Thời sự

Hai dự án bauxite ở Tây Nguyên: Phải báo cáo khi có yêu cầu

04:34 | 24/05/2013

Đó là nhận định của Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Võ Tuấn Nhân trao đổi với báo chí ngày 22-5 về hai dự án bauxite ở Tây Nguyên đang gây băn khoăn trong dư luận.

Ông Võ Tuấn Nhân cho biết:

- Hiện Ủy ban chưa bàn về vấn đề này. Còn tôi cho rằng đây là hai dự án mà Bộ Chính trị đã cho phép thí điểm. Đã thí điểm thì phải có các tiêu chí, sau đó mới nhân rộng để làm những cái khác nữa. Dự án ở Nhân Cơ chưa xong, cần chỉ ra tiêu chí rõ ràng để sau này khi ra sản phẩm mới thấy được rõ ràng đầu tư như thế, hi sinh như thế thì kết quả ra thế nào? Có mang lại hiệu quả xứng đáng không? Còn đang đầu tư mà dừng nửa chừng thì cũng chưa đến được kết luận gì. Nếu giờ Chính phủ thấy có thể kết luận được rõ ràng là mô hình này không hiệu quả thì mới dừng.

* Trong khi dư luận còn nhiều tranh luận, nên chăng dự án cần được đưa ra Quốc hội bàn rộng rãi để có quyết định chính xác, kịp thời nhất, thưa ông?

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải:

Vẫn có hiệu quả thì kiên quyết làm, vấn đề là phải quản lý chặt chẽ

Đó là ý kiến được Phó Thủ tướng đưa ra bên lề phiên thảo luận tổ tại QH sáng qua khi nói về hai dự án bauxite tại Tây Nguyên.

Hai dự án này được Bộ Chính trị và Chính phủ chỉ đạo hàng năm nay chứ không phải bây giờ. Chủ đầu tư đã phải tính hết sức kỹ càng rồi. Như tôi nói, kể cả họ tính toán như vậy mà trong chỉ đạo, Bộ Công Thương cũng lấy những dự báo bảo thủ nhất để xem liệu sẽ xảy ra cái gì trong tương lai. Xem xét đến thế là bởi vì nó liên quan rất lớn đến chuyện có dừng hay không dừng dự án. Khi xem xét kỹ mới thấy, dự án vẫn có hiệu quả thì kiên quyết mà làm. Mình cũng đã có những dự án như thế: Khi làm dự án phân đạm, ai cũng bảo lỗ làm làm gì!? DAP cũng vậy, khi làm không NH nào cho vay, khó khăn về vốn liếng, nhưng sau đó, ngay năm đầu không còn lỗ kế hoạch, đã lãi, nhưng vậy không có nghĩa dự án đấy có hiệu quả. Để đảm bảo hiệu quả, các bộ đã phải rà soát rất kỹ và cuối cùng là trách nhiệm của chủ đầu tư; phải theo dõi, kiểm soát chặt cả về môi trường, quốc phòng - an ninh…

- Theo tôi việc đó rất nên. Quốc hội cần thảo luận để từ ý kiến đại biểu, Chính phủ cần có sự tiếp thu chỉ đạo, điều chỉnh. Nhất là khi bàn về kinh tế - xã hội nên đề cập những nội dung còn khúc mắc như chủ trương đầu tư công, khai thác bauxit có gắn với bảo vệ môi trường, phát triển bền vững hay không.

* Ông trông đợi gì từ bản báo cáo mà Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ bổ sung về tình hình triển khai dự án này để gửi tới các đại biểu nghiên cứu?

Cá nhân tôi mong bauxite cũng như các vấn đề khác cần có đánh giá một cách thực chất, minh bạch hóa và khách quan. Qua đó khẳng định những cái được, chưa được, hướng khắc phục có khả dĩ không chứ không phải đánh giá chung chung.

* Về phía TKV cũng có nêu lý do dự án này không thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội mà đã phân cấp cho Chính phủ để từ chối đưa vấn đề ra bàn nghị sự. Theo ông lý lẽ này có thỏa đáng?

- Theo tôi dự án bauxite ở Tây Nguyên tuy không thuộc dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, nhưng thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng là được phép yêu cầu báo cáo để Quốc hội rõ. Vấn đề bauxite có tác động tới dư luận xã hội nên dù không thuộc danh mục dự án bắt buộc phải báo cáo, thẩm tra định kỳ hằng năm nhưng vẫn phải báo cáo khi có yêu cầu.

* Một vấn đề khác đặt ra, với mức thuế xuất khẩu alumin 0% mới đem lại hiệu quả kinh tế cho dự án. Nhưng như thế cũng đồng nghĩa với việc bán rẻ tài nguyên, thưa ông?

- Nói là bán rẻ tài nguyên thì cũng không hẳn. Có những sản phẩm được chấp nhận áp thuế xuất khẩu 0% để khuyến khích phát triển. Bên cạnh đó việc tính toán về hiệu quả phải xem mọi mặt, không chỉ vấn đề thu thuế mà còn tác động về giải quyết lao động xã hội, phát triển một ngành sản xuất… Không chỉ đối với bauxit, nhiều loại sản phẩm khác của ta cũng vẫn đang được xuất khẩu với mức thuế 0%.

* Nhưng cùng về khoáng sản, ví như than, đồng… đều đang được đánh thuế xuất khẩu 15 - 20%?

- Trong điều kiện bắt đầu ngành sản xuất mới thì cần khuyến khích chứ cũng không hẳn nên cho rằng như thế là bán rẻ tài nguyên. Quy trình làm bauxit rất tốn kém, nhất là về điện năng. Mức thuế suất đó theo tôi có ý nghĩa khuyến khích việc phát triển một ngành sản xuất mà chúng ta mới đang bắt đầu, một nguồn tài nguyên ta có tiềm năng. Và khi đã ra sản phẩm, hiệu quả rõ ràng thì cũng nên có điều chỉnh, không để mức thuế suất với tài nguyên mà ở mức 0% như thế nữa.

Trân trọng cảm ơn ông!