Covid-19 - những diễn biến bất ngờ

Omicron tàng hình đang lây lan nhanh

Ngày 10/2, tờ Newsweek đưa tin, BA.2, chủng được mệnh danh là "Omicron tàng hình", đang lây lan nhanh ở châu Âu và châu Á. Hiện nó đã xuất hiện ở 67 nước. Kể từ khi xuất hiện, Omicron đã sinh ra 4 biến chủng dòng phụ gồm BA.1, BA.2, BA.1.1.529 và BA.3. Tất cả đều có sự tương đồng về mặt di truyền, nhưng mỗi loại đều có các đột biến có thể thay đổi cách chúng hoạt động.

Chủng phổ biến nhất hiện tại là BA.1 nhưng BA.2 đang có dấu hiệu vượt mặt qua chủng họ hàng này. Một nghiên cứu ở Đan Mạch chỉ ra rằng, BA.2 dường như có khả năng lây nhiễm nhanh hơn BA.1 khoảng 1,5 lần.

Theo Viện Huyết thanh Statens của Đan Mạch (SSI), tỷ lệ lây nhiễm bởi BA.2 đã tăng, chiếm khoảng một nửa trường hợp mắc Covid được báo cáo ở trong nước vào tháng 1.

Theo nhà sinh học phân tử Bijaya Dhakal, BA.2 đang nhanh chóng thay thế chủng Delta và Omicron BA.1 tại Ấn Độ. Nó đã trở thành biến thể chủ đạo ở một số bang và có thể là đã dẫn tới làn sóng lây nhiễm thứ ba ở đất nước này. Cũng tương tự, theo Tiến sĩ Meera Chand, Giám đốc phụ trách Covid-19 tại Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA), các trường hợp nhiễm BA.2 ở Đức đang tăng nhanh hơn BA.1 và Delta.

Trong khi đó, Bộ Y tế Philippines (DOH) cho biết, dòng phụ BA.2 đã phổ biến trong các mẫu mà họ nhận được vào cuối tháng 1. Và ở Vương quốc Anh, hơn 1.000 trường hợp nhiễm BA.2 đã được xác nhận, theo UKHSA. Nó được chỉ rõ là một "biến thể đang được điều tra" bởi cơ quan y tế Anh, có nghĩa là họ đang theo dõi chặt chẽ, nhưng không quá lo lắng về nó.

Tiến sĩ Dorit Nitzan từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cảnh báo rằng, BA.2 sẽ trở thành chủng áp đảo kế tiếp trên thế giới, trong bối cảnh nó đã chiếm ưu thế tại Đan Mạch và Anh trong thời gian qua. Tuy nhiên, Đan Mạch hiện chưa ghi nhận tỷ lệ mắc bệnh nặng gia tăng do BA.2. Mặc dù vậy, với khả năng lây lan dễ hơn, BA.2 vẫn rất nguy hiểm vì nó vẫn có thể gây quá tải cho hệ thống y tế.

Cho đến nay, không có dữ liệu để nói rằng BA.2 dẫn tới bệnh nặng hơn so với các biến thể phụ trước của Omicron. "Nhìn vào các quốc gia khác nơi mà BA.2 hiện đang vượt lên, chúng tôi không thấy có bất kỳ tỷ lệ nhập viện nào cao hơn dự kiến", Tiến sĩ Boris Pavlin của WHO nói.

Trước mối đe dọa toàn cầu từ BA.2, giới chuyên gia khuyến cáo vaccine vẫn là "vũ khí" hiệu quả nhất để ngăn chặn rủi ro bệnh nặng và tử vong. Một số nghiên cứu gần đây chỉ ra hiệu quả của mũi tăng cường trước biến chủng Omicron.

Mối lo biến chủng mới

Bên cạnh những mối lo trước sự xuất hiện liên tục của các biến thể phụ mới, việc phát hiện biến thể Omicron ở loài hươu đuôi trắng tại New York, Mỹ đã làm dấy lên lo ngại rằng loài vật này có thể trở thành vật chủ của biến chủng SARS-CoV-2 mới.

Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học bang Pennsylvania, mẫu máu thu thập từ 131 con hươu trên đảo Staten, New York cho thấy gần 15% số hươu có kháng thể SARS-CoV-2. Các chuyên gia cho biết, phát hiện này cho thấy những con vật này có thể từng bị nhiễm SARS-CoV-2 và dễ bị tái nhiễm nhiều lần với các biến chủng mới.

"Sự lưu hành của virus trong quần thể động vật luôn làm tăng khả năng lây nhiễm ngược lại con người, nhưng quan trọng hơn, nó tạo ra nhiều cơ hội cho virus phát triển thành các biến chủng mới", ông Suresh Kuchipudi, nhà vi sinh vật học thú y tại Đại học bang Pennsylvania cho biết.

"Khi virus đột biến hoàn toàn, nó có thể vượt qua sự bảo vệ của các loại vaccine hiện tại. Do vậy, chúng ta sẽ phải thay đổi vaccine", chuyên gia Kuchipudi cho biết thêm.

Các nhà khoa học lo ngại rằng hươu có thể trở thành vật chủ chứa virus SARS-CoV-2, ngay cả sau khi Covid-19 trở thành bệnh đặc hữu ở người. Trong trường hợp xấu nhất, virus có thể tiến hóa ở hươu để né tránh sự tấn công của kháng thể được sản sinh từ vaccine, sau đó lây sang người dưới dạng một biến thể mới nguy hiểm hơn.

Ông Vaughn Cooper, Giám đốc Trung tâm sinh học và y học tiến hóa tại Đại học Pittsburgh (Mỹ), cho rằng, kịch bản trên là chưa có tiền lệ và hầu hết người dân Mỹ được bảo vệ trước virus SARS-CoV-2 nhờ tiêm chủng hoặc quá trình lây nhiễm tự nhiên, điều này khiến một biến thể mới khó có thể vượt qua hệ thống miễn dịch trên cơ thể người.

Mặc dù chưa có bằng chứng nào cho thấy động vật truyền virus SARS-CoV-2 sang người, nhưng theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, phần lớn ca mắc Covid-19 được báo cáo là ở các loài động vật tiếp xúc gần với con người.

Đến nay, hươu không phải là loài duy nhất lây nhiễm virus SARS-CoV-2. Các nhà khoa học đã phát hiện loại virus này ở mèo, chó, chồn, lợn và thỏ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đặc biệt chú ý đến hươu đuôi trắng vì một số lý do là loài này rất dễ bị nhiễm bệnh, phổ biến ở Mỹ và sống gần gũi với con người.

Nhiều biến chủng SARS-CoV-2 đã được phát hiện trong 2 năm qua với khả năng lây nhiễm và độc lực khác nhau. Tuy nhiên, chỉ một số biến chủng được cho là gây nguy hiểm nhiều hơn, có tỷ lệ tử vong cao hơn hoặc dễ lây lan hơn.

Giới chuyên gia chưa thể đoán định được biến chủng tiếp theo sẽ như thế nào và sẽ ảnh hưởng như thế nào đến diễn biến đại dịch. Họ cũng không chắc chắn liệu các biến chủng sau sẽ gây bệnh nhẹ hơn và liệu vaccine hiện tại có còn hiệu quả cao hay không.