Giữ hồn quê xứ Nghệ giữa đại ngàn

Giữ lửa văn hóa truyền thống

30 năm trước, 73 hộ dân từ mảnh đất Tây Nghệ An mang theo hành trang là ý chí xây dựng kinh tế mới, đặt chân đến buôn Thái để lập nghiệp. Trên vùng đất mới, dù trải qua nhiều khó khăn nhưng cộng đồng người Thái nơi đây không chỉ vươn lên phát triển kinh tế mà còn nỗ lực gìn giữ, phát huy những nét văn hóa truyền thống độc đáo của dân tộc mình.

Ông Vọng Văn Đồng, người có uy tín ở buôn Thái khẳng định chắc nịch: “Rời quê hương vào vùng đất mới, chỉ với hai bàn tay trắng, nhưng nhất định phải mang nặng hồn cốt, bản sắc quê hương theo cùng”.

Mâm lễ được chuẩn bị chu đáo để tiến hành nghi lễ cúng mừng lúa mới của đồng bào Thái ở xã Ea Kiết

Dù xa quê, bà con nơi đây vẫn xem văn hóa là hồn cốt, là sợi dây bền chặt nhất gắn kết cộng đồng. Từ những điệu xòe, múa sạp rộn ràng, tấu chiêng, các trò chơi dân gian như: Ném Còn, tỏ mạc lẻ (chọi đá), tỏ mạc xang (đánh cù), bắn nỏ đến nét đặc sắc của ẩm thực với các món ăn đặc trưng: Thịt bò gác bếp, pá pỉnh (cá nướng), khẩu lam (cơm lam), nhứa mù khửa… đều “góp mặt” trong mọi sinh hoạt cộng đồng và cuộc sống thường ngày của người dân.

Đặc biệt trong dịp Lễ hội mừng lúa mới được duy trì tổ chức đều đặn sau mùa thu hoạch mỗi năm, những di sản văn hóa phi vật thể của người Thái luôn được tái hiện đầy đủ và sống động nhất. Từ tiếng cồng chiêng Thái trầm hùng, rộn rã; điệu múa xòe uyển chuyển, mềm mại; nhịp múa sạp lúc nhanh khi chậm, nhịp nhàng đã trở thành những hình ảnh quen thuộc, thu hút không chỉ bà con trong buôn mà còn cả các dân tộc anh em khác cùng tham gia.

Các trò chơi dân gian như đẩy gậy vẫn còn duy trì trong phần Hội tại Lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Thái ở xã Ea Kiết

Đối với đồng bào Thái ở Ea Kiết, đây được coi là ngày hội lớn của buôn, chỉ sau Tết Nguyên đán truyền thống của dân tộc Việt. Lễ hội được tổ chức trang trọng nhằm bày tỏ lòng biết ơn trời đất, tổ tiên đã phù hộ cho một mùa màng bội thu và cầu mong mưa thuận gió hòa cho năm tiếp theo.

Nếu phần lễ diễn ra mang tính chất trang trọng, bao gồm các nghi lễ cúng mừng lúa mới, tạ ơn trời đất, ông bà, tổ tiên và cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu thì phần hội là nơi kết tinh của văn hóa cộng đồng và tinh hoa ẩm thực được hội tụ. Bà con cùng nhau chuẩn bị các món ăn truyền thống đậm đà hương vị, cùng nhau uống rượu cần, múa xoè, múa sạp, tấu lên những điệu hát của quê hương mình, tình làng nghĩa quê mới càng thêm thắt chặt.

Ông Lô Văn Dậu, Buôn Trưởng buôn Thái cho biết: “Buôn hiện có 211 hộ dân, với hơn 920 nhân khẩu, trong đó, đồng bào Thái chiếm hơn 95%. Xa quê hương đã hơn 30 năm, nhưng bà con dân tộc Thái vẫn luôn nỗ lực, đồng lòng để giữ gìn hồn cốt văn hóa dân tộc. Trong buôn vẫn duy trì các đội văn nghệ, đội chiêng nữ. Chị em phụ nữ ban ngày vẫn tăng gia lao động sản xuất, nhưng tối đến lại tập trung cùng nhau tập luyện múa hát, sinh hoạt văn nghệ và may trang phục truyền thống để giữ gìn bản sắc dân tộc”.

Trao truyền cho thế hệ trẻ

Sự sống còn của văn hóa nằm ở việc trao truyền. Tại buôn Thái, nỗ lực này được thể hiện rõ ràng nhất qua việc truyền dạy và tạo điều kiện cho thế hệ trẻ tham gia các hoạt động văn hóa, lễ hội.

Ông Vọng Văn Đồng chia sẻ thêm: “Dù lớn hay nhỏ thì mỗi năm, dân làng đều tổ chức lễ hội mừng lúa mới. Chúng tôi tổ chức không chỉ để tạ ơn trời đất, cầu mong sức khỏe, mùa màng bội thu mà còn là cách để bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc, làm sao để con cháu sau này mãi lưu giữ tập tục cổ truyền của dân tộc mình. Chính các cháu là người sẽ tiếp nối, đưa bản sắc Thái đi xa hơn”.

Người dân, du khách cùng hòa nhịp múa xòe, kết tình đoàn kết cộng đồng tại Lễ hội Mừng lúa mới ở buôn  Thái, xã Ea Kiết

Buôn Thái đã thành lập và duy trì hoạt động hiệu quả của các đội văn nghệ, đội chiêng với sự tham gia của nhiều lứa tuổi, đặc biệt là các cháu thanh thiếu niên. Bà Nguyễn Thị Thang, 65 tuổi, thành viên đội chiêng nữ của buôn cho hay: “Đội thường xuyên luyện tập các bài chiêng, điệu múa cổ, dân ca. Bên cạnh đó, đội cũng quan tâm truyền dạy các tiết mục múa, bài chiêng cho con, cháu, thế hệ trẻ trong buôn. Đây không chỉ là hoạt động văn hóa mà còn là nơi để các cháu học hỏi, thấm nhuần những giá trị truyền thống từ người lớn tuổi”.

Thế hệ trẻ buôn Thái đã và đang chứng tỏ mình là người kế tục xứng đáng, tích cực tham gia vào việc gìn giữ di sản. Em Kha Hằng, 25 tuổi, thành viên đội văn nghệ thanh niên buôn Thái nói: “Lên 10 tuổi, em đã theo mẹ và các bà sinh hoạt với đội văn nghệ của người lớn. Đến nay, em đã thuộc nhuần nhuyễn 7 điệu múa sạp. Những điệu múa này giúp chúng em hiểu rõ hơn về nguồn cội và cảm thấy gắn bó, yêu thương buôn làng, dân tộc của mình hơn”.

Cộng đồng người Thái ở xã Ea Kiết đã chứng minh rằng, dù ở đâu, những giá trị văn hóa truyền thống vẫn là điểm tựa vững chắc, là kim chỉ nam để bà con xây dựng buôn làng, quê hương mới giàu đẹp, văn minh, bản sắc và thắm nghĩa tình đoàn kết.

Đỗ Lan

Nguồn: “Báo Đắk Lắk Điện tử”

Bài viết gốc: Xem tại đây