Những thói quen ăn uống có hại cho sức khỏe

Chăm sóc, điều trị bệnh nhân mắc ký sinh trùng từ thói quen ăn đồ tái sống. Ảnh: BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Tiềm ẩn mối nguy

Thực tế lâm sàng tại các cơ sở y tế cho thấy, thói quen ăn đồ sống đã trở thành nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm ký sinh trùng và bệnh lý gan mật ở Việt Nam. Một trường hợp điển hình là anh L.T.N. (41 tuổi, Hà Nội) – người hoàn toàn khỏe mạnh, đi khám sức khỏe định kỳ tại Bệnh viện Đa khoa Medlatec và không có bất kỳ triệu chứng bất thường nào. Tuy nhiên, kết quả chụp CT ổ bụng lại ghi nhận hình ảnh đám tổn thương tại gan dạng hoại tử dịch hóa, kích thước khoảng 35x54 mm. Xét nghiệm sau đó khẳng định anh mắc bệnh do sán lá gan lớn, nguyên nhân bắt nguồn từ thói quen thường xuyên ăn gỏi, rau sống và không tẩy giun định kỳ. Điều đáng nói là nếu không được phát hiện tình cờ, tổn thương ấy có thể tiếp tục âm ỉ tiến triển trong thời gian dài, gây hoại tử nhu mô gan, viêm đường mật và dẫn đến xơ gan.

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương từng tiếp nhận bệnh nhân N.T.D. (39 tuổi, Phú Yên), người có thói quen ăn rau sống – đặc biệt là rau muống mọc dưới ao hồ  ngay cả khi đang điều trị bệnh bạch cầu cấp. Kết quả siêu âm phát hiện khối bất thường tại gan, xét nghiệm xác định bệnh nhân nhiễm sán lá gan lớn.

Ký sinh trùng không phải là mối nguy duy nhất ẩn sau đĩa đồ sống. Một số món phổ biến như lòng lợn tái hay nem chua còn là ổ chứa vi khuẩn liên cầu khuẩn lợn – tác nhân có thể gây nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng và tử vong nhanh chóng. Chỉ tính riêng tại Hà Nội, từ đầu năm đến nay đã ghi nhận 9 ca nhiễm liên cầu lợn, trong đó có 1 ca tử vong. Hầu hết bệnh nhân đều liên quan đến việc ăn lòng lợn, nem chua hoặc tiết canh chưa được nấu chín. Điều đáng sợ là bệnh có thể khởi phát rất nhanh, chuyển từ triệu chứng sốt, đau họng đơn giản sang trụy mạch, rối loạn đông máu và hôn mê chỉ trong vài ngày.

Tất cả những minh chứng trên cho thấy: những món ăn tưởng chừng “bình thường” lại có thể biến thành quả bom sinh học âm ỉ. Trong khi nhiều người vẫn phớt lờ các cảnh báo, coi việc ăn đồ sống là chuyện cá nhân. Nhưng với đặc điểm khí hậu nhiệt đới nóng ẩm của Việt Nam – môi trường lý tưởng cho ký sinh trùng và vi khuẩn phát triển – thì mỗi miếng thịt tái, mỗi cọng rau sống lại mang theo một nguy cơ có thể đổi bằng cả mạng sống

Tâm lý coi thường sức khỏe

“Ăn bao năm nay, có bị gì đâu” – đây có lẽ là lý luận của không ít người khi biện minh cho thói quen ăn đồ tái, sống của bản thân. Quan điểm “ăn đồ sống bổ hơn” hay “ăn tái mới giữ nguyên dưỡng chất” hoàn toàn không có cơ sở khoa học, nhưng vẫn được truyền miệng rộng rãi. Chính sự chủ quan đó tạo điều kiện cho ký sinh trùng và vi khuẩn xâm nhập, sinh sôi và phá hoại cơ thể.

TS.BS Trần Huy Thọ - Phó Giám đốc Thường trực phụ trách chuyên môn Bệnh viện Đặng Văn Ngữ - Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương, gọi đây là “căn bệnh bị lãng quên” không chỉ bởi sự thờ ơ của bệnh nhân mà còn vì chính bác sĩ nhiều khi cũng không nghĩ tới nguyên nhân ký sinh trùng cho tới khi bệnh đã tiến triển nặng.

Điều nguy hiểm là ký sinh trùng không chỉ dừng lại ở gan – nơi chúng gây áp xe, viêm đường mật hay xơ gan – mà còn có thể di chuyển sang những cơ quan khác như phổi, tim hay hệ thần kinh trung ương, gây ra hàng loạt biến chứng đe dọa tính mạng.

TS.BS Vũ Minh Điền - Phó Trưởng khoa Nội Tổng hợp (Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương) chỉ ra rằng, chu trình phát triển của sán lá gan có thể kéo dài tới 10 năm nếu không được phát hiện và điều trị. Trong khoảng thời gian ấy, chúng không ngừng gây tổn thương mô gan và tạo ra những phản ứng miễn dịch mãn tính, dẫn đến xơ hóa gan và thậm chí ung thư gan.

Thói quen coi thường nguy cơ còn thể hiện ở việc bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo. Sự mệt mỏi âm ỉ, đau tức hạ sườn phải hay rối loạn tiêu hóa thường bị xem là “chuyện dạ dày”. PGS.TS.BS Trần Quang Bính - Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM cảnh báo rằng, ký sinh trùng có thể “chung sống hòa thuận” với cơ thể trong nhiều năm liền, âm thầm hút dinh dưỡng và máu từ vật chủ. Người bệnh chỉ vô tình phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi tổn thương đã trở nên nghiêm trọng. Điều này khiến nhiều ca bệnh bị bỏ qua, chẩn đoán nhầm hoặc điều trị sai hướng.

Từ góc độ y học dự phòng, những khuyến cáo như “ăn chín uống sôi”, “không ăn rau sống chưa rửa kỹ” hay “không dùng tiết canh” tưởng chừng đơn giản, thực chất là những rào chắn sống còn để bảo vệ lá gan – cơ quan không thể tái sinh hoàn toàn nếu đã bị phá hủy.

ThS. BSNT Đặng Thị Tâm – Bệnh viện Đa khoa Medlatec nhấn mạnh, chỉ một thay đổi nhỏ trong hành vi – như nấu chín thực phẩm, rửa rau đúng cách, sử dụng nước đun sôi và khám sàng lọc định kỳ – cũng đủ để ngăn chặn rất nhiều nguy cơ có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng con người.

Đức Trân

Nguồn: daidoanket.vn

Bài viết gốc: Xem tại đây