Xử lý hình sự với hành vi gian lận bảo hiểm: Cần hướng dẫn cụ thể

Tại hội thảo, nhiều đại biểu cho rằng, BLHS năm 2015 đánh dấu một bước tiến quan trọng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc trong việc bảo vệ và phát triển hệ thống an sinh xã hội. Tuy nhiên nhiều quy định còn mang tính chung chung dẫn đến khó thực thi.

Nhiều quy định còn chung chung

Một trong những nội dung quan trọng được BLHS năm 2015 bổ sung là nhóm tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, gồm: Tội gian lận trong kinh doanh  bảo hiểm (Điều 213);  Tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (Điều 214); Tội gian lận BHYT (Điều 215) và tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động (Điều 216). Theo đánh giá của các đại biểu, việc tội phạm hóa một số hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm không chỉ thể hiện các hành vi vi phạm này có tính chất phổ biến và gây nguy hiểm đáng kể cho xã hội đến mức phải dùng loại chế tài nghiêm khắc nhất - chế tài hình sự để xử lý, mà còn thể hiện rõ quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước ta trong việc bảo vệ và phát triển hệ thống an sinh xã hội. 

Tuy nhiên sau hơn 1 năm thi hành kể từ khi Bộ luật có hiệu lực thi hành, vẫn chưa khởi tố vụ án nào, dù cơ quan BHXH đã gửi gần 40 hồ sơ sang cơ quan điều tra. Nguyên nhân theo các đại biểu do quy định của BLHS còn có những điểm chưa cụ thể, chưa chi tiết, cần phải có văn bản hướng dẫn bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật, nếu không sẽ vướng mắc khi áp dụng vào thực thi.

“Việc xử lý về hình sự trong lĩnh vực BHXH, BHYT: Mặc dù đã có quy định trong Luật BHXH, Luật BHYT cho phép truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT (Khoản 2 Điều 138 Luật BHXH, Khoản 1 Điều 49 Luật BHYT), tuy nhiên, do BLHS hiện hành không quy định tội danh cụ thể đối với những hành vi bị coi là tội phạm về BHXH, BHYT nên thực tế không xử lý được. Để có thể truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội danh thuộc lĩnh vực BHXH, BHYT đòi hỏi phải có tội danh tương ứng trong Bộ luật Hình sự”- đại diện Vụ Pháp chế - BHXH Việt Nam cho biết.

Cần có hướng dẫn cụ thể

Đại diện Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TAND tối cao cũng cho rằng, dù đã có khung hình phạt cho từng tội danh, tuy nhiên các khái niệm về từng tội danh, hành vi chưa rõ, chưa cụ thể nên việc xác định tội danh trong từng trường hợp cụ thể rất khó. Cụ thể đối với tội  gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (Điều 214), cần phải xác định rõ phạm vi BHXH tại điều này bao gồm BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện hay theo quy định của Luật BHXH như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất. 

“Cần phải xác định thế nào là “chiếm đoạt” tiền bảo hiểm, hành vi chiếm đoạt này có gì khác với các tội chiếm đoạt khác, tại sao lại tách hành vi chiếm đoạt này ra xử lý bằng tội phạm riêng, có phải vì khách thể mà điều luật này bảo vệ không chỉ là quyền sở hữu tài sản mà còn là quan hệ lao động và hoạt động bình thường của hệ thống an sinh xã hội”- ông Nguyễn Văn Tùng, Trưởng phòng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học nói.

Cũng theo ông Tùng, việc xác định số tiền chiếm đoạt cũng cần phải hướng dẫn cụ thể. Ví dụ như trường hợp, người thực hiện hành vi chiếm đoạt được số tiền từ 10.000.000 đồng trở lên cho mỗi lần thực hiện mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay cả trường hợp người thực hiện hành vi chiếm đoạt nhiều lần khác nhau, mỗi lần đều dưới 10.000.000 đồng nhưng tổng số tiền chiếm đoạt trên 10.000.000 đồng cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Hay trường hợp người thực hiện hành vi chiếm đoạt nhiều lần khác nhau có lần trên 10.000.000 đồng, có lần dưới 10.000.000 đồng thì xác định tổng số tiền đã chiếm đoạt được để xác định khung hình phạt hay chỉ xác định tổng số tiền chiếm đoạt của mỗi lần phải từ 10.000.000 đồng trở lên để xác định khung hình phạt.      

Lan Hương