Năm học trọng tâm của đổi mới giáo dục

. Phóng viên: Năm học 2021-2022 được đánh giá là một năm học đầy khó khăn, thách thức do ảnh hưởng dịch Covid-19. Tuy nhiên, ngành giáo dục - đào tạo (GD-ĐT) vẫn hoàn thành các nhiệm vụ đề ra. Vậy trong năm học 2022-2023, nhiệm vụ trọng tâm của ngành là gì, thưa bộ trưởng?

- Bộ trưởng NGUYỄN KIM SƠN: Năm học 2021-2022 là một năm học rất đặc biệt. Nếu như năm học 2021-2022 là năm kiên trì mục tiêu chất lượng, cố gắng hoàn thành kế hoạch thì năm học mới này, mục tiêu đặt ra là củng cố, nâng cao chất lượng và hoàn thành các nhiệm vụ, mục tiêu đổi mới.

Dù đại dịch Covid-19 cơ bản đã được khống chế nhưng tác động của nó đến chất lượng giáo dục, đến sức khỏe của học sinh cả về thể chất lẫn tinh thần, đến các mục tiêu rèn luyện kỹ năng... vẫn hiện hữu. Nhiệm vụ quan trọng mà ngành phải làm là tiếp tục củng cố kiến thức; bù đắp, hỗ trợ những học sinh chịu nhiều thiệt thòi trong đại dịch, đặc biệt là các cháu chịu ảnh hưởng nặng của dịch, những cháu có hoàn cảnh khó khăn, cha mẹ mất vì dịch bệnh...

Năm học 2022-2023 được xác định là năm trọng tâm triển khai nhiệm vụ đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông, thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong đó, triển khai dạy theo chương trình mới đối với lớp 3, lớp 7, lớp 10; thẩm định sách giáo khoa các lớp 4, 8, 11 và chuẩn bị biên soạn sách giáo khoa cho các lớp 5, 9, 12.

Muốn đổi mới về phương pháp dạy và học, về kiểm tra, đánh giá thì trước hết, đội ngũ giáo viên phải không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực cả kiến thức lẫn kỹ năng sư phạm. Chỉ khi nào lực lượng giáo viên đổi mới, phát triển thì nhiệm vụ đổi mới giáo dục của toàn ngành mới được thực hiện tốt. Đổi mới giáo dục nói chung và triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới là nhiệm vụ lớn, nhiều thách thức, lượng công việc rất lớn trong khi các điều kiện bảo đảm chất lượng, điều kiện thực hiện còn rất khó khăn.

Còn nhiều nhiệm vụ đặt ra trong năm học mới đối với ngành GD-ĐT, như: phổ cập đối với mầm non; xây dựng xã hội học tập; tiếp tục thực hiện việc tự chủ đại học để làm sao bước vào giai đoạn mới, đi vào chiều sâu, đạt tới các mục tiêu chất lượng giáo dục đại học ngày càng cao... Toàn ngành cũng sẽ tập trung thực hiện các mục tiêu chiến lược khác như chuyển đổi số trong GD-ĐT; quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng...

. Thách thức lớn của ngành GD-ĐT là thiếu giáo viên khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới. Bộ Chính trị đã giao bổ sung 27.850 biên chế giáo viên mầm non, phổ thông riêng trong năm học 2022 - 2023 nhưng nguồn tuyển dụng ở đâu?

- Đúng như vậy và thời gian qua, Bộ GD-ĐT đã tham mưu, đề xuất, thực hiện các giải pháp khắc phục. Ngay sau khi Bộ Chính trị giao bổ sung 65.980 biên chế giáo viên trong giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2026, riêng năm học 2022-2023 giao bổ sung 27.850 biên chế giáo viên mầm non, phổ thông công lập, Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai tuyển dụng biên chế giáo viên mầm non, phổ thông.

Chúng tôi đã đề nghị các địa phương tập trung thực hiện nhiều giải pháp để bảo đảm nguồn tuyển dụng biên chế giáo viên, như: thông tin rộng rãi về biên chế tuyển dụng, làm việc với các cơ sở đào tạo để có nguồn tuyển dụng, trao đổi với địa phương khác để phối hợp tuyển dụng theo các môn học đáp ứng yêu cầu... Đồng thời, tiếp tục chỉ đạo rà soát, xác định cụ thể số lượng, cơ cấu giáo viên còn thiếu của địa phương theo từng cấp học, môn học đến năm 2026 và báo cáo Bộ GD-ĐT, Bộ Nội vụ để bổ sung biên chế trong tổng số biên chế giáo viên bổ sung đến năm 2026…

Về lâu dài, các địa phương cần có lộ trình đào tạo nguồn nhân lực phục vụ ngành GD-ĐT để bảo đảm có nguồn tuyển dụng cho lộ trình cấp bổ sung biên chế đến năm 2026. Cần chủ động đặt hàng với các đơn vị đào tạo giáo viên trên cơ sở nhu cầu của mình; có chính sách ưu tiên, thu hút trong tuyển dụng để bảo đảm nguồn tuyển dụng theo từng năm.

Bộ GD-ĐT đã có nhiều cuộc làm việc với các trường sư phạm. Thời gian qua, hệ thống đào tạo sư phạm, cũng như các chính sách hỗ trợ trong đào tạo sư phạm đã có nhiều chuyển động tích cực. Đầu vào của các trường sư phạm đang tốt hơn, đây sẽ là một trong những giải pháp quan trọng cho vấn đề thiếu giáo viên. Tuy nhiên, để những chính sách hỗ trợ đào tạo sư phạm thực sự phát huy hiệu quả, cần có thêm sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ các bộ, ngành, đặc biệt là từ các địa phương trong việc đặt hàng nhu cầu, tuyển dụng và sử dụng.

. Học phí và các khoản tiền trường đầu năm học thực sự là một gánh nặng với nhiều gia đình. Một số địa phương đã quyết định giữ nguyên mức học phí hoặc miễn hoàn toàn học phí bậc THCS cho học sinh từ năm học 2022-2023. Bộ GD-ĐT đã có chỉ đạo gì để hỗ trợ, chia sẻ với các phụ huynh?

- Năm học 2022-2023 là năm đầu tiên của lộ trình tăng học phí theo Nghị định 81 của Chính phủ (quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân), qua đó nhằm hướng tới mong mỏi tốt hơn về các điều kiện dạy và học.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy 2 năm dịch Covid-19 đã ảnh hưởng tới đời sống của người dân. Theo nghiên cứu số liệu thu nhập bình quân đầu người quý I/2022 so với năm trước, mức thu nhập bình quân của người lao động còn thấp. Nhằm tiếp tục hỗ trợ kịp thời cho học sinh - sinh viên, chia sẻ gánh nặng với phụ huynh…, Bộ GD-ĐT đã đề xuất lộ trình học phí để trình xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ. Nhiều địa phương cũng đã quyết định giữ nguyên mức học phí hoặc miễn hoàn toàn học phí bậc THCS cho học sinh từ năm học 2022-2023.

Bên cạnh chính sách học phí, Bộ GD-ĐT cũng đã trình Chính phủ phương án sử dụng ngân sách nhà nước mua sách giáo khoa phổ thông cho học sinh mượn để triển khai từ năm học 2022-2023. Nếu được triển khai thực hiện, chính sách này cũng sẽ góp phần giúp giảm gánh nặng kinh tế cho học sinh và phụ huynh, nhất là học sinh có hoàn cảnh khó khăn, ở vùng sâu, vùng xa.

. Vậy còn với các khoản thu ngoài học phí?

- Đối với các khoản khác ngoài học phí, Bộ GD-ĐT đã có nhiều chỉ đạo, hướng dẫn trước đó nhằm "chống lạm thu" đầu năm học mới. Mới nhất, trong công văn gửi các Sở GD-ĐT về việc triển khai một số hoạt động đầu năm học 2022-2023, Bộ GD-ĐT đã đề nghị hướng dẫn các cơ sở giáo dục thực hiện đúng những quy định về quản lý thu chi tài chính, công khai các khoản thu chi đầu năm học.

Năm học 2022-2023 được xác định là năm trọng tâm của đổi mới. Do đó, đòi hỏi toàn ngành đã cố gắng rồi cần cố gắng hơn nữa, đã nỗ lực rồi cần nỗ lực hơn nữa để vượt qua những thách thức của quá trình đổi mới, qua đó đáp ứng được kỳ vọng của xã hội về chất lượng GD-ĐT, thực hiện tốt các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân giao cho ngành.