Bùng nổ thị trường thương mại điện tử

Quy mô lớn dần

Thương mại điện tử tiếp tục là phương thức mua bán hiện đại được doanh nghiệp (DN) và người tiêu dùng lựa chọn; đồng thời, là một trong những lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số. Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), năm 2023, quy mô thị trường thương mại điện tử (TMĐT) bán lẻ Việt Nam dự kiến đạt 20,5 tỷ USD, tăng khoảng 4 tỷ USD (tương đương 25%) so với năm 2022.

Tốc độ tăng trưởng TMĐT của Việt Nam được xếp vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu thế giới (tính đến tháng 12/2023, theo Statista). Có khoảng 61 triệu người dân tham gia mua sắm qua TMĐT, đưa giá trị mua sắm trung bình của mỗi người dân đạt 300 USD/người/năm.

Chị Phan Mỹ Dung (Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, kể từ sau đại dịch Covid-19, chị và cả gia đình đã chuyển sang phương thức mua hàng online thường xuyên hơn, thay vì mua hàng theo phương thức truyền thống như trước kia.

Không riêng chị Dung, nhiều người tiêu dùng ở Hà Nội cũng như các địa phương khác đã thay đổi cách mua sắm. Họ quan tâm đến các sàn TMĐT như: Lazada, Shopee, Sendo... nhiều hơn. Và thực tế, trên các điện thoại thông minh, laptop của người tiêu dùng ngày càng phổ biến các app mua sắm trực tuyến nói trên. Điều này cho thấy, TMĐT đã và đang phát triển mạnh mẽ, góp phần không nhỏ vào quá trình số hóa của nền kinh tế.

Có thể thấy, TMĐT Việt Nam đã trải qua giai đoạn 10 năm phát triển rực rỡ. Từ những ngày khái niệm "thương mại điện tử" còn khá xa lạ với người tiêu dùng thì trong những năm qua Việt Nam liên tục ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc ở mức 16- 30%/năm. Sang năm 2024 TMĐT dự kiến tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng khoảng 18 - 20%/năm. Dự báo doanh thu và sản lượng bán bán ra trên các sàn bán lẻ trực tuyến B2C Việt Nam tiếp tục tăng mạnh trong năm tới có thể đạt 650 nghìn tỷ đồng vào năm 2024.

Trong bối cảnh TMĐT ngày càng phát triển, việc dự báo và nắm bắt những xu hướng mới sẽ là chìa khóa quan trọng để DN thành công, gia tăng khả năng cạnh tranh và thu hút khách hàng mục tiêu...

Theo theo báo cáo toàn cảnh thị trường sàn bán lẻ trực tuyến năm 2023 của Metric (nền tảng số liệu E-commerce), có 2,2 tỷ đơn vị sản phẩm được giao thành công trên 5 sàn TMĐT lớn nhất tại Việt Nam (gồm Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, Tiktok Shop), tăng 52,3% so với năm 2022. Đây là mức tăng trưởng mạnh nhất trong 3 năm trở lại đây.

Đáng chú ý là trong năm 2023, nhiều hình thức mua sắm mới được phát triển mạnh mẽ, điển hình là xu hướng livestream (bán hàng phát trực tiếp) và bán hàng đa kênh đã đem lại doanh thu khổng lồ cho các nhà bán hàng chuyên nghiệp. Điều này có thể nhận thấy rõ ràng trong xu hướng mua sắm dịp Tết vừa qua, trong khi các chợ truyền thống đã giảm nhiều số lượng người mua, nhưng dịch vụ giao hàng cho các sàn TMĐT lại phải làm việc hết công suất để phục vụ nhu cầu đặt hàng, mua sắm online của người tiêu dùng.

Theo nhận định của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, thị trường TMĐT tại Việt Nam đã hình thành các hệ thống cung ứng dịch vụ, bao gồm dịch vụ nền tảng công nghệ hỗ trợ giao dịch TMĐT, hệ thống thanh toán trực tuyến an toàn, các dịch vụ marketing, truyền thông tiếp thị trực tuyến, dịch vụ chuyển phát... Sự kết nối và chia sẻ của các hệ thống cung ứng dịch vụ ngày càng giúp tối ưu quy trình liên kết giữa nhà sản xuất với người tiêu dùng, là những nền tảng tốt để TMĐT có thể tiếp tục phát triển trong năm 2024.

Thách thức và cách hóa giải

Để TMĐT phát triển bứt phá hơn nữa trong năm 2024 và những năm tiếp theo, giới chuyên gia cho rằng, rất cần sự chung tay của các bộ, ngành đưa ra nhiều chiến lược và giải pháp tổng thể. Trong đó hướng đến các mục tiêu như bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tăng cường liên kết vùng; phát triển xanh và bền vững; thu hẹp khoảng cách giữa các địa phương và vùng miền thông qua các nền tảng số.

Ông Trần Văn Trọng - Tổng Thư ký Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho rằng, xuất nhập khẩu trực tuyến đang là xu hướng được nhiều DN xuất nhập khẩu quan tâm trong xu hướng của TMĐT. Nhiều năm qua, VECOM cũng phối hợp với một số đối tác và hội viên tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ DN xuất nhập khẩu thông qua các chương trình đào tạo tập huấn trực tuyến. Đặc biệt, Diễn đàn xuất nhập khẩu trực tuyến (VOIEF) đã được VECOM tổ chức trong các năm 2017 và 2020 đã thu hút sự quan tâm cao của đông đảo các cơ quan, tổ chức, DN.

Theo ông Trọng, phát huy hiệu quả từ Diễn đàn, dự kiến vào tháng 5/2024, VECOM sẽ đồng hành cùng Liên minh hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến tiếp tục tổ chức sự kiện này. Thông qua Diễn đàn này sẽ đánh giá được các thành tựu và đánh giá xu hướng, công nghệ, giải pháp để chuyển đổi số mạnh mẽ hơn nữa từ các cơ quan quản lý nhà nước tới các DN liên quan tới xuất nhập khẩu.

Hiện nay, những vấn đề liên quan đến đảm bảo nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa; đảm bảo an toàn, an ninh thông tin cá nhân; hạ tầng logistics TMĐT chưa đáp ứng kịp tốc độ tăng trưởng của thị trường, niềm tin của người tiêu dùng trong giao dịch trực tuyến… vẫn là những bài toán cần tìm thêm phương án của TMĐT Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo.

Để từng bước hóa giải những thách thức này, đưa TMĐT phát triển bứt phá ngay trong năm 2024, ông Bùi Huy Hoàng - Phó Giám đốc Trung tâm tin học và Công nghệ số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số) cho biết, Trung tâm đã và đang triển khai các giải pháp như Hệ thống truy xuất nguồn gốc xuất xứ nhằm truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, chống hàng giả, hàng nhái, xây dựng thương hiệu trực tuyến và tiếp thị sản phẩm trên môi trường điện tử.

“Trung tâm cũng đang triển khai mô hình Flagship Store - Gian hàng địa phương trên các sàn TMĐT, nhằm cung cấp các giải pháp đồng bộ giúp DN nhỏ và vừa ở các địa phương phân phối các sản phẩm thông qua nền tảng số, thu hẹp khoảng cách vùng miền. Chương trình hỗ trợ DN xuất khẩu qua TMĐT xuyên biên giới - Go Export nhằm hỗ trợ các DN Việt Nam tiếp cận và xuất khẩu thành công các sản phẩm trong nước qua nền tảng TMĐT lớn trên thế giới

Những giải pháp và chiến lược phù hợp của các cơ quan quản lý cùng sự nỗ lực từ phía DN sẽ tạo đà để TMĐT tiếp tục phát triển nhanh chóng và bền vững trong thời gian tới” - ông Hoàng tin tưởng