Đưa sầu riêng trở lại thời hoàng kim

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhận định việc xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc rất tốt. Cuối tháng 6 vừa qua, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã cử đoàn chuyên gia đến kiểm tra thực địa tại vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng và các phòng thí nghiệm ở Việt Nam.

Nhiều tin vui

Phía Trung Quốc đánh giá rất tốt công tác quản lý và triển khai các giải pháp mà Việt Nam đã cam kết. Đoàn chuyên gia khẳng định sẽ có báo cáo để xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam thông suốt trong những tháng cuối năm 2025.

"Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để bảo đảm xuất khẩu sầu riêng sang thị trường này thông suốt" - ông Đạt cho biết.

Theo số liệu thống kê từ Cục Hải quan - Bộ Tài chính, kim ngạch xuất khẩu rau quả đã bứt phá ấn tượng với sự phục hồi của ngành sầu riêng trong tháng 6-2025, từ đó đưa kim ngạch xuất khẩu rau quả trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 3,107 tỉ USD. Đáng chú ý, không chỉ Trung Quốc mà cả Thái Lan cũng bắt đầu gia tăng nhập khẩu sầu riêng Việt Nam, do nguồn cung nội địa bị gián đoạn.

Theo Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương, các vùng trồng sầu riêng trọng điểm như Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, nơi có tỉ lệ nhiễm cadimi thấp, đã giúp hàng hóa đạt chuẩn xuất khẩu nhiều hơn. Cùng với đó, doanh nghiệp cũng chủ động kiểm tra chất lượng từ vườn, siết chặt quy trình thu mua, đóng gói.

Một vườn sầu riêng ở Lâm Đồng. Ảnh: NGỌC ÁNH

Ông Bùi Mạnh Toàn, Giám đốc Công ty TNHH Vietnox Agri (Đắk Lắk), cho biết thị trường Trung Quốc bắt đầu sôi động trở lại, thương lái và doanh nghiệp nước này đến thu mua tại Đắk Lắk nhộn nhịp. Công ty ông đã nhận được các đơn đặt hàng sầu riêng tươi và kỳ vọng có thêm đơn hàng sầu riêng đông lạnh.

Theo ông Toàn, giá sầu riêng đang có xu hướng tăng. Cụ thể, sầu riêng Ri6 thu mua tại vườn với giá 40.000 đồng/kg, sầu riêng giống Thái Lan khoảng 85.000 đồng/kg. Riêng tháng 7-2025, doanh nghiệp đã thu mua vài trăm tấn sầu riêng của nhà vườn.

Trong khi đó, theo ghi nhận của phóng viên, giá sầu riêng khoảng 1 tuần gần đây đã bật tăng trở lại. Giá sầu riêng Monthong từ 75.000 - 77.000 đồng/kg (loại A), Ri6 42.000 đồng/kg - tăng từ 2.000 - 5.000 đồng/kg so với tuần trước. Nguyên nhân là do sầu riêng đang chuyển vùng thu hoạch từ Đông Nam Bộ sang Tây Nguyên nên sản lượng không cao. Thông thường, từ tháng 9 và 10, khu vực Tây Nguyên mới thu hoạch sầu riêng rộ.

Nâng tiêu chuẩn, đầu tư chiều sâu

Để ngành hàng sầu riêng phát triển bền vững, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang xây dựng dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về quả sầu riêng tươi, trình Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét công bố. Trong đó, nội dung trọng tâm là cập nhật và bổ sung các tiêu chuẩn chất lượng đối với quả tươi của 2 giống sầu riêng chủ lực là Ri6 và Dona. Hai giống này đang được trồng phổ biến với diện tích lớn trên cả nước và chiếm tỉ trọng xuất khẩu cao vào thị trường Trung Quốc.

Đối với các giống sầu riêng khác tuy đã được trồng nhưng diện tích còn hạn chế, việc chuẩn hóa chất lượng sẽ dựa trên dữ liệu từ tiêu chuẩn quả tươi của giống Ri6 và Dona để từng bước hoàn thiện.

Song song đó, cơ quan soạn thảo cũng đề xuất bổ sung nhiều yêu cầu về chất lượng tối thiểu. Cụ thể, quả sầu riêng không được nhiễm sâu bệnh ảnh hưởng đến hình thức bên ngoài; các quả thối rữa, hư hỏng không thể tiêu thụ sẽ bị loại bỏ. Ngoài ra, tiêu chuẩn cũng sẽ loại trừ những quả có phần thịt bất thường như sượng, cháy sém, chuyển màu nâu hoặc nâu đậm. Một số yêu cầu về độ chín khi thu hoạch cũng được bổ sung, nhằm bảo đảm phù hợp với từng vùng sản xuất và quy trình canh tác. Ví dụ, giống Ri6 sẽ được thu hoạch sau 85 - 100 ngày kể từ khi nở hoa tại khu vực ĐBSCL, Đông Nam Bộ; trong khi tại các vùng Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, thời gian thu hoạch có thể kéo dài 100 - 120 ngày.

Bên cạnh đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cũng cập nhật các quy định hiện hành về an toàn thực phẩm của Việt Nam và Trung Quốc trong quản lý sầu riêng tươi, bao gồm các chỉ tiêu về dư lượng kim loại nặng như chì, cadimi, phụ gia thực phẩm và các đối tượng dịch hại. Đồng thời, rà soát, cập nhật các nghị định liên quan xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc và các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc gia về giới hạn chất gây ô nhiễm trong thực phẩm.

Ông Bùi Mạnh Toàn nhận định việc xây dựng bộ tiêu chuẩn cho sầu riêng tươi là hết sức cần thiết nhằm hoàn thiện quy trình sản xuất và phân phối cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Đây sẽ là cơ sở pháp lý vững chắc, giúp doanh nghiệp yên tâm về chất lượng đầu ra của sản phẩm.

"Năm vừa rồi, có container sầu riêng phải quay lại vì chất lượng không ổn định. Khi có bộ tiêu chí cụ thể, chúng ta sẽ dễ dàng loại bỏ các sản phẩm không đạt yêu cầu về chất lượng, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, hàm lượng vàng O, cadimi. Việc nhà nước đồng hành xây dựng chuỗi sản xuất và thương hiệu quốc gia cho sầu riêng sẽ giúp nâng cao giá trị và mở rộng thị trường tiêu thụ" - ông Toàn nhìn nhận.

Cũng liên quan vấn đề này, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công Thương, cho biết cục sẽ tập trung đẩy mạnh việc truy xuất nguồn gốc, gắn với tem nhãn rõ ràng cho các sản phẩm trái cây đặc sản của Việt Nam, trong đó có sầu riêng. Bên cạnh việc xuất khẩu trái cây tươi, Bộ Công Thương cũng định hướng phát triển mạnh mảng chế biến sâu để tăng giá trị và giảm áp lực tiêu thụ theo mùa vụ.

"Có lần sang Thượng Hải - Trung Quốc, tôi được thưởng thức món bánh sầu riêng rất đặc biệt và ngon miệng. Việc chế biến sâu sẽ giúp trái cây Việt Nam thoát khỏi tình trạng lệ thuộc vào mùa vụ" - ông Linh nhấn mạnh. 

LÊ THÚY - NGỌC ÁNH