Biến chủng SARS-CoV-2 của Ấn Độ lây lan nhanh trong không khí và môi trường kín

Việt Nam đang đối mặt làn sóng dịch Covid-19 thứ 4. Từ 27-4 đến nay, cả nước đã ghi nhận 1.677 ca mắc tại 28 tỉnh, thành phố. Đây là đợt dịch có số ca mắc cao nhất từ trước đến nay tại nước ta với số ca mắc tăng nhanh.

Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, đợt dịch này chủ yếu do biến thể SARS-CoV-2 của Ấn Độ gây ra với quy mô và tính phức tạp cao hơn các vụ dịch trước. "Đợt dịch này bùng phát cả ở trong những bệnh viện, nơi có nhiều người bệnh nặng, nhiều bệnh lý nền, cả ở trong cộng đồng nhiều địa phương, cả ở trong các khu công nghiệp lớn" - bác sĩ Cấp nhận định.

Lấy mẫu xét nghiệm SARS-CoV-2 cho công nhân ở khu công nghiệp

Sáng nay 20-5, Bắc Giang và Bắc Ninh tiếp tục ghi nhận số ca nhiễm Covid-19 tăng cao trong ngày, nâng tổng số ca được phát hiện tại Bắc Giang lên 618 và 361 ca tại Bắc Ninh. Hiện cả nước đang dồn toàn bộ nguồn lực để hỗ trợ hai tỉnh này nhanh chóng khoanh vùng, khống chế dịch bệnh.

Tính đến sáng 20-5, Bắc Giang đang là địa phương có nhiều ca bệnh Covid-19 của cả nước với 618 ca bệnh, Bắc Ninh 361 ca bệnh. Số ca bệnh tại 2 địa phương này được dự đoán sẽ còn tiếp tục tăng mạnh trong những ngày tới.

Trước đó, ngày 19-5, cả nước ghi nhận tổng cộng 175 ca mắc Covid-19 trong nước. Các ca mắc mới tập trung nhiều nhất tại Bắc Giang với 98 ca, theo sau là Bắc Ninh với 47 ca. Các ca bệnh tại Bắc Giang liên quan Khu công nghiệp Quang Châu, Vân Trung, Đình Trám, Nội Hoàng, Song Khê, chủ yếu là F1 công nhân công ty Hosiden.

Điểm đáng chú ý, trong đợt dịch lần này ghi nhận hệ số lây nhiễm rất cao do cùng lúc xuất hiện 2 biến chủng SARS-CoV-2 mạnh nhất hiện nay đến từ Ấn Độ, Anh và ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy virus SARS-CoV-2 lây truyền trong không khí.

Đơn cử, kết quả xét nghiệm SARS-CoV-2 tại phân xưởng 4 của Công ty TNHH Hosiden Việt Nam tại Khu công nghiệp Quang Châu, Bắc Giang từng ghi nhận tới 37,9% trên tổng số mẫu xét nghiệm có kết quả dương tính. Hay cụm dịch ở Công ty Cổ phần Dịch vụ Trường Minh tại khu công nghiệp An Đồn, Đà Nẵng, 33 nhân viên trực tổng đài mắc Covid-19, Ban chỉ đạo Phòng chống dịch Đà Nẵng cho rằng tốc độ lây lan nhanh do đặc điểm công việc trực tổng đài, làm việc trong phòng kín, máy lạnh.

Với các ca mắc được ghi nhận trong nhiều khu công nghiệp ở đợt dịch này, các chuyên gia y tế đánh giá tốc độ lây nhanh do công nhân làm việc trong môi trường kín.

Cửa chính phòng điều trị bệnh nhân Covid-19 đều phải mở toang, không dùng điều hoà, chỉ dùng quạt máy

Ngoài ra, trên các chuyến bay, số nhiễm SARS-CoV-2 cũng được ghi nhận ở phạm vi không chỉ trong vòng 2 hàng ghế trước và sau ca bệnh Covid-19. Đơn cử, chuyến bay VN160 từ Đà Nẵng ra Hà Nội ngày 29-4, liên quan đến 2 chuyên gia Trung Quốc ngồi hàng ghế 49 và 50 nhưng đến nay đã ghi nhận 11 ca mắc, dù không ngồi gần 2 vị khách này. Hay chuyến bay VN160 từ Đà Nẵng ra Hà Nội ngày 2-5, ngoài vợ chồng bệnh nhân 3633 và 3634, ngồi hàng ghế 13 và 15, thì bệnh nhân có mã số 3777 ngồi hàng ghế 20 nhưng cũng được xác định mắc Covid-19.

Tại Hà Nội, theo điều tra dịch tễ ban đầu của Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hà Nội, ca bệnh 3669 (nam, 40 tuổi, nhân viên kinh doanh bất động sản sống tại chung cư Booyoung, Hà Đông) chỉ cùng tham dự buổi giới thiệu dự án với bệnh nhân 3634 - cựu giám đốc Hacinco vào sáng 11-5 trong 2 tiếng, ngồi cách xa hơn 10 m nhưng sau hơn 1 ngày, người này đã có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2.

Tại cuộc họp Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống dịch Covid-19 mới đây, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết chúng ta ở trong tình trạng báo động cao do nguy cơ và khả năng lây nhiễm của virus mạnh. "Biến chủng virus SARS-CoV-2 của Anh lây lan nhanh gấp 1,7 lần nhưng biến chủng của Ấn Độ còn nhanh hơn, đặc biệt khả năng lây nhiễm trong môi trường không khí. Như vậy, đúng như bối cảnh dịch bệnh ở Việt Nam, những trường hợp tiếp xúc trong không khí, đặc biệt môi trường kín lây lan rất nhanh"- ông Long cho biết.

Kết quả giải trình tự gene virus SARS-CoV-2 mẫu bệnh nhân đợt dịch lần này cũng tại nhiều địa phương cho thấy hầu hết bệnh nhân nhiễm biến chủng SARS-CoV-2 của Ấn Độ. Chủng virus Ấn Độ được cho là có những biến thể làm lây lan nhanh hơn (đặc tính của chủng biến thể Anh) và có dấu hiệu làm giảm tác dụng của vắc-xin (đặc tính của chủng virus Nam Phi), nên được gọi là chủng virus biến thể kép.

Phân tích cách thức lây truyền của virus SARS-CoV-2, nhiều chuyên gia cho biết virus không chỉ lây truyền thông qua giọt bắn (tức là mầm bệnh nằm trong các giọt bắn từ đường hô hấp tiết ra) mà còn có khả năng lây truyền qua không khí. Đặc biệt trong môi trường lưu thông không khí kém như: Phòng kín, khoang máy bay, ôtô, hội trường, quán bar, karaoke..., những hạt nhỏ này bay lơ lửng trong không khí...

Phòng cách ly các trường hợp F1 cũng được yêu cầu mở cửa đều lưu thông không khí

Trước đó, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã cập nhật hướng dẫn Covid-19 và thừa nhận virus SARS-CoV-2 đôi khi có thể lây lan qua không khí hoặc các vi hạt tồn tại trong không khí.

Theo đó, ngoài lây truyền do hít phải các giọt bắn, chạm tay vào chỗ dính virus rồi đưa lên mũi, miệng, virus SARS-CoV-2 còn lây truyền qua các hạt siêu nhỏ lơ lửng trong không khí, đặc biệt trong môi trường kín. Đồng nghĩa, một người dù ở xa hơn 2 m vẫn có thể nhiễm virus. Hướng dẫn mới thay thế nhận định ban đầu của CDC cho rằng việc lây nhiễm xảy ra do tiếp xúc gần, không phải lây truyền qua không khí.

GS Nguyễn Văn Kính, Chủ tịch Hội truyền nhiễm Việt Nam, cho biết thêm, hiện thế giới đã ghi nhận hơn 4.000 biến chủng của virus SARS-CoV-2, nhưng chỉ một số chủng có tác động đến sự lây lan và tăng độc lực.

GS Kính cũng khẳng định virus SARS-CoV-2 lây truyền qua đường không khí và giọt bắn. Đặc biệt, biến chủng kép SARS-CoV-2 từ Ấn Độ có khả năng lan tràn rất nhanh. Do vậy, tại các bệnh viện, cơ sở y tế, phòng bệnh hay nơi thực hiện cách ly... đều phải mở toang cửa sổ, cửa chính, lắp quạt máy thay vì dùng điều hoà, máy lạnh...

Tuy nhiên, với biến chủng mới có tốc độ lây lan nhanh và có khả năng lây truyền trong không khí, các chuyên gia vẫn khuyến cáo mọi người thực hiện nghiêm các biện pháp 5K, trong đó đeo khẩu trang đúng cách, khử khuẩn, giữ khoảng cách.