Chính sách hưu trí ngày càng hấp dẫn

Theo quy định của Luật BHXH năm 2024 (hiệu lực từ ngày 1-7-2025), người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 điều 169 của Bộ Luật Lao động và có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên. So với quy định của Luật BHXH trước đó, người tham gia BHXH tự nguyện giảm 5 năm, mở ra cơ hội lớn cho người lao động (NLĐ), nhất là lao động tự do, trong việc tiếp cận chế độ hưu trí.

Luật đi vào cuộc sống

Mới đây, bà Phạm Thị Hồng (xã Phan Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau) đã được BHXH cơ sở Năm Căn trao quyết định hưởng lương hưu hằng tháng và cấp thẻ BHYT miễn phí theo quy định.

Bà Hồng có tổng thời gian đóng BHXH là 15 năm, trong đó có gần 7 năm tham gia BHXH tự nguyện. Việc duy trì tham gia BHXH tự nguyện thời gian dài là nỗ lực rất lớn của bà và gia đình, nhưng đổi lại bà rất mãn nguyện vì được hưởng chế độ hưu trí sau 15 năm đóng BHXH. "Khoản lương hưu giúp tôi tự chủ tài chính, an tâm với tuổi già, giảm sự phụ thuộc và gánh nặng cho con cái trong thời điểm kinh tế khó khăn" - bà Hồng bày tỏ.

Tương tự, đầu tháng 8-2025, ông Lê Văn Đạo (xã Tây Hồ, TP Đà Nẵng) cũng đã nhận quyết định hưởng lương hưu với mức hằng tháng là 5 triệu đồng/tháng. Trước đó, ông Đạo có 6 năm đóng BHXH bắt buộc, sau đó nghỉ việc nên không có điều kiện tham gia tiếp BHXH bắt buộc. 

Để có khoản tích lũy nhằm bảo đảm an sinh khi về già, ban đầu, ông Đạo định tham gia bảo hiểm thương mại. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu về chính sách BHXH tự nguyện, biết được khi tham gia có thể được nhận lương hưu đến trọn đời, được cấp thẻ BHYT miễn phí với quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT được chi trả lên đến 95%, ông quyết định tham gia BHXH tự nguyện. 

Ông Đạo đã đóng BHXH tự nguyện từ năm 2021 với mức thu nhập lựa chọn 15 triệu đồng/tháng. Đến tháng 7-2025, khi đủ tuổi nghỉ hưu, ông đã đóng một lần gần 200 triệu đồng cho những năm còn thiếu để đủ 15 năm nhằm hưởng lương theo quy định mới.

Chính sách BHXH tự nguyện được thực hiện từ ngày 1-1-2008. Trải qua các lần sửa đổi, bổ sung, chính sách BHXH tự nguyện đã từng bước được hoàn thiện hướng tới đối tượng NLĐ không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Đáng chú ý, tại lần sửa đổi, bổ sung mới nhất, ngoài giảm số năm đóng BHXH tự nguyện tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm, Luật BHXH năm 2024 còn bổ sung thêm chế độ thai sản bên cạnh 2 chế độ trước đó là hưu trí, tử tuất.

Bên cạnh đó, tăng mức hỗ trợ đóng và bổ sung thêm đối tượng được hỗ trợ mức đóng (người dân tộc thiểu số, người đang sinh sống tại xã đảo, đặc khu theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ) đã làm tăng tính hấp dẫn của BHXH tự nguyện, góp phần thu hút người tham gia, thụ hưởng chính sách, nhất là chế độ hưu trí.

Cán bộ BHXH TP HCM vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện

Linh hoạt phương thức đóng

Theo đánh giá của người tham gia, tính ưu việt của chính sách BHXH tự nguyện còn thể hiện ở việc mức đóng, phương thức đóng khá linh hoạt phù hợp với khả năng, nhu cầu của NLĐ. Trong đó, phương thức đóng được nhiều người quan tâm là đóng một lần cho nhiều năm về sau (không quá 5 năm/lần) hoặc đóng một lần cho những năm còn thiếu cho đủ 15 năm để hưởng lương hưu.

Chẳng hạn, bà Trịnh Thị Huê (tỉnh Hưng Yên) hỏi: "Tôi sinh ngày 1-4-1968, đã tham gia BHXH bắt buộc được 7 năm 2 tháng. Khi đủ tuổi nghỉ hưu, tôi muốn đóng BHXH tự nguyện một lần cho nhiều năm về sau để nhận lương hưu có được không?". Tương tự, bà Vũ Hương Ly (TP HCM) đặt tình huống: "Tôi sinh ngày 3-2-1969, đã tham gia BHXH tự nguyện từ tháng 7-2023 và chọn đóng phí theo phương thức 5 năm/lần. Tháng 10-2025, tôi sẽ đủ tuổi nghỉ hưu, khi đó, tôi có thể đóng BHXH tự nguyện một lần cho 10 năm còn thiếu để được hưởng lương hưu từ tháng 11-2025?".

BHXH Việt Nam cho biết Luật BHXH năm 2024 quy định người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu quy định và có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên. Bên cạnh đó, tại Nghị định số 159/2025/NĐ-CP quy định người tham gia BHXH tự nguyện được chọn phương thức đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm (60 tháng)/lần hoặc khi đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 5 năm thì được đóng một lần cho đủ 15 năm để hưởng lương hưu.

Tuy nhiên, Nghị định này cũng nêu việc thay đổi phương thức đóng, mức thu nhập làm căn cứ được thực hiện sau khi người tham gia BHXH tự nguyện đã hoàn thành xong phương thức đóng, mức thu nhập làm căn cứ đóng đã chọn trước đó. Như vậy, đối với trường hợp của bà Ly, đến tháng 7-2028, bà mới hoàn thành phương thức đóng 5 năm/lần và tại thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu, bà Ly có tổng thời gian đóng BHXH tự nguyện mới có 5 năm nên chưa đủ điều kiện để đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu theo quy định.

Trường hợp này NLĐ phải tiếp tục đóng BHXH tự nguyện cho đến khi chỉ còn thiếu 5 năm thì mới có thể thực hiện đóng theo phương thức một lần cho những năm còn thiếu để đủ điều kiện nhận lương hưu. Đối với bà Huê cũng phải tham gia BHXH tự nguyện cho đủ tổng thời gian tham gia BHXH là 10 năm, sau đó chọn đóng một lần cho 5 năm còn thiếu để hưởng chế độ hưu trí. 

Theo Nghị định số 159/2025/NĐ-CP, mức đóng BHXH tự nguyện một lần cho nhiều năm về sau được tính bằng tổng mức đóng của các tháng đóng trước, chiết khấu theo lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng của năm trước liền kề với năm đóng do BHXH Việt Nam công bố. Mức đóng một lần cho thời gian đóng BHXH còn thiếu được tính bằng tổng mức đóng của các tháng còn thiếu, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng của năm trước liền kề với năm đóng do BHXH Việt Nam công bố.

Bài và ảnh: MAI CHI

Theo Báo Người Lao Động (www.nld.com.vn)

Bài viết gốc: Xem tại đây