Bà giáo Ba Na

tỉnh Kon Tum còn là người luôn nặng lòng với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Ba Na.

Bà giáo Ba Na không chỉ dạy chữ

Mặc dù chính thức nghỉ hưu sau gần 40 năm đứng lớp cách đây cả chục năm, bà giáo Y BLưn vẫn say mê tiếp tục công việc gìn giữ tiếng nói, chữ viết của dân tộc Ba Na. Ở cái tuổi 65, bà giáo Y BLưn vẫn hàng ngày lên lớp cho các thế hệ trẻ và cả những người trưởng thành, dạy chữ viết và tiếng nói dân tộc Ba Na tại các trung tâm giáo dục tỉnh, thành phố Kon Tum.

Bà giáo Y BLưn đang chuẩn bị cho lễ hội diễn ra tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Bà tâm niệm, tiếng nói và chữ viết của dân tộc Ba Na nếu không được truyền dạy, gìn giữ từng ngày, sẽ mai một dần vì thế hệ trẻ bắt đầu xa rời với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Ba Na.

Không chỉ đơn thuần dạy ngôn ngữ, bà luôn truyền tải những kiến thức về văn hóa truyền thống của dân tộc Ba Na qua từng con chữ trong mỗi buổi lên lớp. Các lớp dạy ngôn ngữ Ba Na của bà vì thế có sức hấp dẫn, sinh động với đầy ắp những trải nghiệm và vốn văn hóa truyền thống, dân gian của dân tộc Ba Na. Đối tượng của lớp học là người Ba Na, người Kinh, không phải chỉ lớp trẻ, mà cả những cán bộ lãnh đạo các cơ quan của tỉnh, thành phố Kon Tum.

Ngoài dạy ngôn ngữ Ba Na tại các trung tâm giáo dục tỉnh và thành phố Kon Tum, bà còn tham gia dạy cho cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn 3. Những câu chuyện về phong tục, tập quán, truyền thống văn hóa, nếp sống, sinh hoạt thường ngày của người Ba Na được bà kể chuyện đan xen trong các buổi lên lớp đã giúp học viên hiểu hơn cuộc sống, con người Ba Na.

Hạt nhân tích cực

Là người con của dân tộc Ba Na, bà luôn nhận thức sâu sắc về trách nhiệm bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống dân gian của dân tộc mình. Bà là hạt nhân tích cực của đội văn nghệ làng quê mình. Cùng với việc tham gia diễn xướng múa xoang, dân ca và diễn tấu Chinh cram (chiêng tre) trong các dịp lễ hội hay biểu diễn văn nghệ tại làng, trên tỉnh hay ở Hà Nội, bà là người truyền dạy cho thế hệ trẻ những phong tục, tập quán truyền thống văn hóa của người Ba Na.

Bà Y BLưn cùng đồng bào giới thiệu ẩm thực độc đáo.

Bà Y BLưn chia sẻ: Ở đội văn nghệ làng, các cháu giờ hiện đại lắm, sử dụng thành thạo công nghệ, điện thoại, ngoại ngữ... nhưng chúng vẫn ý thức được mình là người dân tộc, cần giữ gìn bản sắc của dân tộc mình, nên vẫn nhuần nhuyễn diễn tấu cồng chiêng, xoang truyền thống...

Bà Y BLưn chính là người dạy diễn xướng múa xoang cho thế hệ trẻ và là người đã trực tiếp tham gia khôi phục cách làm và diễn tấu Chinh cram của người Ba Na Kon Tum.

Bà còn lưu giữ trong trí nhớ khá nhiều những nghi lễ truyền thống của nhiều lễ hội cũng như vốn văn hóa ẩm thực của tộc người Ba Na. Trong các lễ hội được tổ chức tại làng hay phục dựng phục vụ các hoạt động văn hóa, văn nghệ, bà là người trực tiếp tham gia và hướng dẫn cho thế hệ thanh niên Ba Na của làng.

Muốn tìm hiểu về vốn văn hóa truyền thống, dân gian của người Ba Na, ai cũng có thể gặp bà. Qua cách giảng dạy của bà, những biểu tượng văn hóa dân gian, truyền thống Ba Na ẩn trong các con chữ, làn điệu dân ca, trong các trang phục truyền thống, những phong tục tập quán, trong kiến trúc văn hóa dần hiện lên, được giải mã một cách dễ hiểu, giản dị.

Có lẽ, những người như bà Y BLưn là minh chứng sống động, chân thực nhất góp phần bảo tồn, phát huy vốn văn hóa truyền thống dân gian. Người Ba Na tự hào khi bản sắc dân tộc được gìn giữ, lưu truyền không phải qua chỉ những dự án tiền tỉ, những bài diễn văn hay, những hội thảo mà còn được cháy âm ỉ, bền bỉ từ những con người, những việc làm nhỏ bé, cụ thể như thế.

Trịnh Thị Hiền