Độc đáo lễ cúng ché của người Êđê
10:04 | 28/12/2018
Đối với dân tộc Êđê, nếu cồng chiêng được coi như là vật linh thiêng và giá trị nhất của mỗi gia đình và cộng đồng, thì ché thể hiện sự sung túc, sức mạnh của dòng tộc. Do đó mỗi khi nhà có ché mới thì cần phải làm lễ cúng báo với thần linh...
Không chỉ với người Êđê mà đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên nói chung, ché được xem là một tài sản quý; ngoài việc dùng như một vật dụng trong nhà như đựng rượu cần, nước… thì ché còn được xem như một “bảo bối” có ý nghĩa trong những dịp quan trọng. Đơn cử như ché là một phần sính lễ trong cưới hỏi hay vật phẩm phải đền bù khi xử phạt, làm quà biếu, đón một sinh linh gia nhập cộng đồng cho đến khi kết thúc một kiếp người... Ngoài ra, ché còn là một lễ vật không thể thiếu trong các nghi lễ như mừng lúa mới, cầu sức khỏe, cầu mùa.
Gia chủ ngồi nghe thầy cúng (bìa phải) thực hiện nghi lễ cúng ché.
Tuy nhiên, hiện nay vì nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan mà lễ cúng ché không còn diễn ra thường xuyên và đang dần bị mai một. Hiểu được giá trị của ché trong đời sống của người Êđê và yêu cầu cấp thiết của việc tư liệu hóa di sản văn hóa phi vật thể, Bảo tàng tỉnh đã thực hiện phục dựng lễ cúng ché của người Êđê tại buôn Tai, xã Krông Jing, huyện M’Đrắk.
Theo lời thầy cúng Y Rung Krơs thì tập tục chung của người Êđê là sau khi đưa một chiếc ché quý về nhà, gia chủ phải tổ chức cúng nhập gia cho ché với ý nghĩa muốn thông báo cho họ hàng, bà con trong buôn làng được biết và đến chia vui, từ đây ché chính thức được coi như một thành viên, được quan tâm, đối xử như con người và chung sống lâu dài, đầm ấm, hòa thuận với gia đình. Nếu như vì một lý do nào đó mà gia đình không sử dụng ché nữa (bán hoặc cho đi) thì cũng phải làm lễ cúng chia tay, tiễn biệt; nếu không may làm bể ché thì phải cúng tạ lỗi với thần linh và chủ ché.
Lễ vật để cúng ché bao gồm: 1 con heo thiến, 3 ché rượu lớn, 6 vòng đồng, 3 chuỗi hạt, 3 chén đồng, 3 tô đồng, 1 mâm đồng… Nhất định phải có cây xoan, vì đây được xem là vật kết nối giữa con người là thần linh. Trong nhà dài, cây cột rượu được dựng lên và trang trí với đủ màu sắc, hoa văn sặc sỡ bên cạnh là 3 ché rượu cần lớn được buộc cố định vào 3 cây cột rượu bằng những sợi dây rừng. Đội chiêng của buôn sẽ tấu lên bài chiêng đón khách để mời bà con, anh em, họ hàng gần xa đến tham dự.
Ché được đeo vòng, chuỗi với ý nghĩa ché đã được cúng nhập gia
Thầy cúng bắt đầu làm lễ khấn mời thần núi thần sông, tổ tiên, ông bà về chứng giám và cho phép gia đình được tổ chức lễ cúng; sau đó là nghi thức cúng cho ché với lời khấn: “Ơ dân làng buôn Tai, các Yang (thần linh) gần, Yang xa, Yang trên cao, Yang dưới thấp, các Yang đều đã đồng ý để gia đình tổ chức cúng cho ché. Gia đình dù có khó khăn, vất vả, cũng đã tiết kiệm, tích góp để mua được ché quý về ủ rượu cúng Yang. Ơ thần ché, gia chủ hôm nay tổ chức lễ đón ché Tang về nhà, xin được thông báo và mời thần ché cùng dự tiệc với gia chủ, từ nay về sau gia đình sẽ coi ché như con cái trong nhà, được đối xử tử tế… vì thế, mong ché hãy chung sống vui vẻ, lâu dài, hòa thuận, đầm ấm và giúp đỡ các thành viên trong gia đình”. Ché sẽ được thầy cúng đeo vòng đồng, chuỗi hạt vào cổ và tai với mục đích làm đẹp, được đối xử như con người.
Cuối cùng chính là nghi thức cúng cho chủ ché, xin thần linh ban cho chủ nhà sức khỏe, may mắn, làm ăn thuận lợi, để có thể mua được nhiều ché tốt hơn nữa… Nghi thức kết thúc, đại diện gia đình cảm ơn họ hàng, bà con buôn xa, buôn gần đã tới tham dự và mời mọi người ở lại dùng cơm, uống rượu mừng cho gia chủ đã sắm được ché quý.
Việc phục dựng nghi lễ cúng ché của người Êđê đã góp phần nâng cao ý thức gìn giữ và phát huy nét văn hóa truyền thống của dân tộc Êđê nói riêng và các dân tộc ở Tây Nguyên nói chung.
Từ ngày 28-12-2018 đến 20-02-2019, Bảo tàng tỉnh tổ chức trưng bày chuyên đề “Ché trong đời sống của người Êđê tại Đắk Lắk” nhằm giới thiệu rộng rãi đến công chúng, du khách bộ sưu tập ché của người Êđê hiện đang lưu giữ tại đây. |
Mai Sao
nguồn “Báo Đắk Lắk Điện tử”
CÁC TIN KHÁC
- Thông điệp từ Lễ hội Văn hóa thổ cẩm Việt Nam (16/01/2019)
- Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa thổ cẩm là niềm tự hào của các dân tộc Việt Nam (16/01/2019)
- 10 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tiêu biểu năm 2018: Bức tranh toàn cảnh (14/01/2019)
- Lưu giữ "bảo vật" truyền thống người M'nông (09/01/2019)
- Buôn H'ring vào hội (05/01/2019)
- Nhạc sĩ Linh Nga Niê Kdăm đoạt giải Nhất Cuộc thi sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số - miền núi năm 2018 (28/12/2018)
- Đất lạ hóa quê hương (27/12/2018)
- Đặc sắc Lễ hội Bunpimay ở Buôn Đôn (27/12/2018)
- TP. Buôn Ma Thuột: Ban hành Bộ quy tắc ứng xử về văn minh đô thị (27/12/2018)
- Tượng giữ làng của người Cơ Tu (22/12/2018)
- "Cây đại thụ" nơi vùng biên (22/12/2018)
Khách sạn Thống Nhất Tp.Buôn Ma Thuột – Điểm hẹn Tây Nguyên
Buôn Ma Thuột được mệnh danh là Thủ phủ Tây nguyên, nơi văn hóa các dân tộc giao thoa và thể hiện nét riêng mà Đắk Lắk được hưởng.
- 108 - Nơi lý tưởng để bạn dừng chân tại Buôn Ma Thuột
- Khu du lịch sinh thái Ngọc Phụng – Điểm đến lý tưởng dành cho bạn
- Công ty TNHH Khách sạn và Du lịch Bạch Mã
- Khách sạn Sài Gòn – Ban Mê
Sầu riêng và những bước đi trên con đường chính ngạch
Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc theo con đường chính ngạch là cơ hội lớn để ngành hàng này phát triển.
- Đắk Lắk: Lễ hội nâng tầm sầu riêng Krông Pắc
- Nhiều hoạt động sôi nổi tại Lễ hội Sầu riêng huyện Krông Pắc lần thứ nhất
- Sẽ biểu diễn bay khinh khí cầu tại Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022
- Huyện Krông Pắc: Ra mắt mô hình trồng dổi lấy hạt tại xã Ea Yiêng
- Công ty TNHH Phân Bón Minh Thắng thông báo tuyển dụng
- Khởi tố Tổng giám đốc Công ty CP Cao su Đắk Lắk
- Chồng đổ xăng đốt vợ đang mang thai 8 tháng
- Hợp tác đầu tư giữa Ấn Độ và Đắk Lắk: Lợi thế và cơ hội
- Ngăn chặn hiểm họa chó thả rông cắn người: Phải dùng “thuốc đắng”…
- Cần xử lý nghiêm việc khai thác đất trái phép tại xã Chứ Kbô
- Cẩn trọng trước "cơn sốt" thu mua xác ve sầu
- Nhiều vườn sầu riêng, hoa xổ nhụy bị rụng hàng loạt
- Bột Diệp Lục - giải pháp ngăn ngừa tình trạng oxy hóa
- Ưu tiên cấp đủ nước cho sinh hoạt và tưới cho cây lâu năm
BÌNH LUẬN CỦA BẠN
BÌNH LUẬN