Cơ hội mới cho nông sản xuất khẩu

Các mặt hàng tươi sống như sầu riêng, thanh long, xoài… không chịu tác động từ Lệnh 280. Ảnh: Chu Khôi.

Không tác động đến mã số vùng trồng

Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) vừa ban hành Lệnh 280, thay thế Lệnh 248, quy định về đăng ký DN xuất khẩu nông sản và thực phẩm vào thị trường nước này, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/6/2026. Trong đó, quy định mới bổ sung nhiều điểm đáng chú ý, yêu cầu DN xuất khẩu phải tuân thủ nghiêm ngặt hơn trong toàn bộ chuỗi sản xuất và kiểm soát chất lượng. Theo đó, Trung Quốc sẽ công bố danh sách sản phẩm bắt buộc đăng ký qua cơ quan thẩm quyền, thay vì cơ chế tự đăng ký như trước. Các nhóm hàng nằm ngoài danh mục phê duyệt sẽ không được thông quan, buộc DN phải theo dõi sát để tránh rủi ro sản xuất hàng hóa không đủ điều kiện xuất khẩu. Trước những quy định này, một số DN bày tỏ lo ngại quy định mới có thể ảnh hưởng đến việc đăng ký mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, điều kiện tiên quyết để nông sản tươi được thông quan.

Tuy nhiên, theo TS Ngô Xuân Nam - Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (SPS Việt Nam), Lệnh 280 chỉ điều chỉnh nhóm thực phẩm và nông sản đã qua chế biến, như sản phẩm sấy khô, đóng hộp, đóng gói, hoặc có công đoạn xử lý công nghiệp. Các mặt hàng tươi sống như sầu riêng, thanh long, xoài, rau tươi, ngũ cốc, nông sản sơ chế vẫn xuất khẩu theo các nghị định thư song phương hiện hành, trong đó mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói được quản lý riêng, không chịu tác động từ Lệnh 280.

Theo ông Nam, điểm cốt lõi của Lệnh 280 là chuyển từ cơ chế quản lý hành chính sang quản lý dựa trên rủi ro. Nếu trước đây, Lệnh 248 yêu cầu quốc gia xuất khẩu phải được GACC thẩm định tương đương hệ thống an toàn thực phẩm, thì quy định mới loại bỏ điều kiện “đánh giá tương đương bắt buộc” này. Thay vào đó, Trung Quốc sẽ phân loại sản phẩm và DN theo mức độ rủi ro để áp dụng yêu cầu quản lý phù hợp. Cách làm được đánh giá là linh hoạt hơn, hài hòa và giảm đáng kể gánh nặng thủ tục cho DN.

“Lệnh 280 là một bước tiến, không phải rào cản. Nếu Việt Nam duy trì được hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm hiệu quả, minh bạch và có cơ chế cảnh báo sớm, rủi ro sẽ được đánh giá ở mức thấp, DN Việt sẽ được xếp vào nhóm ưu tiên” - ông Nam nhấn mạnh.

Đồng bộ hóa dữ liệu về vùng trồng

Trung Quốc hiện là một trong những đối tác thương mại lớn và tiềm năng nhất của Việt Nam, đồng thời là thị trường nhập khẩu nông sản trọng điểm. Thống kê của Bộ NNMT cho biết, 9 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt 28,5 tỷ USD, tăng gần 17% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, Trung Quốc tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm hơn 23% tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản.

Cũng theo thống kê của Bộ NNMT, hiện GACC đã phê duyệt 3.938 mã sản phẩm nông sản và thực phẩm cho các DN Việt Nam được phép xuất khẩu vào thị trường này. Trong đó, riêng 10 tháng năm 2025, Việt Nam có thêm 250 mã sản phẩm nông sản, thực phẩm mới được cấp phép. Trước các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường tỷ dân, nhiều hợp tác xã và DN Việt đã chủ động chuẩn hóa quy trình sản xuất, đầu tư vùng nguyên liệu, chế biến sâu để gia tăng năng lực cạnh tranh và duy trì xuất khẩu bền vững.

Trước quy định mới tại Lệnh 280, Văn phòng SPS Việt Nam đang triển khai Cổng thông tin dữ liệu quốc gia về SPS, căn cứ Quyết định 534/QĐ-TTg năm 2024 về nâng cao hiệu quả thực thi các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật (SPS) của WTO, cũng như các cam kết SPS trong các hiệp định thương mại tự do (FTA). Đây là nền tảng quan trọng giúp tăng cường độ tin cậy của hệ thống quản lý Việt Nam.

Cũng theo ông Nam từ nay đến khi Lệnh 280 có hiệu lực, DN nên chủ động rà soát lại toàn bộ hồ sơ đăng ký với GACC, kiểm tra tình trạng hiệu lực mã số, cập nhật thông tin pháp lý và quy trình sản xuất. Cùng với đó, nâng cao tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, quản lý rủi ro và truy xuất nguồn gốc nội bộ để đáp ứng yêu cầu của cơ chế mới.

Với nhóm sản phẩm chế biến, việc duy trì chứng nhận HACCP, ISO 22000 hay tương đương sẽ là điểm cộng lớn. Còn với trái cây tươi, điều quan trọng nhất vẫn là tuân thủ nghiêm vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được cấp mã số.

Khanh Lê

Nguồn: daidoanket.vn

Bài viết gốc: Xem tại đây