Bán hàng online ngày càng khó

Chỉ trong vòng vài tháng, 2 sàn thương mại điện tử (TMĐT) lớn là Shopee và TikTok Shop liên tiếp điều chỉnh mức phí nền tảng, khiến cộng đồng nhà bán hàng không khỏi chao đảo. Nhiều người lo ngại nếu xu hướng này tiếp diễn, những cửa hàng nhỏ sẽ khó trụ vững.

Liên tục tăng phí

Cụ thể, từ giữa tháng 7-2025, chương trình trợ giá vận chuyển Shipping Fee Program (SPF) được TikTok Shop áp dụng mặc định với mọi đơn hàng của các shop thường, thay vì chỉ áp dụng với những nhà bán hàng đăng ký riêng như trước. Trước đây, mức phí dịch vụ này là 4,5% giá trị đơn hàng nhưng tối đa chỉ 30.000 đồng/sản phẩm. Giờ đây, khoản phí được gộp thẳng vào phí nền tảng, khiến tỉ lệ hoa hồng tăng đột biến. Với ngành hàng thời trang, mức phí đã nhảy vọt từ 3%-4% lên 10%-12%, tức gấp 3 lần.

Đây không phải là lần đầu TikTok Shop điều chỉnh. Tháng 4 vừa qua, nền tảng này cũng bất ngờ nâng phí hoa hồng với shop thường từ 3% lên 4%, còn với shop Mall từ khoảng 4,54%-5,78% lên 6,05%-7,7%.

Nhà bán hàng choáng váng khi một số sàn thương mại điện tử tăng phí nền tảng gấp 3 lần

Đáng chú ý, thời điểm đó, không chỉ TikTok Shop mà cả Shopee cũng tăng phí cố định của nhiều ngành hàng từ 0,5%-6% lên 1,5%-10% sau khi gộp gói freeship. Sự việc quá đột ngột khiến nhiều người bán hàng phản ứng mạnh, đến mức Bộ Công Thương phải yêu cầu các sàn TMĐT báo cáo về việc tăng phí. Tuy nhiên, không dừng lại ở đó, đầu tháng 7 vừa qua, Shopee bổ sung phí hạ tầng 3.000 đồng/đơn hàng, áp dụng cho tất cả đơn mới tạo.

Bà Huỳnh Thanh Phương, chủ một cửa hàng bách hóa trên sàn TMĐT, cho biết trước đây, khi vào thị trường Việt Nam, các sàn liên tục tung khuyến mãi vận chuyển và quảng cáo để thu hút cả người bán lẫn người mua. Bà phản ánh: "Bây giờ phí tăng chóng mặt, tổng chi phí đã chiếm 16,5%-18% doanh thu. Muốn giữ đơn, tôi còn phải chạy quảng cáo và tham gia các chương trình khác, khiến lợi nhuận ngày càng mỏng".

Thêm vào đó, bà Phương còn phải liên tục cập nhật chính sách mới từ nền tảng, vừa bán hàng vừa lo tuân thủ, lại nơm nớp lo tăng phí nên lúc nào cũng áp lực.

Với những ngành hàng giá trị lớn như đồ gỗ, tác động cũng rõ rệt. Ông Nguyễn Lê Thái Hòa, Giám đốc Công ty TNHH Hòa Mai, cho biết việc các sàn liên tục tăng phí buộc ông phải tăng giá bán 10%-15% để bù chi phí, đồng thời cắt giảm khuyến mãi.

"Doanh thu thoạt nhìn thì không giảm nhiều nhưng số đơn lại ít hơn và lợi nhuận cũng giảm. Tổng chi phí trên Shopee và TikTok Shop giờ chiếm khoảng 20% doanh thu, cao hơn 2%-3% so với trước. Nếu sàn còn tăng nữa, tôi buộc phải tìm hướng khác để kinh doanh" - ông Hòa băn khoăn.

Theo các nhà bán hàng, ngành TMĐT đang dần bước vào giai đoạn thanh lọc, không còn chuyện cứ đưa hàng lên sàn là bán được. Báo cáo toàn cảnh thị trường sàn bán lẻ trực tuyến nửa đầu năm 2025 của Metric (nền tảng dữ liệu thông minh Metric.vn) cho thấy có đến hơn 55.000 shop không phát sinh đơn hàng trong nửa đầu năm nay và hơn 80.000 shop rời các sàn.

Metric cho rằng số liệu này phần nào thể hiện sự đào thải ngày càng khốc liệt trong lĩnh vực TMĐT. Thị trường đang tập trung vào nhóm bán lớn có khả năng duy trì đơn hàng ổn định.

Tránh lạm dụng vị thế thị trường

Trả lời phóng viên Báo Người Lao Động về việc tăng phí, đại diện các sàn TMĐT nêu trên cho biết mục đích là nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, trải nghiệm của khách hàng cũng như hỗ trợ các nhà bán hàng phát triển bền vững.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Tấn Phong, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật - Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), nhận xét đó là quyết định kinh doanh chủ quan của các sàn TMĐT. Điều này có thể xuất phát từ chiến lược tối ưu lợi nhuận, bù đắp chi phí vận hành và công nghệ, hoặc đầu tư vào các dịch vụ giá trị gia tăng mới (như cải thiện logistics, công cụ marketing, an ninh mạng...).

Theo ông Phong, việc điều chỉnh phí của các sàn chỉ hợp lý khi đi kèm với sự cải thiện chất lượng dịch vụ. Còn nếu mức tăng quá cao mà hiệu quả mang lại không tương xứng, nhà bán hàng hoàn toàn có thể dịch chuyển hoạt động sang những nền tảng khác có chính sách tốt hơn.

Trả lời câu hỏi liệu có cần nhà nước can thiệp để bảo vệ nhà bán hàng hay không, ông Phong cho rằng cơ quan quản lý chỉ nên vào cuộc khi xuất hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật cạnh tranh. Chẳng hạn, việc các sàn có sự cấu kết hoặc thỏa thuận ngầm để đồng loạt tăng phí, làm triệt tiêu cạnh tranh và gây thiệt hại cho nhà bán hàng. Khi đó, Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cần vào cuộc kiểm tra và xử lý.

"Một trong những nghĩa vụ quan trọng cần được luật hóa là tính minh bạch. Các sàn phải công khai rõ ràng cơ cấu phí, điều kiện điều chỉnh phí và thông báo trước cho nhà bán hàng trong một khoảng thời gian hợp lý để họ chuẩn bị" - ông Phong nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Tô Tuấn Tài, nhà sáng lập Công ty CP Lemon Digital, đề xuất cần quy định rõ lộ trình tăng phí, bao gồm số lần điều chỉnh, thời hạn thông báo áp dụng mức phí mới và tỉ lệ tăng tối đa trong năm. Điều này giúp nhà bán hàng chủ động điều chỉnh chiến lược kinh doanh về giá, sản phẩm… kịp thời. "Nếu phí tăng quá nhanh, nhà bán hàng sẽ không kịp thích ứng, ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển bền vững của thị trường TMĐT" - ông Tài nhận định.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng nên đưa việc điều chỉnh phí của các sàn vào dự thảo Luật TMĐT, nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh. Bên cạnh đó, nhà bán hàng nên đa dạng hóa kênh phân phối như Facebook, YouTube… để giảm phụ thuộc vào nền tảng duy nhất. 

Bài và ảnh: Lê Tỉnh

Theo Báo Người Lao Động (www.nld.com.vn)

Bài viết gốc: Xem tại đây