Vẫn canh cánh nỗi lo thực phẩm bẩn

  Quang cảnh hội thảo.  

Đây là những vấn đề được các đại biểu đặt ra tại tọa đàm “Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước, chinh phục người tiêu dùng Việt” do Báo Tiền phong tổ chức sáng 23/9, tại Hà Nội.

Dưới 1% rau có chứng nhận VietGAP

Tại tọa đàm, các chuyên gia đánh giá, những năm qua, nông sản Việt ngày càng khẳng định được vị thế trên bản đồ thế giới. Những trái thanh long, sầu riêng, các loại rau củ quả đến những lô tôm, cá… mang thương hiệu Việt đã có mặt tại các siêu thị ở châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc. Đây là thành quả to lớn từ nỗ lực của nông dân, doanh nghiệp (DN) và của cả hệ thống chính trị. Thế nhưng, ngay tại thị trường trong nước vấn đề chất lượng an toàn thực phẩm đang đối diện với một thách thức không nhỏ.

Đề cập về chất lượng an toàn thực phẩm, nông sản, ông Nguyễn Quý Dương - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Việt Nam hiện có khoảng 10 triệu hộ nông dân với diện tích rau 1,15 triệu ha và cây ăn quả 1,3 triệu ha.

Tuy nhiên, diện tích sản xuất theo chuẩn an toàn còn rất hạn chế. Kết quả điều tra công bố năm 2024 cho thấy, tổng diện tích đạt chứng nhận VietGAP mới đạt khoảng 150.000ha, trong đó diện tích trồng rau chỉ chiếm hơn 8.000ha, chưa tới 1% tổng diện tích rau cả nước. Với cây ăn quả, diện tích đạt chuẩn là 76.000ha; chè 5.200ha. Nếu tính cả các chứng nhận khác như GlobalGAP, tổng diện tích cũng chỉ khoảng 440.000ha, con số rất khiêm tốn so với nhu cầu thực tế.

Theo ông Dương, muốn có nông sản an toàn thì gốc rễ phải bắt đầu từ sản xuất. Dù từ năm 2008 đã có chính sách khuyến khích VietGAP, nhưng đến nay, diện tích vẫn còn quá ít. Ngoài ra, hình thức cam kết sản xuất an toàn do nông dân ký trực tiếp cũng chưa đủ sức tạo chuyển biến lớn. Rau – mặt hàng tiêu thụ hằng ngày trong nước lại có tỷ lệ sản xuất theo chuẩn an toàn cực thấp. Trong khi đó, trái cây có tỷ lệ đạt chuẩn cao hơn nhưng phần lớn phục vụ xuất khẩu.

Thực tế cho thấy, an toàn thực phẩm đang là vấn đề đáng báo động. Hàng loạt sản phẩm nông sản, thực phẩm vừa bị cơ quan chức năng phát hiện dư lượng hóa chất cấm, thực phẩm giả mạo nhãn mác, không rõ nguồn gốc xuất xứ; tình trạng rau giả mạo rau sản xuất theo tiểu chuẩn VietGAP, chứng nhận xuất xứ hay sản phẩm kém chất lượng vẫn len lỏi vào các bếp ăn tập thể, trường học, chợ truyền thống, thậm chí là hệ thống siêu thị. Điều này gây hệ lụy trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, làm giảm sút niềm tin của người dân, xã hội, vô tình gây ảnh hưởng đến những DN làm ăn chân chính. Đáng chú ý, tại các siêu thị và trung tâm thương mại vốn chủ yếu thuộc sở hữu DN, tập đoàn lớn, công tác bảo đảm an toàn thực phẩm thường được chú trọng hơn, nhằm bảo vệ thương hiệu. Ngược lại, tại chợ truyền thống, việc kiểm soát còn nhiều hạn chế. Phần lớn các cơ sở kinh doanh thực phẩm tại chợ chủ yếu buôn bán hàng tươi sống, việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa gặp khó khăn, trong khi kiến thức về an toàn thực phẩm của các tiểu thương còn nhiều hạn chế.

Quản lý chặt hơn hoạt động bán lẻ

Ông Nguyễn Văn Mười - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, để đảm bảo an toàn thực phẩm, yếu tố cơ bản nhất là phải có quy trình sản xuất chuẩn, trong đó VietGAP là yêu cầu tối thiểu. Tuy nhiên, theo báo cáo, hiện chỉ có một tỷ lệ rất thấp lượng rau đạt tiêu chuẩn này.

“Khi tiêu chuẩn tối thiểu không được đáp ứng, chúng ta đang buông lỏng chất lượng và người tiêu dùng phải gánh chịu hậu quả. Đã đến lúc cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn để kiểm soát hàng hóa lưu thông trên thị trường. Các sản phẩm bảo vệ thực vật phải được quản lý theo đơn, không thể mua tùy tiện” - ông Mười nhấn mạnh, đồng thời cho biết, về thị trường, hiện có 3 kênh tiêu thụ chính, gồm bán lẻ hiện đại, chợ truyền thống và các cửa hàng rải rác. Theo ông Mười, chợ và hệ thống siêu thị còn có thể quản lý trong khi đó các cửa hàng nhỏ lẻ  rất khó kiểm soát. Vì vậy, cần phát triển các điểm bán tập trung để dễ quản lý, giảm rủi ro về vệ sinh an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.

Ở góc độ khác, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - chuyên gia công nghệ sinh học và thực phẩm cho rằng, việc nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm, nông sản trong nước nếu chỉ áp dụng bằng cơ chế kiểm soát thì không thể biến chuyển được và nước ta không đủ nhân lực để kiểm soát hết. Vì thế, cần nâng cao ý thức của người sản xuất.

“Việc của các cơ quan chức năng là làm thế nào để người dân hiểu rõ mà không sử dụng các chất cấm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông sản, thực phẩm, bởi nếu người dân biết mà cố tình làm sai thì đó là vi phạm pháp luật” - PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh nhấn mạnh.

Khanh Lê

Nguồn: daidoanket.vn

Bài viết gốc: Xem tại đây