Trẻ đột quỵ, người lớn bàng hoàng

Mới đây, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội) tiếp nhận bé trai 8 tuổi bị đột quỵ. Đang ngồi học ở trường, bé bất ngờ gục xuống bàn, yếu nửa người bên trái, được bạn bè, thầy, cô kịp phát hiện đưa đi cấp cứu.

Nhiều trẻ nhập viện, có trẻ tử vong

Tại bệnh viện, kết quả chụp chiếu cho thấy bé bị nhồi máu não do bóc tách động mạch não giữa bên phải, một tình trạng hiếm gặp ở lứa tuổi này. Các bác sĩ đã can thiệp nong bóng, đặt stent tái thông mạch. Nhờ được cấp cứu sớm, bé hồi phục gần như hoàn toàn, không để lại di chứng.

Bác sĩ thăm khám một nữ bệnh nhi 14 tuổi bị đột quỵ .Ảnh: NGỌC DUNG

Trường hợp khác là bé gái 14 tuổi ở Hà Nam. Trước nhập viện khoảng 10 ngày, bé đau đầu dữ dội, từng ngất xỉu tại trạm y tế xã, sau uống thuốc có đỡ nhưng cơn đau đầu tái diễn. Gia đình ban đầu nghĩ chỉ là bệnh thông thường, song vẫn đưa trẻ đi khám. Chụp não phát hiện bệnh nhi bị chảy máu não nhỏ do vỡ dị dạng thông động - tĩnh mạch vùng thái dương phải. Các bác sĩ Viện Thần kinh đã can thiệp nút dị dạng và túi giả phình, giúp trẻ hồi phục hoàn toàn. Trước đó, một nữ sinh lớp 9 ở Quảng Trị gục ngã trong giờ thể dục sau quãng chạy ngắn khoảng 60-70 m. Khi chuyển sang đi bộ, em bất ngờ ngất xỉu. Dù được giáo viên đưa đi cấp cứu và chuyển tuyến điều trị, nữ sinh không qua khỏi. Bệnh viện xác định nguyên nhân tử vong do đột quỵ.

Tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn (Hà Nội), các bác sĩ cũng vừa can thiệp cho bệnh nhi 12 tuổi bị đột quỵ chảy máu não. Trước đó, trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, song sau khi học bài thì xuất hiện đau đầu dữ dội, vã mồ hôi và nhanh chóng rơi vào hôn mê. Kết quả chụp não cho thấy bệnh nhi vỡ mạch máu não do dị dạng động - tĩnh mạch bẩm sinh. Ê-kíp đã can thiệp nút tắc mạch hoàn toàn giúp loại trừ nguy cơ tái phát, tổn thương não, bệnh nhi được theo dõi sát.

PGS-TS-BS Phạm Hồng Đức, Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Can thiệp tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn (Hà Nội), cho biết đột quỵ gồm 2 thể chính là nhồi máu não và xuất huyết não, trước đây chủ yếu gặp ở người cao tuổi. Tuy nhiên, những năm gần đây, bệnh có xu hướng trẻ hóa rõ rệt, ghi nhận cả ở trẻ từ 12-13 tuổi. Đáng lưu ý, khoảng 80% ca đột quỵ không có dấu hiệu cảnh báo sớm. Ở người lớn, đột quỵ thường liên quan các bệnh lý nền như xơ vữa mạch máu não, rung nhĩ, vỡ túi phình. Trong khi đó, ở trẻ em, nguyên nhân chủ yếu là các dị dạng mạch máu não bẩm sinh và thường chỉ được phát hiện khi chụp cắt lớp hoặc cộng hưởng từ sọ não. Triệu chứng có thể bao gồm đau đầu dữ dội, co giật, động kinh, buồn nôn, nôn, rối loạn ý thức, khó hoặc mất khả năng nói, liệt nửa người, thậm chí hôn mê. "Biến chứng nguy hiểm nhất là xuất huyết não, đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời"-bác sĩ Đức cảnh báo.

Khó phát hiện, dễ bỏ sót

TS-BS Nguyễn Văn Tuyến, Viện trưởng Viện Thần kinh kiêm Chủ nhiệm Khoa Đột quỵ não - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết hiện viện đang điều trị cho 4 bệnh nhi trong độ tuổi 8-16. Can thiệp đột quỵ ở trẻ em khó khăn hơn nhiều so với người lớn do hệ mạch nhỏ, thành mạch mỏng và dễ tổn thương, đòi hỏi thao tác can thiệp có độ chính xác rất cao. Dù đột quỵ ở trẻ em được xếp vào nhóm bệnh hiếm gặp, song tỉ lệ người bệnh trẻ tuổi, đặc biệt dưới 45 tuổi, đang gia tăng. Riêng năm 2025, khoảng 10%-15% bệnh nhân điều trị tại đây là người trẻ, chủ yếu mắc nhồi máu não và chảy máu não. "Ở nhóm bệnh nhi, nhồi máu não ít liên quan đến xơ vữa mạch như người lớn mà thường do bóc tách động mạch - chiếm khoảng 30%-50% trường hợp và có diễn tiến nguy hiểm. Tình trạng này có thể xảy ra khi trẻ vận động mạnh, va chạm, xoay cổ đột ngột làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, hoặc liên quan các bệnh lý viêm mạch" - bác sĩ Tuyến nói rõ.

Theo các bác sĩ, đột quỵ ở mọi lứa tuổi đều là cuộc chạy đua với thời gian, khi mỗi phút trôi qua có thể khiến hàng triệu tế bào thần kinh bị tổn thương không thể hồi phục. Thuốc tiêu sợi huyết có hiệu quả trong 3-4,5 giờ đầu, còn can thiệp lấy huyết khối cơ học thường được chỉ định trong vòng 6 giờ. Tuy nhiên, gia đình không nên chờ đợi hay áp dụng cứng nhắc "khung giờ vàng" để trì hoãn việc đưa trẻ đến bệnh viện, bởi nhập viện càng muộn, cơ hội cứu sống và khả năng hồi phục càng giảm. Thực tế lâm sàng cho thấy khó khăn lớn nhất trong chẩn đoán đột quỵ ở trẻ em không nằm ở kỹ thuật mà ở việc nhận diện sớm triệu chứng. Do biểu hiện thường không điển hình và trẻ khó mô tả cảm giác bất thường, nhiều trường hợp bị bỏ sót. Những dấu hiệu như đau đầu dữ dội, yếu tay chân, nhìn mờ, nói khó, co giật hoặc đột ngột gục xuống, dù chỉ thoáng qua, đều cần được theo dõi và đưa đi khám sớm. Không ít phụ huynh nhầm lẫn các biểu hiện này với mệt mỏi, căng thẳng học tập hoặc bệnh thông thường dẫn đến bỏ lỡ thời điểm can thiệp quan trọng.

Bác sĩ Nguyễn Văn Cường, Khoa Can thiệp mạch thần kinh - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho hay hiện chưa có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối đột quỵ ở trẻ em do nguyên nhân thường không rõ ràng và phần lớn liên quan các bất thường mạch máu bẩm sinh. "Trong bối cảnh đó, phát hiện sớm được xem là yếu tố then chốt giúp giảm tổn thương não và bảo vệ tính mạng bệnh nhi. Đột quỵ có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, vì vậy sự cảnh giác của gia đình, nhà trường và cộng đồng đóng vai trò quyết định trong hiệu quả chẩn đoán và điều trị" - chuyên gia can thiệp thần kinh cảnh báo.  

Bài và ảnh: NGỌC DUNG

Theo Báo Người Lao Động (www.nld.com.vn)

Bài viết gốc: Xem tại đây