Mùa mưa cận kề, bất an với hồ đập

Trong cơn bão số 4 vừa qua, mưa lớn ở khu vực Tây Nguyên đã làm nước trên các sông, suối đổ dồn về nhiều hồ thủy lợi, thủy điện, uy hiếp nghiêm trọng sự an toàn các công trình này. Trong đó, đập ngăn nước giữa hồ chứa Biển Hồ A và Biển Hồ B (tỉnh Gia Lai) bị vỡ. Hàng ngàn mét khối nước tưới từ hồ chứa Biển Hồ B tràn qua hồ chứa nước sinh hoạt Biển Hồ A khiến hàng ngàn người dân đối mặt với nguy cơ sử dụng nguồn nước không bảo đảm.

Nhiều hồ đập hư hỏng, bị thấm

Tại các tỉnh Bắc Tây Nguyên, hàng trăm hồ chứa thủy lợi đã được xây dựng cách đây 30-40 năm, đang hư hỏng. Theo Vụ An toàn đập - Tổng cục Thủy lợi, 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum có 56 hồ chứa (trong đó 13 hồ lớn) đang hư hỏng nhưng chưa có kinh phí để sửa chữa, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn khi diễn biến mưa lũ bất thường.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tỉnh Gia Lai, khi kiểm tra, đập của 3 hồ chứa Tân Sơn, Hoàng Ân, Hà Ra Nam bị thấm nước. Các công trình hồ chứa thủy lợi nhỏ đã xuất hiện hư hỏng nhưng nguồn kinh phí sửa chữa rất hạn chế. Trong đó, thân đập 8 công trình bị thấm, riêng hồ Chư Gu hư thấm nghiêm trọng nên không thể tích nước; 26 công trình bị sạt lở mái thượng, hạ lưu đập…

Sở NN-PTNT tỉnh Đắk Lắk cho biết toàn tỉnh có 615 công trình hồ đập. Kết quả kiểm tra mới đây cho thấy tỉnh có 5 hồ đập đã hư hỏng hoàn toàn, 94 hồ đập đang hư hỏng, Trong đó, 11 đập bị thấm, biến dạng mái đập; 110 hồ đập bị sạt lở, 30 thân tràn hư hỏng, 27 bể tiêu năng bị xói, 16 tràn được đánh giá thiếu khả năng tháo lũ… Tuy nhiên, hiện tỉnh chưa có kinh phí nâng cấp, sửa chữa. Riêng hồ Ea Dong ở huyện Buôn Đôn có vết nứt nhỏ dài khoảng 5 m. Công trình này đã có chủ trương đầu tư nâng cấp sửa chữa giai đoạn 2022-2023, với tổng kinh phí khoảng 15 tỉ đồng.

Toàn tỉnh Khánh Hòa hiện có 28 đập, hồ chứa nước thủy lợi với dung tích gần 250 triệu m3 và 3 hồ thủy điện. Theo ông Lê Xuân Thái, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Khánh Hòa, qua thống kê kiểm tra năm 2022, 28 hồ đập không xảy ra tình trạng xung yếu, sự cố do mưa lũ gây ra. Tuy nhiên, một số hạng mục của đập bị thấm tại 5 hồ, biến dạng mái đập ở 4 hồ, 2 hồ có xuất hiện tổ mối.

Ông Nguyễn Duy Quang,Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Khánh Hòa, cho biết đã yêu cầu ban quản lý các hồ đập chứa nước có phương án bảo đảm an toàn; lập, điều chỉnh bổ sung quy trình vận hành hồ chứa nước, hồ chứa nước thủy lợi; lắp đặt hệ thống giám sát vận hành; thiết bị thông tin, cảnh báo an toàn hồ đập và vùng hạ du.

Đập ngăn giữa hồ chứa Biển Hồ A và Biển Hồ B bị vỡ khiến ngàn ngàn mét khối nước tưới trộn lẫn với nước sinh hoạt Ảnh: Hoàng Thanh

Gần 500 hộ dân đang sống trong lòng hồ

Ngày 4-10, một lãnh đạo UBND huyện M’Đrắk, tỉnh Đắk Lắk cho biết huyện đã xây dựng phương án phòng chống lụt, bão và giảm nhẹ thiên tai năm 2022. Trong đó, tập trung vào khu vực lòng hồ thủy lợi Krông Pách Thượng ở xã Cư San.

Vị này cho biết theo kế hoạch, cuối tháng 9, nước trong lòng hồ Krông Pách Thượng bắt đầu dâng lên và đến hết tháng 12 sẽ đạt cao trình +482,6 m. Bộ NN-PTNT chỉ đạo phải di dời toàn bộ người dân sống dưới cao trình về khu tái định cư ở huyện Ea Kar. Huyện đã thành lập các tổ tuyên truyền vận động người dân di dời. Tuy nhiên, do cơ sở hạ tầng khu tái định cư số 2 ở huyện Ea Kar chưa hoàn thiện, chưa có đất sản xuất nên người dân chưa chịu di dời. Hiện nay, gần 500 hộ/hơn 700 hộ phải di dời sống trong lòng hồ khi mùa mưa lũ đang cận kề.

Để chủ động ứng phó mưa lũ, Sở NN-PTNN tỉnh Kon Tum đã yêu cầu các đơn vị liên tục kiểm tra, rà soát các hồ chứa hư hỏng, hồ chứa xung yếu có nguy cơ mất an toàn để kịp thời có phương án tích nước và giải pháp an toàn công trình cũng như vùng hạ du. Trước mùa mưa bão vừa qua, ông Kpă Thuyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, đã yêu cầu các địa phương tăng cường kiểm tra, đánh giá hiện trạng an toàn của công trình, lập kế hoạch và sửa chữa các hư hỏng ở các đập, hồ chứa nước xung yếu, tránh xảy ra sự cố mất an toàn. Trong thời gian qua, Chính phủ và các bộ, ngành đã đầu tư sửa chữa, nâng cấp 32 hồ chứa từ các nguồn cho tỉnh Gia Lai, Kon Tum. Trong đó, 2 tỉnh này được hỗ trợ 125 tỉ đồng để sửa chữa, nâng cấp 10 hồ chứa.

Trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa có 8 hồ chứa được thi công gia cố hoàn thiện phần đập chính, đập tràn, bảo đảm an toàn công trình và tích nước trong mùa mưa lũ năm 2022. HĐND tỉnh Khánh Hòa đã thông qua chủ trương cấp vốn ngân sách để sửa chữa, nâng cấp hồ chứa nước Am Chúa từ năm 2022 - 2023, cùng với vốn ngân sách trung ương hỗ trợ thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, tổng mức đầu tư là 70 tỉ đồng...