Thuốc chứa corticoid: Con dao hai lưỡi

Bệnh viện Nội tiết Trung ương vừa tiếp nhận người bệnh N.V.B. (nam, 53 tuổi, ở Chương Mỹ, Hà Nội) nhập viện do suy tuyến thượng thận vì lạm dụng các thuốc chứa corticoid. Được biết, người bệnh được chẩn đoán gout mạn tính (14 năm) nhưng không điều trị đều theo đơn thuốc của bệnh viện mà tự ý dùng các thuốc không rõ nguồn gốc tại nhà. Khoảng 1 tháng gần đây, số lượng các đợt sưng nóng, đỏ đau khớp gối ngày càng tăng khiến ông B. không thể thực hiện các sinh hoạt cơ bản nên người nhà có đưa ông đến điều trị tại một cơ sở y tế và quầy thuốc gần nhà. Mặc dù ban đầu cơn đau có thuyên giảm, tuy nhiên sau đó lại tái phát rất nhanh. Khớp gối 2 bên sưng, nóng đỏ kèm theo chảy dịch, chảy mủ khiến người bệnh sốt cao, mệt mỏi, cơ thể ngày càng suy kiệt và phải nhập viện Bệnh viện Nội Tiết Trung ương. Sau khi thăm khám và tiến hành các xét nghiệm, người bệnh N.V.B được bác sĩ chẩn đoán loét nhiễm trùng hạt tophi khớp gối, đợt cấp gout mạn tính, đái tháo đường type 2 và suy thượng thận do thuốc.

BS Nguyễn Đăng Quân - Phó Trưởng khoa Điều trị tích cực (Bệnh viện Nội tiết Trung ương) cho hay, người bệnh từ bệnh rối loạn chuyển hóa là gout mạn tính do không thăm khám định kỳ và tự ý lạm dụng các thuốc chứa corticoid dẫn đến suy tuyến thượng thận. Hiện nay, sau quá trình nhập viện và được chăm sóc tại khoa Điều trị tích cực, đường huyết người bệnh dần ổn định. Song song với điều trị, ông B. cũng được các bác sĩ, điều dưỡng tư vấn hiểu lý do điều trị thay thế thuốc thượng thận, không được tự ý bỏ thuốc điều trị và không được giảm hay ngừng liều đột ngột để tránh rơi vào tình trạng suy thượng thận cấp.

Phân tích về tác dụng cũng như tác hại của các thuốc chứa corticoid, BS Đỗ Gia Nam (Bệnh viện Nội tiết Trung ương) khẳng định, nhóm các thuốc này được coi là “con dao hai lưỡi”. “Các thuốc này thường được sử dụng để điều trị cho nhiều bệnh lý khác nhau, từ các bệnh về da như kích ứng do côn trùng đốt, eczema, chàm, vẩy nến…, các bệnh như viêm khớp, viêm phổi, các bệnh tự miễn như dị ứng, lupus ban đỏ hệ thống. Corticoid sử dụng đúng chỉ định, liều lượng vừa phải trong thời gian nhất định có thể điều trị hiệu quả một số bệnh lý nguy hiểm và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cơ thể. Tuy nhiên, nếu lạm dụng thì tác hại để lại vô cùng lớn. Nhóm thuốc này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm khác nhau như làm loãng xương, tăng huyết áp, gây huyết khối làm nghẽn mạch, có thể gây loét dạ dày, làm giảm sự đề kháng của cơ thể dễ dẫn đến nhiễm trùng. Đặc biệt, nếu dùng corticoid trong thời gian dài sẽ có nguy cơ teo tuyến thượng thận do tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể sẽ ngưng hoạt động, không còn duy trì chức năng nội tiết” – BS Nam thông tin.

Đáng lo ngại hơn, theo chuyên gia, mặc dù corticoid có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, nhưng do sự thiếu hiểu biết về loại hoạt chất này, chỉ biết rằng nó có tác dụng tốt, nên nhiều người dễ dàng tìm mua các loại dược phẩm có chứa corticoid ngoài các hiệu thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ, dẫn đến hiện tượng sử dụng quá liều, sử dụng trong một thời gian quá dài. Thực tế, trong điều trị, các bác sĩ lâm sàng thường sẽ phải cân nhắc rất nhiều khi chỉ định điều trị bằng nhóm thuốc này và sẽ phải khuyến cáo người bệnh các tác dụng phụ cũng như cách theo dõi chúng.

BS Phạm Thị Lưu - Khoa Nội tiết và Đái tháo đường (Bệnh viện Bạch Mai) nêu thực trạng, hiện nay trên thị trường ghi nhận không ít thuốc đông y không rõ nguồn gốc được quảng cáo như “thần dược”. Trên thực tế, các thuốc đông y này đều có chứa corticoid, để tạo những tác dụng trước mắt như ăn được, ngủ được, mập ra, nếu có đau nhức xương khớp sẽ giảm ngay, hoặc nổi mề đay mẩn ngứa cũng sẽ hết - do tác dụng giảm đau chống viêm, chống dị ứng của corticoid. Tác hại do việc dùng lâu ngày các loại đông dược “giả mạo” này không sao lường được.