Chính phủ mất thuế, người dân cõng thêm thuế?

 Đó cũng là một vấn đề được cân nhắc tại cuộc tọa đàm chính sách thuế với chủ đề: “Đề xuất của Bộ Tài chính về sửa đổi các luật thuế: Những vấn đề đặt ra từ các góc nhìn đa chiều”, diễn ra sáng 9/5 tại Hà Nội.

Người dân mong muốn việc sửa đổi các Luật Thuế nên theo hướng giảm chứ không phải cứ sửa là lại tăng. Ảnh: TL.

Người dân đánh cược với nhà làm chính sách thuế

Trước bối cảnh thâm hụt ngân sách và nợ công tăng cao như hiện nay, đặc biệt là tài khóa ngày càng trở nên thiếu bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế mới, Bộ Tài chính đã nhiều lần đề xuất sửa đổi, bổ sung các Luật Thuế theo hướng tăng mức thuế của nhiều sắc thuế.

Cụ thể  theo Dự thảo mới nhất, Bộ Tài chính đề xuất ban hành một Luật mới để sửa đổi bổ sung 5 luật thuế gồm Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT), Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật Thuế tài nguyên, Luật Thuế thu nhập DN và Luật Thuế thu nhập cá nhân. Vấn đề nóng nhất là đề xuất giảm bớt đối tượng chịu thuế GTGT 5%, những hàng hóa dịch vụ đang chịu thuế VAT 10%, từ ngày 1/1/2019 sẽ phải chịu thuế 11% và 12% từ ngày 1/1/2020

Một trong những cơ sở để sửa đổi thuế VAT mà Bộ Tài chính cho biết là mức thuế suất thuế VAT thông thường 10% như hiện nay là tương đối thấp, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, khó đảm bảo an toàn tài chính quốc gia. Trên thế giới, số nước áp dụng thuế VAT để điều tiết tiêu dùng cũng như tăng số thu ngân sách đang nhiều và tăng thuế suất VAT đang trở thành xu hướng phổ biến. Ngoài ra Bộ Tài chính cũng cho biết, theo Ngân hàng Thế giới, qua thống kê mức ở 112 nước, có 88 nước có mức thuế suất từ 12% đến 25%...

Theo phân tích của chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, việc thâm hụt ngân sách không phải do nguồn thu thấp mà do chi sai, lạm chi, đầu tư không hiệu quả… Nếu không giải quyết cái gốc của vấn đề nằm ở chi tiêu thì dù có tăng các sắc thuế lên gấp đôi đi nữa, thu ngân sách dù có phình to ra cũng khó đảm bảo được cân đối NSNN. Luật quản lý thuế mới có hiệu lực đầu năm 2017 thì nay lại đề xuất sửa đổi.

Việc sửa đổi, bổ sung 6 luật thuế lần này làm cho nhà đầu tư và người dân sẽ băn khoăn liệu sau kỳ sửa đổi, bổ sung lần này thì chính sách thuế này sẽ tồn tại trong bao lâu nữa? Dường như nhà đầu tư và người dân luôn phải đánh cược với nhà làm chính sách thuế. 

Luật trong đó có các luật về thuế cần nên ổn định.

Phải để người dân thấy minh bạch trong chi ngân sách

Giới chuyên gia cho rằng, Bộ Tài chính luôn đặt ra là thông lệ quốc tế, song cái đó là cần thiết nhưng không quá quan trọng. GDP nước ta thấp so với các nước nên không thể so sánh và nói thông lệ quốc tế ở đây. Đáng lẽ Bộ Tài chính nên tính đến chuyện giảm chi thay vì tính toán đến việc tăng thu. Đến từ Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), ông Đậu Anh Tuấn bình luận: Thu theo thông lệ quốc tế nhưng liệu chi có theo thông lệ quốc tế không? Đây cũng là câu hỏi cần giải đáp thỏa đáng.

Ông Đậu Anh Tuấn nói: Thu thuế bảo vệ môi trường lý do bảo vệ môi trường có lý do bảo vệ môi trường, nhưng bản thân thuế này không có tính điều tiết, vì ở Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài xăng dầu. Do vậy tăng thuế bảo vệ môi trường  đậm nét yếu tố tăng thu. Hay như việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số mặt hàng như nước ngọt có đường, Bộ Tài chính cho rằng, mục tiêu bảo vệ sức khoẻ người dân là chưa thuyết phục.

Ông Long cho rằng khi đề xuất thay đổi luật thuế cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế với góc nhìn đa chiều hơn để từ đó áp dụng một cách có chọn lọc. Chẳng hạn, môi trường sống, thu nhập… có tương đồng, phù hợp với thực tế của Việt Nam không. Về cơ bản khi xây dựng, điều chỉnh một sắc thuế, thế giới có nhiều xu hướng “ứng xử” khác nhau. 

Ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế cho rằng: Mức giảm trừ cảnh với người nộp thuế 9 triệu đồng mỗi tháng và mỗi người phụ thuộc là 3,6 triệu đồng vẫn giữ nguyên trong dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân mới đây của Bộ Tài chính là bước thụt lùi và không nên lặp lại. Đã là thuế với cá nhân thì các cá nhân phải đóng thuế và không có giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, Việt Nam trước đó là một nước thu nhập thấp nên trong luật có quy định mức giảm trừ này.

Ông Phụng cho rằng việc nâng mức giảm trừ cảnh từ 4 triệu đồng lên 9 triệu đồng khiến người nộp thuế ít đi và không đáp ứng được yêu cầu là mở rộng diện chịu thuế.

Thúy Hằng