Cúm A: Bệnh dễ lây lan

Bệnh “trái mùa”

BS Nguyễn Thị Hường - Trưởng đơn Khoa Bệnh nghề nghiệp (Bệnh viện đa khoa Thanh Nhàn) cho biết, bệnh nhân cúm A tăng lên trong thời gian gần đây. Lúc cao điểm, đơn vị tiếp nhận hơn 10 bệnh nhân một ngày. Nhiều người đến viện khám ở mọi lứa tuổi với biểu hiện sốt cao, mệt mỏi, có người nặng hơn bị viêm phổi, suy hô hấp.

Một nam bệnh, 23 tuổi cho biết, ban đầu anh cảm thấy mệt, đau người, nghĩ là bệnh cảm, sốt thông thường nên tự uống thuốc. Tuy nhiên, chỉ một ngày sau, anh sốt cao, mê man, gia đình đưa đi khám, bác sĩ chẩn đoán mắc cúm A, chỉ định nhập viện truyền nước và kháng sinh. Cùng phòng điều trị với bệnh nhân này có gần chục bệnh nhân khác, cùng mắc cúm A, đều nhập viện trong tình trạng nặng.

Trong khi đó, BS Đặng Thị Thúy - Trưởng khoa Nhi (BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương) cũng cho biết, mùa hè không phải là thời điểm dịch cúm mùa bùng phát do vậy ban đầu các bác sĩ không nghĩ đến căn bệnh này.

Tuy nhiên, trong vài tuần trở lại đây, Khoa Nhi của bệnh viện đã tiếp nhận số lượng bệnh nhân cúm A tăng so với cùng thời điểm này các năm trước. Trong hàng trăm trường hợp đến thăm khám mỗi ngày tại Khoa Nhi (BV Bệnh nhiệt đới Trung ương) có đến 1/4 - 1/5 số bệnh nhân bị cúm A.

BS Thúy cho biết thêm, bình thường vào mùa hè bệnh cúm mùa ít xuất hiện do thời tiết khô nóng không thích hợp về nhiệt độ, độ ẩm cho cho virus cúm phát triển và gây bệnh. Loại virus này thường phát triển mạnh vào mùa đông xuân ở điều kiện thời tiết lạnh, nồm ẩm. Tuy nhiên, hiện nay thời tiết biến đổi thất thường có những nguyên nhân chưa lý giải hết được, chúng tôi ghi nhận số ca bệnh cúm tăng lên bất thường so với cùng thời điểm hàng năm chứ về tổng quan chưa đủ bằng chứng để đưa ra kết luận.

Nguy cơ “dịch chồng dịch”

Theo TS. BS Đặng Thị Thúy, cúm A là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính thường xảy ra vào mùa đông - xuân, khi chuyển giao giữa hai mùa (cúm do mùa). Bệnh cúm A gây ra bởi các chủng của virus cúm A như H1N1, H5N1, H7N9…

Triệu chứng ban đầu của nhiễm cúm A hay bệnh cúm mùa nói chung và nhiễm các virus gây viêm đường hô hấp khác là tương tự nhau, trẻ đều có thể có sốt, viêm long đường hô hấp (như ho, hắt hơi, sổ mũi), đau họng… Do vậy, khi trẻ có những dấu hiệu này cha mẹ thường rất khó phân biệt được có phải trẻ mắc cúm A hay không.

Tuy nhiên, ngoài các triệu chứng ban đầu như trên, trẻ nhiễm cúm A thường sốt cao 39-40 độ C, da mắt sung huyết, họng đỏ sung huyết toàn bộ, trẻ mệt mỏi, ăn kém, quấy khóc, nhiều trường hợp nặng có cảm giác khó thở, viêm phổi, viêm tiểu phế quản…

Khi trẻ có biểu hiện của sốt cao và viêm long đường hô hấp, cha mẹ cần cho con đi khám tại các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và chẩn đoán bệnh, từ đó sẽ được các bác sĩ tư vấn cách chăm sóc và điều trị phù hợp với tình trạng của từng trẻ.

Phần lớn những trẻ mắc cúm mùa được chẩn đoán là cúm đơn thuần sẽ được kê đơn thuốc về điều trị ngoại trú, những trường hợp có biểu hiện của biến chứng viêm đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi, viêm tiểu phế quản sẽ có chỉ định nhập viện điều trị.

Hiện chưa rõ nguyên nhân bệnh cúm A tăng bất thường vào mùa hè. Sơ lược phân tích, BS Hường cho rằng, thời tiết biến đổi bất thường, đến tháng 5 vẫn còn các đợt không khí lạnh, có thể là lý do khiến virus cúm A sinh sôi. Thực trạng này có thể gây nguy cơ dịch chồng dịch, vì các ca sốt xuất huyết và bệnh nhân Covid-19 cũng tăng lên vào cùng thời điểm. Do đó, bác sĩ khuyến cáo mọi người nên đeo khẩu trang, giữ khoảng cách và hạn chế đến nơi đông người để tránh làm lây lan dịch bệnh.

Theo các chuyên gia y tế, bệnh do virus Covid-19, cúm A, cảm lạnh đều có biểu hiện chung của sốt và các dấu hiệu của viêm đường hô hấp như ho, sổ mũi. Tuy nhiên, dựa vào yếu tố dịch tễ, diễn tiến của bệnh các bác sĩ sẽ có căn cứ để phân biệt ba bệnh này.

Thông thường cảm lạnh chỉ gây ra các biểu hiện nhẹ, sẽ hết trong vòng 5-7 ngày. Còn với bệnh do Covid-19, cúm A có thể nhẹ nhưng một số trường hợp sẽ dẫn đến biến chứng nặng gây viêm phổi, viêm xoang, sốc, suy đa tạng do virus cúm hoặc do bội nhiễm.

Cúm mùa thường tiến triển lành tính, nhưng bệnh cũng có thể có biến chứng nặng và nguy hiểm thường gặp ở những người có bệnh lý mạn tính về tim mạch và hô hấp. Vì vậy, ngoài việc hạ sốt kịp thời khi sốt trên 38,5 độ C, người bệnh không được tự ý sử dụng các thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ như aspirin và corticoid. Bên cạnh đó, cần phải tiến hành sát khuẩn, vệ sinh khu vực có người bệnh để tránh lây nhiễm cho người xung quanh.

Hiện nay, đã có phác đồ hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh cúm mùa của Bộ Y tế, bệnh đã có thuốc điều trị đặc hiệu và được chỉ định dùng cho những trường hợp cụ thể, phác đồ cũng hướng dẫn các biện pháp điều trị triệu chứng và các trường hợp cúm mùa có biến chứng.

TS.BS Đặng Thị Thúy khuyến cáo, cúm A là bệnh rất dễ lây lan, mọi người đều có thể mắc đặc biệt là trẻ nhỏ, người già, phụ nữ có thai. Biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là tiêm vaccine phòng cúm chủ động, thời điểm tiêm thích hợp là trước lúc giao mùa đông xuân khoảng 3 tháng (từ tháng 7-9 hàng năm) để cơ thể kịp sản sinh những kháng thể cần thiết để chống lại virus gây bệnh. Virus cúm không ngừng biến đổi, sau một năm thì kháng thể cũng dần ít đi, do vậy nên tiêm phòng nhắc lại hàng năm.

Khi trẻ mắc bệnh, cha mẹ cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, cho con uống nhiều nước, ăn thức ăn lỏng và dễ hấp thu, uống thuốc hạ sốt, thuốc điều trị triệu chứng (thuốc ho, thuốc cảm chống ngạt mũi), vitamin (đặc biệt là vitamin C) hỗ trợ tăng sức đề kháng...

Ngoài ra, cần giữ gìn vệ sinh cá nhân, hạn chế đưa tay tiếp xúc vùng mắt, mũi, miệng, thường xuyên vệ sinh không gian sống. Cúm A là bệnh lây truyền qua đường hô hấp, do vậy tránh tập trung nơi đông người, đặc biệt là tiếp xúc với những người bị cúm và đeo khẩu trang khi đi ra ngoài để hạn chế lây nhiễm.