Thách thức từ tăng trưởng nóng hồ tiêu

Theo ông Trần Văn Khởi, quyền Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, trong 10 năm qua, diện tích hồ tiêu nước ta tăng rất nhanh, từ 49.100ha năm 2005 lên đến 101.623ha năm 2015, tăng 52.523ha (206,97%), trong đó vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ chiếm 93,50%. Năm 2015, diện tích hồ tiêu tăng 16.032ha so với năm 2014, vượt 51.622ha so với quy hoạch. Theo đánh giá, diện tích hồ tiêu năm 2016 đạt 110.258ha.

Quang cảnh diễn đàn

Bên cạnh đó, năng suất hồ tiêu không ngừng tăng lên, năm 2005 năng suất đạt 20,4 tạ/ha, đến năm 2015 tăng lên 26,1 tạ/ha, vùng Tây Nguyên có năng suất bình quân hồ tiêu cao nhất với 30,9 tạ/ha.

Các tỉnh có diện tích hồ tiêu lớn là Đăk Lăk, Đắk Nông, Gia Lai, Bình Phước, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu.

Song song với sự phát triển nhanh chóng về diện tích và sản lượng, thì xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam cũng tăng mạnh với tốc độ 15 - 20%/năm. Trong 15 năm liên tục từ năm 2000 đến nay, Việt Nam sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu đứng hàng đầu thế giới, chiếm 50% sản lượng xuất khẩu của thế giới. Năm 2015, nước ta xuất khẩu 133.569 tấn, chiếm 45,59% lượng xuất khẩu của thế giới, kim ngạch đạt kỷ lục 1.276,2 triệu USD, tăng 5,4% so với năm 2014. Riêng 9 tháng đầu năm 2016, xuất khẩu hồ tiêu đạt 146 ngàn tấn, tăng 31,50%, kim ngạch 1.185 triệu USD, tăng 13,106% so với cùng kỳ năm 2015.

Đến nay, hồ tiêu Việt Nam đã xuất khẩu tới 95 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có thị trường Mỹ và các nước EU.
 

Nhiều thách thức

Do giá cả hồ tiêu đang hấp dẫn so với nhiều cây trồng khác nên diện tích trồng tăng nóng. Tuy nhiên chủ yếu trồng ở những vùng không thuận lợi khiến sản xuất luôn bấp bênh, chi phí đầu tư cao.

Canh tác theo các quy trình GAP là hướng đi tất yếu trong canh tác hồ tiêu

Diện tích tăng nhanh cùng với sự thâm canh quá mức bởi tâm lý nôn nóng muốn thu được năng suất, sản lượng nhiều nhất trong thời gian ngắn nhất đang là cách làm phổ biến hiện nay của nông dân. Đặc biệt, tại những nơi trồng mới, nông dân thiếu kinh nghiệm và thiếu kiến thức về canh tác bền vững; giống tiêu lại chưa được nghiên cứu chọn lọc có hệ thống, dễ nhiễm sâu bệnh, đặc biệt là bệnh do nấm và vi khuẩn gây nên, nhiều hộ gia đình từ giàu có đã bị trắng tay vì cây tiêu.

Do sản xuất không tuân theo quy trình sử dụng phân bón cũng như thuốc bảo vệ thực vật nên Hiệp hội Gia vị châu Âu đã cảnh báo về dư lượng hoá chất trên hồ tiêu Việt Nam nhập vào châu Âu, vấn đề này đã cho thấy trở ngại lớn đối với ngành hồ tiêu Việt Nam nếu muốn tăng sản lượng xuất khẩu trong thời gian tới.

Nông dân ngày càng chú trọng liên kết trồng tiêu sạch với doanh nghiệp

Tại diễn đàn, nhiều giải pháp phát triển hồ tiêu bền vững tại Đông Nam Bộ và Tây Nguyên đã được các chuyên gia đưa ra cụ thể:

Nhà nước có vai trò tiên quyết mang tính quyết định, ngành nông nghiệp và các địa phương cần gấp rút thay đổi cách quản lý thuốc BVTV, phân bón, giống, quy trình canh tác… Hỗ trợ nhiều hơn cho công tác tập huấn, khuyến nông; Các cơ quan quản lý thị trường các địa phương cần giám sát chặt chẽ hơn khâu phân phối.

Doanh nghiệp sản xuất, thương mại cần làm tốt hơn việc kiểm tra chất lượng hàng hóa trước khi mua - bán, xây dựng vùng nguyên liệu bằng cách liên kết với nông dân, các tổ chức của nông dân, tổ chức sản xuất hồ tiêu theo chuỗi giá trị, làm tốt việc xây dựng hồ sơ truy xuất nguồn gốc, xuất xứ, có phương pháp liên kết sản xuất tiêu thụ sạch sao cho hài hòa lợi ích cả hai bên.

THANH SA