Cồng chiêng Tây Nguyên: "Mở rộng" hay "lan tỏa"? (Kỳ 1)
10:30 | 04/05/2020
Năm 2005, Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu - Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Đến nay, đã qua 15 năm nỗ lực bảo tồn, phát huy nhưng các cộng đồng người dân tộc thiểu số ở đây cũng như chính quyền địa phương vẫn còn phải đối mặt trước những thách thức đặt ra trong đời sống hiện đại.
Kỳ 1: Ra sức chấn hưng di sản
Từ khi Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên được vinh danh, Đắk Lắk đã lập tức xây dựng và triển khai Đề án bảo tồn, phát huy di sản này trong cộng đồng người dân tộc thiểu số tại chỗ, thu hút sự quan tâm, đồng thuận của toàn xã hội.
Huy động nguồn lực đầu tư
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL), đến nay đề án trên được xây dựng và triển khai qua 3 giai đoạn (2007 – 2011, 2012 – 2015 và 2016 – 2020) với những chương trình, nội dung thiết thực, phù hợp với thực tiễn đời sống như: Mở các lớp truyền dạy đánh chiêng, chỉnh chiêng cho thế hệ trẻ; Phục dựng các lễ hội truyền thống có liên quan đến cồng chiêng; Mua chiêng tặng cho buôn làng và hỗ trợ kinh phí cho các đội chiêng, nhà văn hóa cộng đồng diễn xướng; Tổ chức hội diễn, hội thảo và giao lưu văn hóa cồng chiêng các cấp theo định kỳ; Thống kê, sưu tầm các bài chiêng cổ để gìn giữ, bảo tồn; In sách, băng đĩa hình về các nghi lễ, lễ hội gắn với hoạt động cồng chiêng nhằm phục vụ công tác tuyên truyền, giáo dục trong cộng đồng… Kinh phí đầu tư cho từng giai đoạn từ vài tỷ cho đến vài chục tỷ đồng để phục vụ những nội dung mà đề án đề ra.
Đội cồng chiêng buôn Ko Sier tham gia Ngày hội Văn hóa - Thể thao đồng bào dân tộc thiểu số TP. Buôn Ma Thuột năm 2018.
Ông Lê Ngọc Quế - Trưởng Phòng Quản lý Di sản (Sở VH-TT-DL) cho biết, riêng giai đoạn 2016 – 2020, Đề án được phê duyệt hơn 10 tỷ đồng, trong đó ngân sách tỉnh gần 9 tỷ đồng, còn lại huy động từ nguồn lực xã hội hóa. Đến nay, ngành Văn hóa đã chi gần 4 tỷ đồng phục vụ mục tiêu gìn giữ, bảo tồn và phát huy Di sản này thông qua những hoạt động: Liên hoan Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên năm 2017 được tổ chức tại TP. Buôn Ma Thuột; Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 7- 2019 và tuyên truyền, quảng bá văn hóa cồng chiêng trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Đặc biệt, cơ quan chủ quản đã dành khoản kinh phí đáng kể trong mỗi giai đoạn của đề án để mua chiêng, trang phục truyền thống tặng các cộng đồng dân tộc thiểu số tại chỗ. Từ năm 2007 đến nay đã có 151 bộ chiêng các loại được Sở VH-TT-DL chuyển đến các buôn làng, đội chiêng tiêu biểu, góp phần đáp ứng nguyện vọng, nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tâm linh và tín ngưỡng của bà con dân tộc thiểu số; đồng thời tạo điều kiện cho họ duy trì và đẩy mạnh việc truyền dạy cồng chiêng trong cộng đồng, nhất là lớp trẻ hiện nay kế thừa, phát triển.
Ngành văn hóa đã lựa chọn, tham mưu cấp thẩm quyền công nhận 5 nghi lễ và lễ hội tiêu biểu (Cúng bến nước, Cúng sức khỏe, Mừng cơm mới, Cúng lúa mới và Lễ trưởng thành) của các dân tộc Êđê, M’nông, Sê đăng để bảo tồn như di sản cấp tỉnh và hướng đến cấp quốc gia trong hệ thống di sản văn hóa phi vật thể của cả nước cần được bảo vệ trong tương lai.
(Báo cáo của Sở VH-TT-DL về việc thực hiện Nghị quyết số 05/2016/NQ-HĐND ngày 30-8-2016)
|
Theo điều tra, thống kê sơ bộ từ các Phòng VH-TT 15 huyện, thị xã và thành phố, trên địa bàn tỉnh hiện còn khoảng 2.300 bộ chiêng lớn nhỏ được các gia đình, dòng tộc sở hữu, giữ gìn và bảo tồn; gần 3.900 nghệ nhân diễn tấu cồng chiêng, trong đó có hơn 1.100 nghệ nhân biết chỉnh chiêng và có khả năng truyền dạy kỹ năng diễn tấu cồng chiêng ở mọi cấp độ, từ đơn giản đến phức tạp… Điều đáng nói là tuy số nghệ nhân am hiểu về cồng chiêng mất đi khá nhiều do tuổi tác, nhưng số nghệ nhân trẻ được kế thừa đã tăng lên đáng kể. Trong số 579 buôn làng người dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk đã có tới hơn 320 buôn làng có đội chiêng trẻ. Theo Nghệ sĩ Ưu tú Y Phôn Ksor – Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh, các đội chiêng trẻ ngày càng khẳng định được mình, có thể nhận thấy điều đó qua các đội chiêng trẻ ở buôn Tul, Pan, Đing, Kon H’ring (huyện Cư M’gar); buôn AKô Dhông, Ea Bông, Ea Tam (TP. Buôn Ma Thuột) hay dàn chiêng nữ duy nhất còn lại ở thị trấn Buôn Trấp (huyện Krông Ana)… tham gia diễn tấu cồng chiêng trong các cuộc liên hoan hay lễ hội truyền thống được tổ chức tại địa phương.
Tôn tạo môi trường sống cho cồng chiêng
Trong bối cảnh, điều kiện kinh tế - xã hội có nhiều thay đổi, cồng chiêng mất dần cơ sở, môi trường diễn xướng, vì vậy gìn giữ, khôi phục môi trường sống cho cồng chiêng là vấn đề cấp bách đặt ra. Từ khi Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên được vinh danh, vấn đề này được các nhà nghiên cứu, cán bộ chuyên môn và quản lý văn hóa trên địa bàn Tây Nguyên nói chung và Đắk Lắk nói riêng hết sức lưu tâm, cùng nhau đưa ra nhiều giải pháp cho cộng đồng tham vấn, thực hiện. Động thái tích cực và đầu tiên của chính quyền và các cơ quan hữu trách ở địa phương là thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo bàn về việc kế thừa, phát triển văn hóa cồng chiêng trong đời sống đương đại nhằm tìm cách chấn hưng di sản quý báu này.
Các nghệ nhân thẩm định chiêng trước khi trao tặng cho các buôn làng.
Theo ông Đặng Gia Duẩn – Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL, từ năm 2007 đến nay, các địa phương thường xuyên tổ chức Ngày hội Văn hóa - Thể thao các cấp trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (theo định kỳ 1 – 2 năm/lần); quan tâm phục dựng và tái hiện các lễ hội truyền thống của bà con. Đã có 158 nghi lễ và lễ hội gắn với hoạt động diễn xướng cồng chiêng của người Êđê, M’nông, Ja rai, Sê đăng, Vân Kiều và cả người Thái, Mường di cư vào Đắk Lắk được khảo sát, tổ chức phục dựng nhằm tạo cơ hội, môi trường diễn xướng cho cồng chiêng lên tiếng và lan tỏa. Có thể nói, nhờ những nỗ lực trên mà văn hóa cồng chiêng ở đây đã thật sự “hồi sinh” hòa chung với nhịp sống hiện đại hôm nay.
(Còn nữa)
Đình Đối
Bài viết gốc: http://baodaklak.vn/channel/9803/202005/cong-chieng-tay-nguyen-mo-rong-hay-lan-toa-ky-1-5680703/
Nguồn: Báo Đắk Lắk Điện tử
CÁC TIN KHÁC
- Điểm gỗ hóa thạch ở xã Đắk R’moan (15/05/2020)
- Giới thiệu nhiều bộ sưu tập có giá trị nhân Ngày Quốc tế Bảo tàng 18-5 (14/05/2020)
- Bộ sưu tập rượu độc đáo ở phố núi Ban Mê (11/05/2020)
- Cồng chiêng Tây Nguyên: "Mở rộng" hay "lan tỏa"? (Kỳ cuối) (05/05/2020)
- Cồng chiêng Tây Nguyên: "Mở rộng" hay "lan tỏa"? (Kỳ 2) (05/05/2020)
- Lập quy hoạch tổng thể Khu di tích Căn cứ kháng chiến tỉnh Đắk Lắk (1965 – 1975) tại huyện Krông Bông (08/04/2020)
- Đắk Lắk muôn màu qua các tác phẩm ảnh nghệ thuật (30/03/2020)
- Phát hành sách miễn phí phòng, chống dịch Covid-19 (30/03/2020)
- Ở nơi đầu thung lũng… (25/03/2020)
- Thuyền độc mộc ở Tây Nguyên, khát vọng từ ngàn xưa (24/03/2020)
- Khai mạc Triển lãm " Lịch sử hình thành và phát triển tỉnh Đắk Lắk qua tài liệu lưu trữ" (09/03/2020)
Khách sạn Thống Nhất Tp.Buôn Ma Thuột – Điểm hẹn Tây Nguyên
Buôn Ma Thuột được mệnh danh là Thủ phủ Tây nguyên, nơi văn hóa các dân tộc giao thoa và thể hiện nét riêng mà Đắk Lắk được hưởng.
- 108 - Nơi lý tưởng để bạn dừng chân tại Buôn Ma Thuột
- Khu du lịch sinh thái Ngọc Phụng – Điểm đến lý tưởng dành cho bạn
- Công ty TNHH Khách sạn và Du lịch Bạch Mã
- Khách sạn Sài Gòn – Ban Mê
Sầu riêng và những bước đi trên con đường chính ngạch
Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc theo con đường chính ngạch là cơ hội lớn để ngành hàng này phát triển.
- Đắk Lắk: Lễ hội nâng tầm sầu riêng Krông Pắc
- Nhiều hoạt động sôi nổi tại Lễ hội Sầu riêng huyện Krông Pắc lần thứ nhất
- Sẽ biểu diễn bay khinh khí cầu tại Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022
- Huyện Krông Pắc: Ra mắt mô hình trồng dổi lấy hạt tại xã Ea Yiêng
- CÔNG TY Ô TÔ FORD DAKLAK (DAKLAK FORD) thông báo tuyển dụng
- Công ty TNHH Phụ Tùng Toàn Thắng cần tuyển: Kế toán Nội bộ, Nhân viên bán hàng, Nhân viên Kho
- Công ty Cổ Phần Xây dựng Phúc Hưng cần tuyển: Kỹ sư xây dựng dân dụng.
- Bí ẩn trong lòng đất Tây Nguyên
- Sẽ cưỡng chế để giao mặt bằng làm đường cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột
- Đi nhậu tiếp "tăng 2", bị vợ đâm tử vong
- Từ ngày 15-5, giá điện sẽ được điều chỉnh 3 tháng một lần
- Tông vào xe tải, 2 thanh niên tử vong tại chỗ
- Bắt đối tượng sử dụng súng giải quyết mâu thuẫn cá nhân
- Khẩn trương hướng dẫn, giải quyết các khó khăn, vướng mắc liên quan Dự án cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột
BÌNH LUẬN CỦA BẠN
BÌNH LUẬN