Bếp lửa miền sơn cước
16:04 | 06/11/2023
Bếp lửa là một phần làm nên cuộc sống của đồng bào miền sơn cước. Nhà ở, nhà kho hay nhà sinh hoạt cộng đồng (rông, gươl) của đồng bào miền núi luôn có bếp lửa.
Riêng nhà ở đồng bào thường làm thêm một cái gác/giàn bếp nằm ngay trên bếp lửa. Bếp và gác bếp không chỉ để nấu nướng thức ăn, bảo quản lương thực, chế biến thực phẩm theo tập quán ẩm thực của người miền núi mà còn giúp giữ gìn hạt giống cho mùa sau, giữ ấm vào mùa đông, bảo vệ vật liệu trong ngôi nhà khỏi hư hại bởi côn trùng và sự hủy hoại của thời gian.
Gác bếp của các dân tộc miền núi thường treo các loại hạt giống.
Một số tộc người làm kho lúa ngay trong nhà ở. Kho lúa thường nằm trên bếp lửa. Lửa giữ ấm và khói quyện lên để lúa không bị ẩm và bị mọt ăn. Bắp ngô và bầu bí cũng được đồng bào cất giữ trên gác bếp để lấy hạt làm giống. Quả bầu thu hoạch về khoét rỗng ruột để trên giàn bếp lâu ngày đến lúc phủ một màu đen bóng mới mang ra chế tác những vật dụng đựng nước, đựng gạo, bầu cộng hưởng của các nhạc cụ thuộc bộ dây, bộ hơi. Ngoài ra, những món không thể thiếu trong tập quán ẩm thực của đồng bào miền núi như cau khô, thuốc lá khô, vỏ cây dùng để ăn trầu, vỏ cây để tạo men rượu tà vạc, tà đin, những bánh men dùng để ủ rượu cần cũng được tìm thấy nơi gác bếp.
Ngày xưa, khi chưa có tủ lạnh thì cái gác/giàn bếp là cái “tủ ấm” giúp đồng bào cất giữ và để dành thức ăn. Món ăn phổ biến nhất của đồng bào là thịt gác bếp. Các loại thịt trâu, bò, heo, thịt thú rừng... được rửa sạch, xâu vào cây rồi mang đi treo giàn bếp cho đến khi thịt khô, ráo. Tùy mỗi nhà chế biến khác nhau, có thể ướp gia vị, sả, ớt, tiêu rừng để cho thịt thơm, ngon và trữ được lâu. Trong các loại thịt gác bếp, thịt lợn bản nuôi tự nhiên, nếu để “đủ tháng đủ ngày” thì thịt sẽ săn, dai, ngọt tự nhiên, thái lát có màu hồng bắt mắt. Nhiều món ăn khác của đồng bào đều phải nhờ có nhiệt độ và hơi khói của bếp lửa mới có hương vị đặc trưng.
Trong các ngôi nhà dài truyền thống cổ xưa của dân tộc Cơ Tu, Cor... ở núi rừng Trường Sơn hay nhà dài mẫu hệ của dân tộc Êđê, J’rai... ở vùng Tây Nguyên thì mỗi bếp lửa tượng trưng cho một gia đình. Càng nhiều gia đình, nhiều thế hệ sống chung trong ngôi nhà thì càng có nhiều bếp lửa. Trong nhà, cái bếp lửa luôn sạch sẽ, trước khi ra khỏi nhà người ta phải dọn bếp lửa và dập hết lửa, chỉ để một thanh củi gộc vùi dưới tro để giữ lửa. Củi gộc là cây củi khô, to bằng bắp đùi trở lên. Nó là cây củi giữ than đêm này sang đêm khác. Củi gộc là cây củi cái trong bếp và làm trụ cho những cây củi nhỏ hơn (củi con) và đóm (đóm là các cây để nhen nhóm lửa như tre, trúc, nứa, vầu...). Củi và lửa là những thứ thể hiện sự no ấm của mỗi gia đình.
Gian bếp của người Cơ Tu đỏ lửa nấu cơm tối.
Với đồng bào miền núi, bếp lửa không chỉ để nấu nướng. Nó là thứ ánh sáng huyền thoại cháy rực trong đêm sâu thẳm của núi rừng, bản làng. Quanh bếp lửa các già làng kể cho bọn trẻ câu chuyện xưa, qua đó để giáo dục về nhận thức và lẽ sống. Trong đêm lễ hội, quanh bếp lửa, đồng bào quây quần bên nhau trò chuyện, uống rượu và nằm ngủ luôn bên hơi lửa cho ấm.
Tấn Vịnh
Bài viết gốc: https://www.baodaklak.vn/van-hoa-du-lich-van-hoc-nghe-thuat/202311/bep-lua-mien-son-cuoc-3381aa4/https://www.baodaklak.vn/van-hoa-du-lich-van-hoc-nghe-thuat/202311/bep-lua-mien-son-cuoc-3381aa4/
Nguồn: Báo Đắk Lắk Điện tử
CÁC TIN KHÁC
- Giữ hương rượu cần truyền thống (17/01/2024)
- Truyền thông quốc tế: Những điểm đến du lịch hấp dẫn ở Đắk Lắk (02/01/2024)
- Đà Lạt - thành phố sáng tạo của UNESCO (27/12/2023)
- Bảo vệ “mạch nguồn” trong lòng đô thị Buôn Ma Thuột (12/12/2023)
- Gia Lai: Chiếc ghế xương voi trắng "độc nhất vô nhị" niên đại 700 năm (06/12/2023)
- Người xưa nét cũ (27/10/2023)
- Để Buôn Ma Thuột hiện đại, giàu bản sắc (26/10/2023)
- Đào tạo nghệ thuật cộng đồng cho thanh thiếu niên dân tộc thiểu số (02/10/2023)
- Ngắm cảnh hồ Ea Uy và Thiền viện Trúc Lâm Từ Giác (26/09/2023)
- Nghệ nhân người Mông say mê múa gậy sênh tiền (21/09/2023)
- Siêu mẫu H’Ăng Niê và thanh âm đại ngàn giữa phố thị (08/09/2023)
Khách sạn Thống Nhất Tp.Buôn Ma Thuột – Điểm hẹn Tây Nguyên
Buôn Ma Thuột được mệnh danh là Thủ phủ Tây nguyên, nơi văn hóa các dân tộc giao thoa và thể hiện nét riêng mà Đắk Lắk được hưởng.
- 108 - Nơi lý tưởng để bạn dừng chân tại Buôn Ma Thuột
- Khu du lịch sinh thái Ngọc Phụng – Điểm đến lý tưởng dành cho bạn
- Công ty TNHH Khách sạn và Du lịch Bạch Mã
- Khách sạn Sài Gòn – Ban Mê
Sầu riêng và những bước đi trên con đường chính ngạch
Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc theo con đường chính ngạch là cơ hội lớn để ngành hàng này phát triển.
- Đắk Lắk: Lễ hội nâng tầm sầu riêng Krông Pắc
- Nhiều hoạt động sôi nổi tại Lễ hội Sầu riêng huyện Krông Pắc lần thứ nhất
- Sẽ biểu diễn bay khinh khí cầu tại Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022
- Huyện Krông Pắc: Ra mắt mô hình trồng dổi lấy hạt tại xã Ea Yiêng
- Đắk Lắk: 4 cháu nhỏ chết đuối thương tâm
- Chủ tịch VICOFA nói gì khi giá cà phê lao dốc rồi bật tăng mạnh?
- Quy hoạch Cảng hàng không Buôn Ma Thuột: Bảo đảm kết nối ngành và nhu cầu vận tải
- Giải Bóng chuyền nữ quốc tế “Cúp VTV9 - Bình Điền”: Cựu cầu thủ bóng chuyền Đắk Lắk Nguyễn Thị Trinh đoạt danh hiệu phụ công xuất sắc
- Chuyển tiền ngân hàng từ 10 triệu đồng mỗi lần phải xác thực sinh trắc học
- Xót xa hàng ngàn trái sầu riêng non bị kẻ gian cắt phá
- Bộ GDĐT chấn chỉnh các khoản thu đầu năm học 2024-2025
- Trình Quốc hội phương án cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi lái xe
- Đắk Lắk ưu tiên thực hiện 22 nhiệm vụ, dự án nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050
- Kỳ họp chuyên đề HĐND TP. Buôn Ma Thuột: Thông qua các nghị quyết quan trọng
BÌNH LUẬN CỦA BẠN
BÌNH LUẬN