Không thể trì hoãn phân loại rác thải

Mỗi ngày, hàng nghìn tấn rác thải, trong đó có rất nhiều loại có thể tái chế hoặc xử lý theo cách khác, vẫn bị đổ chung vào các bãi rác, tạo thành gánh nặng không chỉ đối với môi trường mà còn lãng phí tài nguyên quý giá. Chúng ta đang đứng trước tình trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng, và câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta có đủ quyết tâm để thay đổi thực tế này?

Việc phân loại rác không phải là một yêu cầu mới. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã thực hiện phân loại rác thành công và thu được những kết quả rõ rệt, điển hình là Nhật Bản, Đức hay Thụy Điển. Những quốc gia này không chỉ có những quy định nghiêm ngặt mà còn áp dụng các biện pháp thực thi cực kỳ chặt chẽ. Tuy nhiên, ở Việt Nam, dù có quy định, cơ sở pháp lý đã rõ ràng, nhưng quá trình thực hiện vẫn chỉ dừng lại ở mức khuyến khích, thiếu sự giám sát mạnh mẽ và thiếu chế tài xử lý nghiêm minh. Điều này không chỉ làm suy yếu hiệu quả của luật mà còn khiến ý thức của người dân về việc phân loại rác trở nên mờ nhạt. Đặc biệt, sự thiếu hụt cơ sở hạ tầng thu gom rác phân loại, thùng rác chuyên dụng tại các khu dân cư và các khu vực công cộng cũng là một trong những nguyên nhân lớn khiến người dân không thể thực hiện triệt để việc phân loại rác.

Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã có hiệu lực. Song, thực tế, nhiều người dân vẫn có xu hướng bỏ tất cả các loại rác vào chung một thùng. Đây là vấn đề lớn, không chỉ vì nó góp phần gia tăng ô nhiễm môi trường, mà còn vì đây là nguồn tài nguyên quý giá mà chúng ta đang bỏ qua. Các loại rác như nhựa, thủy tinh, kim loại hay giấy hoàn toàn có thể tái chế và tạo thành những sản phẩm hữu ích nếu được phân loại đúng cách ngay từ đầu. Thế nhưng, nếu rác được vứt chung vào một chỗ, phần lớn trong số đó sẽ bị chôn lấp, gây lãng phí tài nguyên và tạo ra tác động tiêu cực đối với môi trường, đặc biệt là các bãi rác chôn lấp khi quá tải.

Việc phân loại rác là một nhiệm vụ không dễ dàng, đụng chạm đến thói quen của hàng triệu người dân. Tuy nhiên, không thể vì lý do này mà bỏ qua sự cần thiết của nó. Cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để thúc đẩy việc phân loại rác. Đầu tiên, cần có một chiến lược truyền thông thực sự mạnh mẽ, nhằm thay đổi nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc này. Chỉ khi người dân hiểu được lợi ích lâu dài và sự cần thiết của việc phân loại rác, họ mới có thể thay đổi thói quen. Nhưng một chiến dịch truyền thông không thể tự nó thành công nếu không có sự đồng hành của các cơ quan chức năng trong việc giám sát và xử phạt các hành vi vi phạm. Nếu chỉ dừng lại ở việc kêu gọi, yêu cầu và không có hình thức xử lý nghiêm khắc, tình trạng vứt rác bừa bãi và không phân loại sẽ tiếp tục kéo dài.

Chính quyền các cấp cần có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn trong việc thực thi phân loại rác. Việc xử phạt đối với hành vi không thực hiện phân loại rác phải trở thành một phần không thể thiếu trong chính sách bảo vệ môi trường. Cùng với đó, cần đẩy mạnh việc phát triển cơ sở hạ tầng thu gom và xử lý rác thải, đảm bảo rằng việc phân loại rác tại nguồn không chỉ là nghĩa vụ mà còn là một thói quen được khuyến khích và tạo điều kiện thực hiện dễ dàng.

Ngoài ra, để việc phân loại rác đạt hiệu quả, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng. Các doanh nghiệp có thể đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các sản phẩm dễ phân hủy, tái chế, góp phần giảm tải áp lực cho môi trường. Còn người dân, mặc dù là đối tượng thực hiện cuối cùng, nhưng đóng vai trò rất quan trọng trong việc tạo ra sự thay đổi. Khi cộng đồng cùng chung tay, các kết quả tích cực sẽ không còn xa vời.

Việc phân loại rác không chỉ đơn giản là một yêu cầu pháp lý mà còn là một cơ hội để Việt Nam hướng tới một nền kinh tế tuần hoàn bền vững. Tài nguyên không phải là vô hạn, và nếu không có một chiến lược lâu dài trong việc giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế rác thải, chúng ta sẽ không chỉ phải đối mặt với ô nhiễm mà còn phải đối mặt với sự cạn kiệt của các nguồn tài nguyên quý giá.

Chúng ta không thể chờ đợi thêm nữa. Việc phân loại rác cần được thực hiện một cách quyết liệt ngay hôm nay. Mỗi hành động nhỏ từ người dân, mỗi chính sách mạnh mẽ từ chính quyền, sẽ là những bước đi quan trọng để đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu bảo vệ môi trường, bảo vệ tài nguyên và phát triển bền vững.