Tràn lan app cho vay kiểu tín dụng đen, làm sao tránh "sập bẫy"?

Một số công ty không công bố các loại phí đi kèm để thu lãi dưới hình thức các loại phí nhằm lách luật.

Thời gian qua, dù các cơ quan chức năng và truyền thông liên tục cảnh báo nhưng nhiều người vẫn vay tiền từ các app cho vay online hoạt động kiểu tín dụng đen với lãi suất cao chót vót và đòi nợ theo kiểu "khủng bố"… Đáng nói các app dạng này vẫn nở rộ không ngừng.

Hiện trên không gian mạng có rất nhiều app cho vay không có nguồn gốc rõ ràng, như: không có tên công ty; không có trụ sở, địa chỉ liên lạc, số điện thoại đường dây nóng... Các app này thường xuyên quảng cáo những thông tin rất thu hút người có nhu cầu vay "nóng", như: "vay tiền nhanh, tiền vay từ 1-10 triệu đồng với kỳ hạn 91-180 ngày, phí tư vấn 15%; lãi suất 15%-18%/năm…".

Thực tế, kỳ hạn thông thường họ cho vay là 7-15 ngày và mức lãi suất thực rất cao từ 360% - hơn 1.000% nhưng cách thức quảng cáo của họ nhằm lách luật quảng cáo cho vay theo ngày vốn bị hạn chế bởi hầu hết nền tảng: Google, Facebooks (Meta) và các nền tảng quảng cáo trực tuyến khác…

Thêm vào đó, các apps này thường bắt buộc người vay đồng ý với "thỏa thuận bảo mật" lúc đăng ký vay. Thỏa thuận bảo mật này cho phép các app thu thập thông tin cá nhân của người vay gồm tên, số di động, bằng lái xe, thông tin liên lạc khẩn cấp, hình ảnh, địa chỉ gửi thư, địa điểm, địa chỉ công ty; thông tin ngân hàng; thông tin việc làm; thông tin liên quan đến thiết bị di động của người vay; thông tin vị trí… để đòi nợ khi cần thiết.

Vậy làm sao để nhận biết cho vay kiểu tín dụng đen từ các app này?

Các chuyên gia tài chính khuyến cáo người vay cần tỉnh táo tìm hiểu thông tin về tổ chức cho vay để có đánh giá trước khi tiếp cận.

Ông Đỗ Minh Hải, Giám đốc Công ty ATM Online, chia sẻ các bước để nhận biết các đơn vị Fintech uy tín, cụ thể gồm:

- Thông tin bên cho vay: Người đi vay cần tìm hiểu thông tin về tổ chức cho vay, tìm kiếm thông tin về công ty để có đánh giá trước khi tiếp cận vay. Ví dụ: Đơn vị cho vay uy tín sẽ có website, có địa chỉ công ty và đặc biệt có số tổng đài (Hotline) Chăm sóc khách hàng, giải quyết khiếu nại khi cần.

Ông Đỗ Minh Hải, CEO của ATM Online, một fintech trong lĩnh vực cho vay online

- Tính minh bạch trong giao kết: Bảo đảm thông tin về lãi suất theo năm, các loại phí phải được được công bố rõ ràng, minh bạch. Theo quy định hiện nay, lãi suất cho vay không được quá 20%/năm khoản tiền vay. Cụ thể, ATM Online, mức lãi suất 12%/năm kèm phí dịch vụ và phí tư vấn được thông báo rõ ràng trong hợp đồng ký xác thực với khách hàng. Khách hàng hoàn toàn có thể kiểm tra nội dung hợp đồng bất cứ lúc nào khi có nhu cầu.

- Khi thanh toán cho các đơn vị Fintech uy tín, khách hàng sẽ thanh toán qua tài khoản của tổ chức cung cấp dịch vụ hoặc các nền tảng ứng dụng thanh toán được cấp phép của Ngân hàng Nhà nước như ngân hàng và các đơn vị trung gian thanh toán.

Nhân viên ATM Online thẩm định hồ sơ khách hàng nộp trực tuyến

Ngược lại, các đơn vị không uy tín hoặc tín dụng đen núp bóng thường có các dấu hiệu sau:

- Thiếu minh bạch trong việc công bố các thông tin về đơn vị giải ngân (cho vay) cụ thể: website, có địa chỉ công ty và đặc biệt có số tổng đài (Hotline) Chăm sóc khách hàng, giải quyết khiếu nại khi cần.

- Thay vào đó bắt buộc người đi vay phải tải ứng dụng của họ về điện thoại thông minh với yêu cầu được truy xuất toàn bộ thông tin của người vay. Đây là hành vi hết sức nguy hiểm vì điện thoại thông minh ngày càng đi sâu vào đời sống của chúng ta khi lưu trữ các thông tin nhạy cảm: tài khoản ngân hàng, nhận diện vân tay, gương mặt (nếu có)…

- Không có hợp đồng hoặc thỏa thuận khi vay; hoặc hợp đồng ký (nếu có) chỉ có bên cho vay giữ hợp đồng này, khách hàng không giữ hợp đồng cũng như không biết rõ những điều kiện, điều khoản trong đó.

- Không có các tài khoản (của từng khách hàng) trên website để khách hàng đăng nhập theo dõi hợp đồng của mình.

- Số tiền vay: Các tổ chức cho vay bất hợp pháp sẽ không giải ngân 100% số tiền khách hàng đề nghị vay, họ sẽ trừ trước (upfront) phần phí và phần lãi ngay khi giải ngân. Đây là hình thức trá hình theo kiểu lãi mẹ đẻ lãi con.

- Thời hạn và số tiền vay cần tương ứng với số tiền đi vay, cụ thể: thời hạn càng dài sẽ tương ứng với số tiền càng lớn để đảm bảo khả năng trả nợ của khách hàng. Tuy nhiên, do hạn chế công nghệ và thẩm định khách hàng các app tín dụng đen thường cho vay từ 7 đến 30 ngày và khi số tiền cho vay đến 10 triệu đồng với mức lãi + phí rất cao thì dù kỳ hạn ngắn khả năng trả nợ của nhóm khách hàng này tương ứng với thu nhập của họ là không khả thi.

- Khi thanh toán cho các đơn vị này sẽ yêu cầu người vay thanh toán qua tài khoản của các cá nhân hoặc tổ chức nhưng không rõ lai lịch khiến cho việc người vay rất khó khăn trong truy vết của các tổ chức này.

"Đáng chú ý, hầu như tất cả app cho vay tín dụng đen đều không thẩm định khả năng tài chính của khách hàng trước khi cho vay. Để thuận tiện cho việc đòi nợ, các ứng dụng yêu cầu người vay nợ cho phép truy cập vào danh bạ điện thoại, tài khoản mạng xã hội, chụp ảnh nhận diện... Khi khách hàng chậm trả, các công ty này sẽ liên hệ đòi nợ những người trong danh bạ; gửi tin nhắn đe dọa, xúc phạm, bôi nhọ đến những người này hoặc đăng trên các tài khoản mạng xã hội để gây áp lực" - ông Đỗ Minh Hải phân tích.