Tìm hướng đi cho ngành công nghiệp dược

Theo Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), đến nay, trên cả nước chỉ 3 doanh nghiệp (DN) sản xuất nguyên liệu hóa dược có nhà máy đạt chuẩn GMP, gồm Công ty CP Hóa dược Việt Nam, Công ty TNHH Dược phẩm Tam Long và Công ty TNHH Novaglory. Bên cạnh đó, nước ta còn có khoảng trên 10.000 loại hóa chất được dùng trong y học. Còn theo Cục Hóa chất (Bộ Công thương) ngành công nghiệp dược Việt Nam trong những năm vừa qua đã có bước tăng trưởng khá tốt về sản xuất, kinh doanh. Nhiều DN dược ở trong nước đã đạt tiêu chuẩn GMP-WHO, trong đó một số đạt tiêu chuẩn EU-GMP hoặc Japan-GMP.

Các số liệu thống kê cho thấy, thị trường dược phẩm Việt Nam đạt khoảng 7 tỷ USD vào năm 2020 và dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ 10-15% mỗi năm trong những năm tới. Ngành công nghiệp hóa dược là ngành có khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, có tác động lan tỏa đến các ngành kinh tế khác. Bên cạnh đó, chương trình nghiên cứu khoa học công nghệ trọng điểm quốc gia về hóa dược đến năm 2020 đã tạo được 36 sản phẩm với doanh thu đạt khoảng hơn 1.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo nhiều DN, kết quả này vẫn chưa đáp ứng nhu cầu nguyên liệu sản xuất dược phẩm trong nước.

Ông Hoàng Quốc Lâm - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất nhận định, ngành công nghiệp hóa dược Việt Nam nhìn chung chưa phát triển. Theo đó, hầu hết các DN dược trong nước mới chỉ sản xuất các loại thuốc thông thường, phổ biến trên thị trường như một số loại kháng sinh, giảm đau, hạ sốt... Trong khi các loại thuốc chuyên khoa, đặc trị có yêu cầu kỹ thuật bào chế hiện đại chưa sản xuất được.

Trong cả nước hiện nay chỉ có khoảng 8 DN hóa dược, trong đó có 3 doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn GMP-WHO. Sản phẩm của các DN này tương đối đơn giản bao gồm terpin hydrat, một số khoáng chất bổ sung như hydroxit magie, canxi cacbonat, canxi phosphate, gelatin. Các DN hóa dược trong nước có quy mô nhỏ, sử dụng công nghệ và thiết bị khá lạc hậu nên giá thành sản phẩm cao, ít lãi, thiếu đầu tư cho việc nâng cao chất lượng nên khả năng cạnh tranh thấp. Các sản phẩm chiết xuất từ cây dược liệu như tinh dầu, cao dược liệu chất lượng chưa cao và chủ yếu được sử dụng trong nước để sản xuất thực phẩm chức năng, mỹ phẩm hoặc xuất khẩu. Phần lớn cơ sở vật chất và các trang thiết bị nghiên cứu và sản xuất thuốc còn thiếu, không đồng bộ, chưa tương thích với công nghệ tiên tiến...

Theo Cục Hóa chất, chương trình phát triển công nghiệp hoá dược đang được Cục Hoá chất xây dựng đặt mục tiêu đến năm 2030, sản xuất trong nước bảo đảm đáp ứng 15%, năm 2045 đáp ứng 30% nhu cầu nguyên liệu tính theo giá trị phục vụ cho công nghiệp bào chế thuốc, chế phẩm. Đồng thời triển khai nghiên cứu và thử nghiệm dược chất phát minh, thuốc mới. Sản xuất 100 tạp chuẩn, 20 chất chuẩn cho ngành hóa dược và dược. Đồng thời, hình thành và xây dựng 2 khu công nghiệp hóa dược chất lượng cao tại miền Bắc và miền Trung. Hình thành và xây dựng Trung tâm nghiên cứu, hỗ trợ đầu tư và chuyển giao công nghệ hóa dược và Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và đánh giá tương đương sinh học.

Để đạt được mục tiêu trên, theo Phó Cục trưởng Cục Hóa chất Hoàng Quốc Lâm, chương trình xây dựng phát triển công nghiệp hoá dược đề xuất 7 giải pháp, bao gồm: hoàn thiện thể chế chính sách; giải pháp về quy hoạch; giải pháp về tài chính và hỗ trợ đầu tư; giải pháp về khoa học và công nghệ; giải pháp hợp tác quốc tế; giải pháp về đào tạo nhân lực và giải pháp về xúc tiến thương mại.

Cùng với đó, đẩy mạnh quá trình xây dựng ngành công nghiệp hoá dược trên cơ sở hình thành và phát triển bền vững các DN hoá dược thuộc mọi thành phần kinh tế; có cơ chế, chính sách cụ thể ưu đãi đặc biệt cho đầu tư sản xuất hoá dược, nhất là dược chất để khuyến khích các DN đầu tư phát triển ngành công nghiệp hoá dược; đẩy nhanh thủ tục chuyển giao và đổi mới công nghệ, dây chuyền máy móc thiết bị; ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại để sản xuất các sản phẩm hoá dược có chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh trên thị trường...

Còn liên quan đến các giải pháp về chính sách, Cục Hoá chất cũng đề xuất đưa các sản phẩm sử dụng nguyên liệu thuốc sản xuất trong nước và danh mục thuốc bảo hiểm y tế. Ưu tiên đấu thầu thuốc vào bệnh viện đối với thuốc sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước, đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi về trình tự, thủ tục đăng ký lưu hành thuốc đối với thuốc sử dụng nguyên liệu sản xuất trong nước...