Gian nan tuyển dụng giáo viên: Hàng loạt giải pháp cấp bách

Khẩn trương tuyển dụng số biên chế trước đây

. Phóng viên: Cả nước hiện thiếu 107.000 giáo viên (GV) ở tất cả địa phương, các cấp học. Thiếu GV ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã có những động thái nào để khắc phục tình trạng này, thưa ông?

TS VŨ MINH ĐỨC

- TS VŨ MINH ĐỨC: Tình trạng thiếu GV đã được Bộ GD-ĐT quan tâm, phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương để giải quyết từ nhiều năm qua. Chúng tôi đã phối hợp với Bộ Nội vụ tham mưu Chính phủ ban hành Nghị quyết 102 về giải pháp đối với biên chế sự nghiệp giáo dục và y tế, trong đó cho phép các cơ sở giáo dục được ký hợp đồng lao động (dưới 12 tháng) để kịp thời thay cho số GV nghỉ thai sản, nghỉ hưu theo chế độ và để bố trí GV dạy buổi thứ 2 trong ngày (với cơ sở giáo dục dạy 2 buổi/ngày). Bên cạnh đó, tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 24 tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông thực hiện công tác xã hội hóa một cách linh hoạt theo điều kiện thực tế của địa phương...

Đặc biệt, trong năm 2021, Bộ GD-ĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ đề xuất Chính phủ bổ sung biên chế GV và đã được Bộ Chính trị đồng ý bổ sung gần 66.000 biên chế GV giai đoạn 2022 - 2026, trong đó năm học 2022 - 2023 bổ sung 28.750 biên chế GV mầm non, phổ thông.

Bộ GD-ĐT đã có công văn đề nghị các địa phương khẩn trương tuyển dụng hết số biên chế GV đã được giao trước đây và số biên chế được bổ sung theo quyết định của Bộ Chính trị. Nhiều địa phương đã tích cực thực hiện việc bổ sung đội ngũ GV để triển khai Chương trình GDPT 2018, tuy nhiên, ở một số địa phương còn gặp nhiều khó khăn trong nguồn tuyển - nhất là các môn học mới, môn học đặc thù như ngoại ngữ, tin học, nghệ thuật.

Lương nhà giáo ưu tiên xếp cao nhất

. Giải pháp nào đã được Bộ GD-ĐT đưa ra để giải quyết bài toán thiếu GV, thưa ông?

- Đây là vấn đề khó, cần có những giải pháp trước mắt và lâu dài. Bộ GD-ĐT đưa ra 5 giải pháp. Thứ nhất, quán triệt tinh thần: Giải quyết tình trạng thiếu GV phải đồng bộ từ trung ương tới địa phương, đồng bộ giữa các bộ, ngành liên quan và làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, địa phương trong việc giải quyết tình trạng này. Việc giải quyết tình trạng thiếu GV vừa bảo đảm thực hiện tinh giản biên chế theo chủ trương của Đảng và Nhà nước vừa bảo đảm phương châm: Ở đâu có học sinh, ở đó phải có GV; ở đâu có học sinh, bảo đảm cơ hội tiếp cận bình đẳng giáo dục của tất cả trẻ em và học sinh.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật để nâng cao vị thế, thu nhập của nhà giáo như: xây dựng, trình Quốc hội ban hành Luật Nhà giáo để tạo hành lang pháp lý cho việc xây dựng, ban hành các chính sách, pháp luật về tuyển dụng, sử dụng, quản lý đội ngũ GV mầm non, phổ thông nói riêng, đội ngũ nhà giáo nói chung, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục; nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về chế độ làm việc, vị trí việc làm, định mức số lượng người làm việc, tuổi nghỉ hưu của nữ GV mầm non... phù hợp với đặc thù lao động của nhà giáo.

Thực hiện chính sách tiền lương mới theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế: "Lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp và có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng"; tạo sự thu hút và động lực cho đội ngũ nhà giáo yên tâm công tác.

Thứ ba, thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập có điều kiện thực hiện cơ chế tự chủ. Có cơ chế, chính sách để khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp (đặc biệt là các nơi có khu công nghiệp) thành lập các cơ sở giáo dục ngoài công lập, tham gia xã hội hóa giáo dục để giảm áp lực cho hệ thống giáo dục công lập, giảm số người hưởng lương từ ngân sách nhà nước; giảm chi cho ngân sách nhà nước đồng thời không làm giảm cơ hội tiếp cận giáo dục của học sinh nghèo, học sinh là đối tượng chính sách.

Thứ tư, tiếp tục rà soát về số lượng và cơ cấu GV ở tất cả cấp học, môn học, xác định cụ thể số lượng GV còn thiếu, đặc biệt là các địa phương thiếu nhiều do chính sách trước năm 2015 để có giải pháp bổ sung biên chế phù hợp; tập trung ưu tiên bổ sung biên chế cho giáo dục vùng khó khăn, nơi dân số tăng, các khu công nghiệp…; rà soát, sắp xếp, chuyển những trường phổ thông có quy mô nhỏ thành trường có nhiều cấp học.

Thực hiện tuyển dụng số biên chế đã được giao trước đây chưa tuyển dụng; khẩn trương tuyển số biên chế được giao bổ sung theo Quyết định số 72-QĐ/TW ngày 18-7-2022 của Ban Chấp hành Trung ương.

Thứ năm, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng GV; nâng cao năng lực và chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo GV, mở các ngành đào tạo phù hợp với các môn học theo Chương trình GDPT 2018; tăng cường đào tạo văn bằng thứ hai, đào tạo liên thông hoặc bồi dưỡng chuyển đổi môn học để bổ sung GV cho những môn học còn thiếu, môn học đặc thù. Triển khai thực hiện tốt Nghị định 116/2020/NĐ-CP nhằm bảo đảm nguồn tuyển dụng GV theo cơ cấu môn học và theo nhu cầu của địa phương.

Do không có giáo viên dạy tiếng Anh, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang phải nhờ sự hỗ trợ của giáo viên Trường Marie Curie (TP Hà Nội) dạy trực tuyến. (Ảnh do Trường Marie Curie cung cấp)

Không hạ tiêu chí tuyển dụng GV

. Bên cạnh chính sách đãi ngộ thu hút GV, có ý kiến cho rằng nên hạ bớt tiêu chí để giải quyết tình trạng thiếu GV trước mắt. Quan điểm của ông về vấn đề này?

- Chính sách đãi ngộ (tiền lương, phụ cấp ưu đãi) đối với GV là một động lực quan trọng để thu hút người giỏi vào học sư phạm và trở thành GV. Bên cạnh đó, các chính sách địa phương như hỗ trợ về nhà công vụ, kinh phí, điều kiện làm việc… cũng là những điều kiện quan trọng giúp GV yên tâm, gắn bó và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.

Quan điểm của tôi là không nên đặt vấn đề hạ bớt tiêu chí, tiêu chuẩn trong đào tạo, tuyển dụng GV vì chúng ta đang thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Đội ngũ nhà giáo có vai trò quyết định đối với chất lượng giáo dục, không thể vì việc giải quyết tình trạng thiếu GV trước mắt mà hạ bớt chất lượng của đội ngũ GV.

. Nghịch lý hiện nay là dù thiếu chỉ tiêu nhưng các địa phương tồn đọng hơn 10.000 chỉ tiêu chưa tuyển dụng. Theo ông, các địa phương sẽ phải chủ động như thế nào trong việc tuyển dụng đúng và đủ theo yêu cầu Chương trình GDPT 2018?

- Bộ GD-ĐT cho rằng các địa phương cần chủ động thực hiện tinh giản biên chế ngành giáo dục linh hoạt, phù hợp, trước mắt xem xét không tinh giản biên chế đối với cấp mầm non, tiểu học. Đồng thời, xây dựng đề án phát triển đội ngũ GV ở địa phương với tầm nhìn dài hạn, phù hợp với yêu cầu của Chương trình GDPT 2018 và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Thực hiện việc điều chuyển GV từ nơi thừa sang nơi thiếu, bố trí dạy liên cấp, liên trường... một cách linh hoạt để giải quyết tình trạng thừa - thiếu GV trước mắt.

Bên cạnh đó, khẩn trương triển khai tuyển dụng hết số biên chế GV đã được giao và tuyển dụng biên chế GV được bổ sung. Bảo đảm việc tuyển dụng GV công khai, minh bạch, đúng quy định, không để xảy ra tiêu cực...