Đừng lạm dụng phụ gia thực phẩm

EU cấm sử dụng chất phụ gia E171 trong thực phẩm

Các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí cấm việc sử dụng chất phụ gia E171 trong thực phẩm, sau khi Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA) nghi ngờ về tính an toàn của chất vốn được sử dụng rộng rãi này. E171 có chứa các hạt nano titanium dioxide và thường được sử dụng trong nhiều loại sản phẩm tiêu dùng, bao gồm cả thuốc và mỹ phẩm. Lệnh cấm của EU liên quan đến việc sử dụng E171 làm chất phụ gia trong thực phẩm, trong đó E171 chủ yếu được dùng để làm trắng và tạo độ sáng trong đồ ngọt, kẹo cao su, nước sốt màu trắng và bột đường làm bánh.

E171 có chứa các hạt nano titanium dioxide

Chính phủ Pháp đã đình chỉ việc sử dụng E171 trong thực phẩm vào năm 2020, sau khi các kết quả thí nghiệm cho thấy titanium dioxide có thể gây ra tổn thương tiền ung thư ở chuột. Ủy ban châu Âu (EC) nêu rõ nếu đến cuối năm nay, không có bất kỳ quốc gia thành viên EU hoặc Nghị viện châu Âu (EP) phản đối, lệnh cấm sử dụng chất phụ gia E171 sẽ chính thức có hiệu lực vào đầu năm 2022.

Dù vậy, lệnh cấm không có hiệu lực với ngành công nghiệp dược phẩm - cũng sử dụng E171 trong sản xuất thuốc - nhằm tránh nguy cơ thiếu hụt các sản phẩm y tế. Tại Mỹ, sử dụng thực tế của titanium dioxide trong các thực phẩm bổ sung và kẹo cứng và mềm đã được báo cáo cao nhất là 1%. Sử dụng icings, kẹo cao su, khuôn đúc bánh kẹo và bánh nướng thường dao động từ 0,02% đến 2% và trong những món ăn vặt mặn từ 0,05% đến 0,4%. Nhật Bản liệt kê việc sử dụng nó như là một màu thực phẩm mà không có giới hạn, khác hơn so với quy định cụ thể một số thực phẩm nhất định trong đó không được phép…

Tại Việt Nam, theo danh mục phụ gia thực phẩm được phép sử dụng trong thực phẩm ban hành kèm Thông tư số 24/2019/TT-BYT ngày 30-8-2019 do Bộ Y tế ban hành, Titanium dioxide E171 là phụ gia thực phẩm được phép sử dụng trong thực phẩm trong số loại đang được phép sử dụng. Titanium dioxide được sử dụng trong thực phẩm như là chất tạo đục, có hiệu quả cao như là một chất làm trắng cho bánh kẹo, kẹo cao su, những sản phẩm không có chất béo và chất béo thấp như kem cà phê, bánh nướng, pho mát, icings, toppings, thực phẩm bổ sung, làm trắng cà phê và kem đánh răng.

Không dùng quá liều lượng được phép

Theo Ủy ban Tiêu chuẩn hóa thực phẩm quốc tế (Codex Alimentarius Commission - CAC), phụ gia thực phẩm là một chất, có thể có hoặc không có giá trị dinh dưỡng, được bổ sung vào thực phẩm nhằm phục vụ chế biến, bao gói, bảo quản, vận chuyển thực phẩm hoặc để cải thiện kết cấu, đặc tính kỹ thuật của thực phẩm đó.

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo không nên lạm dụng gia vị chế biến sẵn (Ảnh minh họa)

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, nếu sử dụng đúng loại, đúng liều lượng, các phụ gia thực phẩm có tác dụng tích cực, tạo ra nhiều sản phẩm phù hợp với sở thích và khẩu vị của người tiêu dùng; giữ được chất lượng toàn vẹn của thực phẩm cho tới khi sử dụng; tạo sự dễ dàng trong sản xuất, chế biến thực phẩm và làm tăng giá trị thương phẩm; kéo dài thời gian sử dụng của thực phẩm.

Ngược lại, nếu sử dụng phụ gia thực phẩm không đúng liều lượng, không đúng chủng loại, nhất là những phụ gia không được phép dùng trong thực phẩm thì sẽ gây hại cho sức khỏe như gây ngộ độc cấp tính nếu dùng quá liều cho phép; gây ngộ độc mạn tính khi dùng liều lượng nhỏ nhưng thường xuyên, liên tục. Theo đó, một số phụ gia thực phẩm tích lũy trong cơ thể sẽ gây tổn thương lâu dài, đặc biệt là khi dùng phụ gia thực phẩm bị cấm. Việc tích tụ quá lượng phụ gia thực phẩm có thể khiến người dùng ăn không ngon, giảm cân, tiêu chảy, rụng tóc, suy thận mạn tính, da xanh, động kinh, trí tuệ giảm sút, thậm chí có nguy cơ hình thành khối u, ung thư, đột biến gen, gây quái thai ở phụ nữ mang thai.

Theo quy định của Bộ Y tế, Việt Nam cho phép sử dụng 400 loại phụ gia thực phẩm. Việc sử dụng các phụ gia thực phẩm nằm ngoài danh mục này là hết sức nguy hiểm cho sức khỏe con người, vì đó có thể là những chất đã bị cấm sử dụng hoặc là những chất phụ gia chưa có kết luận thử nghiệm, chưa bảo đảm an toàn cho con người.

Để bảo đảm an toàn khi sử dụng phụ gia thực phẩm, theo ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, các phụ gia thực phẩm trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường phải được tiến hành kiểm nghiệm chất lượng để làm thủ tục công bố tại Cục An toàn thực phẩm. Theo đó, các tổ chức, cá nhân muốn kinh doanh phụ gia thực phẩm thì phải gửi hồ sơ xin công bố chất lượng phụ gia thực phẩm lên Cục để được phê duyệt, phụ gia thực phẩm bảo đảm an toàn sẽ được Cục cấp giấy chứng nhận công bố chất lượng và được lưu hành tự do trên thị trường.

Để sử dụng phụ gia thực phẩm an toàn, việc chế biến thực phẩm phải tuân thủ các nguyên tắc, sử dụng đúng loại phụ gia thực phẩm trong danh mục, đúng đối tượng, đúng hàm lượng theo quy định của Bộ Y tế. Các phụ gia thực phẩm phải đảm bảo có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, còn thời hạn sử dụng và phải đáp ứng yêu cầu về an toàn theo quy chuẩn và tiêu chuẩn Việt Nam tương ứng. Khi chọn mua thực phẩm, người tiêu dùng nên lưu ý lựa chọn các sản phẩm có dán nhãn, niêm yết giá rõ ràng… Nhãn mác phải có đầy đủ thông tin như: Tên hàng hóa, địa chỉ sản xuất, hướng dẫn sử dụng, thời hạn bảo quản...; hàng hóa nhập khẩu phải có nhãn phụ ghi những thông tin thuộc nội dung bắt buộc bằng tiếng Việt đính kèm nhãn gốc.