Ăn mặn dễ bị cao huyết áp

Theo kết quả điều tra toàn quốc gần đây nhất, trung bình một người Việt trưởng thành tiêu thụ 9,4 g muối trong một ngày, cao gấp đôi so với khuyến cáo. Kết quả điều tra cho thấy 89,2% người nấu ăn luôn cho muối, mắm, gia vị mặn khác vào thực phẩm khi chuẩn bị, chế biến; 70% thường xuyên trộn, chấm mắm, muối, bột ngọt, nước tương và các gia vị có muối khác với thức ăn trong khi ăn (muối trên bàn ăn); 19,5% thường xuyên ăn thức ăn chế biến sẵn có nhiều muối như dưa, cà muối, mì ăn liền, đậu phộng rang muối, hạt điều mặn, thịt muối và các loại thịt chế biến khác (xúc xích, thịt xông khói, giò, chả...).

Người Việt mắc bệnh do ăn nhiều muối

Thói quen ăn mặn ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe, cũng là một trong các yếu tố gây tăng tỉ lệ người bị tăng huyết áp (THA) và các bệnh lý tim mạch ở nước ta. Với chế độ ăn nhiều muối, nước sẽ được giữ lại trong lòng mạch làm tăng thể tích máu lưu thông, tăng áp lực máu trong lòng mạch dẫn tới THA. Việc sử dụng quá nhiều muối dẫn đến một số bất lợi khác đối với sức khỏe như giữ nước trong các bệnh suy tim, thận nhiễm mỡ; gây phù chu kỳ, phù trước kỳ kinh, phù vô căn; tăng co thắt, kích thích cơn suyễn; liên quan đến ung thư dạ dày; tăng thải canxi qua thận, tăng nguy cơ loãng xương...

Theo các nghiên cứu, với chế độ ăn nhiều muối (natri chlorua) thì tần suất mắc bệnh THA tăng cao rõ rệt. Người dân ở vùng biển có tỉ lệ mắc bệnh THA cao hơn nhiều so với những người ở đồng bằng và miền núi. Nhiều bệnh nhân THA ở mức độ nhẹ chỉ cần ăn chế độ giảm muối là có thể điều trị được bệnh. Số liệu cho thấy hiện ở Việt Nam, cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người bị THA, cứ 3 trường hợp tử vong thì có 1 trường hợp do các bệnh tim mạch, chủ yếu tử vong do tai biến mạch máu não. Ước tính toàn quốc có tới 81.800 trường hợp tử vong do bệnh mạch máu não (chiếm 15% tổng số tử vong trên toàn quốc) và 67.500 trường hợp chết do nhồi máu cơ tim (chiếm 12% số tử vong).

Điều trị bệnh nhân bị tăng huyết áp tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng

Bớt muối, thêm khỏe

TS Trần Quốc Bảo, Trưởng Phòng Kiểm soát bệnh không lây nhiễm của Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế, cho biết muối và các gia vị mặn có trong hầu hết các bữa ăn của người Việt từ xa xưa đến nay. Mọi người đều nêm nếm muối, bột ngọt, bột canh, nước mắm… khi chế biến thực phẩm hoặc nấu ăn. Nhiều gia đình luôn để sẵn nước mắm hoặc các gia vị mặn trên mâm cơm, bàn ăn để chấm, trộn trong khi ăn. "Để thay đổi thói quen, thay đổi hành vi sử dụng muối hằng ngày cần làm từng bước một vì không thể giảm muối ngay được. Do đó, mỗi người hãy giảm muối từ từ, giảm dần dần để thích nghi" - ông Bảo nói.

Theo TS Trần Quốc Bảo, để giảm lượng muối trong bữa ăn hằng ngày: trước hết, hãy giảm lượng muối và gia vị mặn cho vào khi chế biến thức ăn; thứ hai, hãy hạn chế sử dụng và hạn chế lượng muối, gia vị, nước chấm đặt trên bàn ăn trong khi ăn; cuối cùng, cần hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm có nhiều muối, thay vào đó, tăng cường ăn rau xanh và thực phẩm tươi sống.

Mới đây, Cục Y tế dự phòng phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Tổ chức Về giải pháp sức khỏe toàn cầu Resolve To Save Lives đã phát động cuộc thi sáng tạo công thức nấu ăn giảm muối - "Bớt muối, thêm khỏe" - trên các nền tảng mạng xã hội. Cuộc thi được tổ chức nhằm mở rộng các hoạt động truyền thông giảm tiêu thụ muối để phòng chống THA và các bệnh không lây nhiễm khác.

WHO khuyến cáo một người trưởng thành mỗi ngày nên sử dụng ít hơn 6 g muối (1 thìa cà phê), nếu ăn nhiều hơn thì được gọi là ăn mặn. Tại Việt Nam, ăn nhiều muối là nguyên nhân quan trọng góp phần làm gia tăng tỉ lệ mắc THA và tử vong do các bệnh tim mạch. Số liệu cũng cho thấy trong đại dịch Covid-19 đang diễn ra, đa số người tử vong do Covid-19 đều có bệnh nền như THA, bệnh tim mạch hoặc các bệnh mạn tính khác.

"Cuộc thi trực tuyến sáng tạo công thức nấu ăn giảm muối "Bớt muối, thêm khỏe" không chỉ là sân chơi thú vị cho cộng đồng nói chung và những người yêu bếp nói riêng mà còn truyền tải thông điệp vận động người dân giảm tiêu thụ muối trong khẩu phần ăn hằng ngày để phòng chống THA và các bệnh không lây nhiễm khác, thông qua thay đổi thói quen nấu nướng và chế biến thực phẩm trong mỗi gia đình. Người tham dự cuộc thi có thể thỏa sức sáng tạo không giới hạn số lượng công thức nấu ăn dùng ít muối dựa trên các món ăn bất kỳ có sẵn" - TS Trần Quốc Bảo nói.

Ông Trần Quốc Bảo cho rằng truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân mặc dù rất quan trọng nhưng chưa đủ. Cần phải có các biện pháp khác để hỗ trợ, tạo điều kiện, bảo đảm cho việc thay đổi hành vi của người dân một cách bền vững. Thời gian tới sẽ tăng cường triển khai kế hoạch quốc gia truyền thông vận động thực hiện giảm muối trong khẩu phần ăn để phòng chống THA, đột quỵ và các bệnh không lây nhiễm khác giai đoạn 2018-2025, đồng thời triển khai các can thiệp, chương trình giảm tiêu thụ muối tại cộng đồng.