp và hấp dẫn, thực sự là “hàng hiệu”, cũng là điều bình thường đối với các doanh nghiệp. Từ đó kéo theo giá thành của mỗi cuốn sách  đội lên là điều cũng dễ hiểu.

Tuy nhiên, ngày 14/1/2020, Bộ GDĐT đã có công văn số 115/BGDĐT-KHTC, chỉ đạo về giá thành SGK mới, đó là “ Đảm bảo không vượt mức giá kê khai bộ SGK của NXB giáo dục Việt Nam đã bán ra thị trường cho năm học 2019-2020”. Tiếc rằng quy định này không được ban hành sớm hơn, như là một điều trong Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT, ngày 22/12/2017.

SGK hiện nay, theo cơ chế xã hội hóa, là sách “tư”, nghĩa là phải cạnh tranh thị phần giữa các bộ sách khác nhau. Các hoạt động tiếp thị, quảng bá, bao tiêu, tiếp khách, hành chính... của các NXB cũng sẽ được tính vào danh sách các hạng mục chi phí để cấu thành giá cho từng cuốn SGK.

Theo tính toán của nhiều chuyên gia, dựa trên cơ sở các NXB kê khai chi phí làm SGK đưa ra, đều có giá thành cao chóng mặt. Cuốn SGK lớp 1 cũ hiện hành có giá cao nhất là 14 nghìn đồng, thì giá SGK mới có giá bằng 257 % so với giá sách cũ. Hoặc có cuốn SGK hiện hành chỉ có giá là 6 nghìn đồng nhưng giá mới của cuốn sách đó lên tới 28 nghìn đồng…Với nhiều gia đình, bỏ ra 200-300 nghìn để mua một bộ SGK cho con là một khoản tiền không nhỏ. Nhất là vào đầu năm học, ngoài lo lắng tiền mua SGK cho con, các phụ huynh còn phải lo rất nhiều hạng mục đóng góp khác cần phải nộp cho nhà trường. Đây thực sự là gánh nặng đang gây áp lực lên phụ huynh học sinh và cả xã hội.

SGK lớp 1 hiện nay đã xong công đoạn thứ nhất. Sang công đoạn thứ hai hoàn toàn được tiến hành tổ chức đấu thầu rộng rãi (kể cả đấu thầu cạnh tranh quốc tế) để tìm chọn ra NXB có uy tín, giá thành in, phát hành thấp. Với cách làm minh bạch và có bằng chứng khi tổ chức đấu thầu in và phát hành SGK như vậy, thì chắc chắn giá thành từng cuốn sách sẽ giảm được đáng kể. Cách làm này làm tốt sẽ mở ra tiền lệ cho việc xuất bản và phát hành cho 11 bộ SGK mới còn lại của những năm tiếp theo.

Bộ GDĐT đang triển khai Dự án hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam (RGEF), trong đó có thành phần dự án với hơn 16 triệu USD để dành cho việc tổ chức biên soạn một bộ SGK mới. Tuy nhiên đến nay thành phần dự án này không thể thực hiện được, phải chăng nên chuyển số tiền này cho việc mua SGK mới dung chung cho mỗi trường. Cụ thể: Nhà nước hỗ trợ cho các trường mua SGK để đưa vào tủ sách dùng chung cho giáo viên và học sinh toàn trường. Đối với học sinh có hoàn cảnh khó khăn được mượn sách miễn phí, đối với các học sinh còn lại được thuê SGK với giá ưu đãi.

Các cơ quan quản lý nhà nước cần chỉ đạo quyết liệt hơn để sớm có giá thành chính thức cho SGK mới, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Giá thành SGK hợp lý, cân đối hài hòa lợi ích giữa các doanh nghiệp và mục đích phục vụ xã hội, sẽ làm giảm sức ép đáng kể lên gia đình và xã hội, nhất là đất nước ta đang gấp rút triển khai kế hoạch nhằm khắc phục những hậu quả của đại dịch Covid-19.

Đặng Tự Ân

Bài viết gốc: http://daidoanket.vn/giao-duc/som-hop-ly-gia-sach-giao-khoa-tintuc463879