Có thể xảy ra khủng hoảng về thịt heo trong tương lai gần?

Theo nhận định của giới chăn nuôi heo, giá heo hơi nhảy vọt trong mấy ngày qua bởi các nguyên nhân, nguồn cung giảm, nhu cầu sử dụng thịt heo có dấu hiệu tăng, nguồn thịt heo nhập khẩu giảm và không ngoài hiện tượng "gom" heo để chuẩn bị xuất đi Trung Quốc. Từ thực tế của thị trường, nhiều chủ trang trại chăn nuôi heo ở khu vực miền Đông Nam bộ dự báo, rất dễ xảy ra một cuộc khủng hoảng về thị heo trong thời gian sắp tới nếu như ngành chăn nuôi heo và các doanh nghiệp không có đối sách phù hợp.

Trở lại với thị trường trong nước, sau Tết Canh Tý, giá heo hơi chung cả thị trường vẫn neo ở mức giá trên 80.000 đồng/kg, sau đó giảm dần. Trung tuần tháng 2, nhiều doanh nghiệp chăn nuôi lớn đã đồng hành với Bộ NN-PTNT cam kết bán giá heo hơi dưới 75.000 đồng/kg nhằm hỗ trợ ngành chăn nuôi, bình ổn thị trường. Cùng với sức mua trên thị trường giảm, giá heo hơi hạ xuống bình quân 70.000 đồng/kg. Tuy vậy, chỉ trong hai ngày cuối tháng hai và hai ngày đầu tháng 3 đã tăng vọt, nhất là ở khu vực miền Bắc.

Cụ thể, tại chợ đầu mối Hóc Môn (TP HCM), thương lái nhập vào giá heo hơi 71.000 đồng/kg, nhưng ngày 2-3 giá tăng lên 75.000 đồng/kg. Tại Đồng Nai, Bình Dương, Trà Vinh, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, chỉ cách 4 ngày giá heo hơi tăng từ 5.000-6.000 đồng/kg, giá bán bình quân trên 75.000 đồng/kg.

Trong đó, giá heo hơi của các hộ nhỏ lẻ ở khu vực miền Bắc như Hưng Yên, Nam Định, Vĩnh Phúc, Phú Thọ hiện đã cán mức 85.000-86.000 đồng/kg, tăng khoảng 10.000 đồng/kg chỉ trong tuần gần đây và khả năng giá heo hơi tăng sẽ còn tiếp diễn.

Ông Lê Xuân Huy, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam, cho biết trong mấy ngày qua, thương lái ở khu vực miền Bắc tăng mạnh thu mua và C.P. Việt Nam xuất bán số lượng heo tăng lên. Sau Tết Canh Tý, C.P. Việt Nam xuất bán mỗi ngày bình quân 17.000 con heo, mấy ngày qua C.P. Việt Nam xuất bán tăng lên tối đa gần 70% so với trước nhằm góp phần bình ổn thị trường theo chủ trương của nhà nước, nhưng việc tăng số lượng bán trong thời điểm này chỉ là giải pháp tình thế và cũng sẽ không kéo dài được lâu, vì một mình C.P. Việt Nam không thể làm được việc này.

Như vậy, nguồn cung thịt heo cho thị trường sắp tới giảm là thấy rõ, bởi dịch tả heo châu Phi đã làm cho tổng đàn heo cả nước giảm mạnh, trong khi dịch tả heo châu Phi đã được khống chế ở nhiều địa phương nhưng việc tái đàn diễn ra rất chậm vì người chăn nuôi còn lo sợ dịch bệnh bùng phát trở lại. Cùng với nguồn cung giảm, sắp tới nhu cầu tiêu thu thịt heo sẽ tăng khi học sinh đi học trở lại và nhiều bếp ăn tập thể của doanh nghiệp, công sở hoạt động trở lại, cùng với dịch cúm Covid-19 khiến cho lượng thịt heo nhập khẩu giảm được dự báo có thể xảy ra một cuộc khủng hoảng thiếu thịt heo trên thị trường không xa.

Giữa tháng 2, nhiều doanh nghiệp chăn nuôi lớn đồng hành với Bộ NN-PTNT hạ giá heo hơi xuống mức 75.000 đồng/kg (giá thị trường trên 85.000 đồng/kg), việc giảm giá này không tác dụng điều tiết giá cả đối với thị trường. Cụ thể, các thương lái cho biết, giá heo hơi gần đây giảm mạnh là do nhu cầu sử dụng giảm. Tuy nhiên, khi nhu cầu của thị trường tăng lên, giá heo hơi tăng mạnh, sự tăng giá không bởi các doanh nghiệp lớn giảm giá. Chưa hết, việc giảm giá heo hơi hiện nay của một số doanh nghiệp lớn đã tạo ra tình trạng đầu cơ, gây bất ổn thị trường.

Đơn cử, giá heo hơi của C.P. Việt Nam hiện bán ra 75.000 đồng/kg, heo đực 73.000 đồng/kg, nhưng thương lái mua ra khỏi cổng trang trại đã bán lại với giá 85.000 đồng/kg, lãi tới 10.000 đồng/kg. Thiết nghĩ các ngành chức năng cần đưa ra những giải pháp nhằm giải tỏa được nạn đầu cơ mà chỉ thương lái có lợi, người tiêu dùng thậm chí mua với giá cao hơn, trong khi thị trường tăng thêm sự bất ổn.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, tại các nước có nền nông nghiệp phát triển như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu thì nhà nước chỉ quan tâm khi giá nông sản dưới giá thành sản xuất và có biện pháp hỗ trợ nông dân. Nhật Bản là quốc gia hỗ trợ 80% phần lỗ vốn đối với một số nông sản. Bởi vì sản xuất nông nghiệp có những đặc thù khác với các ngành công nghiệp khác. Năng suất và sản lượng sản xuất ra bị giới hạn bởi đặc tính sinh học. Một con heo nái một năm sản sinh được khoảng 27-28 con heo thịt, heo con nuôi thịt phải mất 24 tuần tuổi mới đạt trọng lượng 100 kg để xuất chuồng. Đặc tính sinh học về chu kỳ sinh sản, sinh trưởng và giới hạn tiềm năng di truyền về năng suất của vật nuôi không cho phép nông dân chủ động tăng giảm sản lượng trong một thời gian ngắn, không như ngành công nghiệp khác có thể giảm sản lượng bằng ngừng sản xuất hay tăng sản lượng 150%-200% so với năng lực sản xuất chỉ trong một thời gian ngắn khi kéo dài thêm dây chuyền sản xuất.

Mặt khác, nông sản tươi sống không cho phép người sản xuất đầu cơ bằng cách gom hàng, bán phá giá hay nâng giá bán trong một thời gian dài, vì heo không thể như thóc gạo để chứa kho. Điều này có thể khẳng định, nông hộ và cả doanh nghiệp lớn chăn nuôi heo ở Việt Nam hiện nay không phải là đối tượng tự làm giá bán heo trên thị trường mà do khâu phân phối, nói rõ hơn là các thương buôn. Giá heo từ chuồng trại đến miếng thịt heo người tiêu dùng mua ở Việt Nam, mức chênh lệch giá lên đến 25%-45%, do phải qua nhiều tầng lớp trung gian.

Để không xảy ra một cuộc khủng hoảng thiếu thịt heo trong thời gian tới như nhiều chuyên gia dự báo, giới kinh doanh thương mại cho rằng, việc giá cả thị trường cứ để thị trường cung - cầu quyết định. Các ngành chức năng cần xác định về tình hình dịch bệnh hiện nay để có những chỉ đạo kịp thời giúp người chăn nuôi sớm tái đàn. Ngoài nhập khẩu một lượng thịt (heo, bò, gà) vừa đủ để bù vào số thiếu hụt của thị trường, các cơ quan chức năng cần tăng cường khuyến nghị người tiêu dùng tạm thời dùng các loại thực phẩm khác để thay thế thịt heo. Các cơ quan chức năng nên cùng với các doanh nghiệp sản xuất, phân phối, thương buôn hình thành nên chuỗi cung - cầu phù hợp, giảm bớt tầng lớp trung gian, qua đó đưa giá sản phẩm về đúng giá thực và thành phần nào tham gia trong chuỗi này để được hưởng lợi.