Chương trình giáo dục phổ thông mới: Áp dụng nhiều cách giảm tải

 Những kiến thức quá hàn lâm hoặc ôm đồm trong chương trình phổ thông cũ sẽ được giảm tải thế nào? Khối lượng kiến thức được giảm ở chương trình GDPT mới so với với chương trình được cho là quá tải như hiện tại bao nhiêu?...

Ảnh minh họa.

Đổi mới cách dạy để giảm tải

Một số ý kiến cho rằng, số môn học trong dự thảo chương trình GDPT mới quá nhiều, có vẻ ôm đồm và tham vọng, nhiều môn học mới... Chương trình mới sẽ hiệu quả hơn nữa nếu giảm kiến thức và tôn trọng sự phát triển toàn diện của trẻ.

Liên quan đến vấn đề này, GS. Nguyễn Minh Thuyết- Tổng chủ biên chương trình GDPT mới cho biết, sẽ có nhiều cách giảm tải như: giảm bớt kiến thức khó, tổ chức lại nội dung, tích hợp, thay đổi phương pháp dạy học, đổi mới sách giáo khoa (SGK)...

Ví dụ về việc tổ chức lại nội dung, điển hình như môn Lịch sử. Chương trình Lịch sử của cả ba cấp khác với chương trình trước đây ở chỗ hầu như không thiết kế đồng tâm từ thấp lên cao. Trong đó, cấp Tiểu học chủ yếu dạy lịch sử thông qua các câu chuyện lịch sử; THCS dạy thông sử; THPT không lặp lại thông sử nữa mà có hệ thống các chủ đề và chuyên đề về lịch sử thế giới, lịch sử khu vực Đông Nam Á và lịch sử Việt Nam. Một cách tổ chức lại nội dung nữa là tích hợp.

Thay vì học 3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, chúng ta xây dựng môn học mới là Khoa học tự nhiên. Chương trình môn Khoa học tự nhiên được xây dựng dựa trên sự kết hợp của 3 trục cơ bản là: Chủ đề khoa học - Các nguyên lý/khái niệm chung của khoa học - Hình thành và phát triển năng lực. Trong đó, các nguyên lý/khái niệm chung sẽ là vấn đề xuyên suốt, gắn kết các chủ đề khoa học của chương trình.

Trước băn khoăn rằng, vấn đề quá tải không phải do chương trình mà do SGK, GS. Nguyễn Minh Thuyết khẳng định nguyên nhân do cả chương trình, SGK và cách dạy. Theo đó, muốn SGK không quá tải thì trước hết phải tập huấn cho người viết sách. Người viết, người thẩm định SGK phải bám sát yêu cầu cần đạt trong chương trình. Bên cạnh đó, sắp tới không chỉ có một mà nhiều sách SGK, nên quá tải hay không cũng là một yếu tố cạnh tranh và các tác giả viết sách phải cân nhắc.

Nội dung đã được cấu trúc lại

Theo các chuyên gia, xét về tổng thể, số môn học trong dự thảo chương trình giáo dục phổ thông mới có vẻ nhiều do có thêm nhiều môn học mới, bao gồm những môn học được đặt lại tên, các môn được tích hợp (Khoa học tự nhiên, xã hội) và môn học mới được bổ sung (hoạt động trải nghiệm sáng tạo).

Tuy nhiên, nội dung đã được cấu trúc lại, giảm bớt các kiến thức khó, tích hợp và thay đổi phương pháp giảng dạy. Hơn nữa, ở cấp THPT, học sinh chỉ học 5 môn bắt buộc (trước đây phải học hết 13 môn) và tự chọn 5 môn trong 3 nhóm tự chọn theo định hướng nghề nghiệp. Do đó, có thể nói chương trình mới có sự giảm tải so với chương trình hiện hành vì học sinh chỉ học những môn học cần thiết cho phát triển nghề nghiệp. Mặt khác, khi triển khai thực hiện, các địa phương có thể chọn sách giáo khoa và tổ chức các hoạt động trải nghiệm cũng như các chuyên đề phù hợp với thực tế từng địa phương. Điều này giúp học sinh dễ tiếp cận với nội dung môn học. Đây cũng được xem là một hình thức giảm tải.

Theo GS. Võ Tòng Xuân, chúng ta hiện nay đang rất cần Bộ Chuẩn kiến thức môn học (Set of Standards of Knowledge). Bộ Chuẩn kiến thức là tài liệu quan trọng nhất mà Bộ GD&ĐT sẽ dùng để quản lý chất lượng giáo dục, đánh giá giáo viên và học sinh, chứ không phải là Chương trình, SGK. Bộ nên giao nhiệm vụ cho Ban Soạn thảo huy động thêm chuyên gia các môn học tham khảo các Bộ Chuẩn kiến thức của các nước để soạn bộ chuẩn cho Việt Nam. Ví dụ, môn Toán lớp 3 thì học gì, lớp 4 học gì, cho đến lớp 12 học gì. Có được bộ chuẩn của từng môn học, các nhà xuất bản sẽ hợp đồng các chuyên gia môn học để soạn SGK từng lớp theo đúng Bộ Chuẩn kiến thức mà Bộ đã duyệt.

Một trong những thay đổi đóng vai trò then chốt trong mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT chính là hệ thống các trường sư phạm - đây là “cỗ máy cái” đào tạo giáo viên. Vấn đề đổi mới trong đào tạo giáo viên không phải là đơn giản. Gần như tất cả các môn học sẽ đổi mới về nội dung kiến thức và phương pháp dạy học. Với trình độ giáo viên tốt nghiệp từ các trường sư phạm theo chương trình đào tạo giáo viên trước đây thì khó mà dạy nổi chương trình mới. Do đó, đổi mới cơ bản nhất của giáo dục Việt Nam chính là đổi mới trước tiên chương trình đào tạo sư phạm để đáp ứng sự đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Về công tác chuẩn bị đội ngũ giáo viên đáp ứng chương trình GDPT mới, GS. Nguyễn Minh Thuyết cho biết, ngay từ khi bắt tay vào xây dựng chương trình mới, Bộ GD&ĐT đã hết sức quan tâm kiểm tra, điều tra đội ngũ giáo viên hiện nay về số lượng giáo viên nói chung/ số lượng từng cấp học, môn học; rà soát xem các giáo viên họ còn cần những gì về phương pháp dạy học và các mặt khác. Trong chuẩn bị giáo viên, Bộ cũng tính toán lại quy hoạch đào tạo sư phạm và bồi dưỡng dần cho giáo viên những phương pháp dạy học mới.    

Ngọc Hải