Thuế thu nhập cá nhân đã đến lúc thoát "chiếc áo cũ kỹ"

Từ tháng 7/2020 đến nay, mức giảm trừ gia cảnh vẫn giữ nguyên ở 11 triệu đồng/tháng cho bản thân người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Trong khoảng thời gian ấy, mặt bằng giá cả đã biến động mạnh, chi phí sinh hoạt tăng nhanh qua từng năm, trong khi đồng lương của người lao động không tăng tương ứng. Rất nhiều người làm công ăn lương hiện đang phải “co kéo” để đủ sống, nhưng vẫn bị xếp vào nhóm có nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân.

Cán bộ Thuế cơ sở 7 tỉnh Đắk Lắk hướng dẫn người dân khai thuế thu nhập cá nhân. Ảnh: Việt An

Thực tế này cho thấy một điều rõ ràng: chính sách thuế hiện hành đang "chậm chân" so với cuộc sống. Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, hệ thống thuế sẽ đánh thuế cả vào phần thu nhập tối thiểu - phần lẽ ra phải được dành cho những nhu cầu thiết yếu như ăn, ở, chăm sóc con cái, chữa bệnh, tích lũy tối thiểu. Khi đó, thuế sẽ trở thành gánh nặng.

Việc tính mức giảm trừ gia cảnh hiện nay vẫn dựa vào chỉ số giá tiêu dùng (CPI), với quy định rằng nếu CPI tăng trên 20% so với thời điểm gần nhất điều chỉnh thì mới xem xét nâng mức giảm trừ. Đây là một quy định mang tính kỹ thuật nhưng lại dẫn tới độ trễ lớn trong chính sách. Đời sống người dân không thể chờ CPI “đủ ngưỡng” mới được giảm thuế. Nếu không được cập nhật kịp thời, chính sách thuế sẽ tụt lại phía sau, mất đi vai trò điều tiết hợp lý và chia sẻ gánh nặng.

Không chỉ mức giảm trừ gia cảnh lạc hậu, mà cả biểu thuế lũy tiến hiện hành với 7 bậc thuế, mức cao nhất tới 35%, cũng đang bộc lộ nhiều bất cập. Khoảng cách giữa các bậc thuế quá sát, khiến chỉ cần tăng thu nhập một chút là người lao động đã phải nộp thuế ở mức cao hơn, không phản ánh đúng khả năng chi trả thực tế.

Sự lạc hậu về kỹ thuật, cộng với cơ chế điều chỉnh thiếu linh hoạt, đang khiến thuế thu nhập cá nhân không còn là chính sách nuôi dưỡng nguồn thu, mà trở thành một lực hút vô hình làm giảm thu nhập khả dụng của người dân - đặc biệt là nhóm làm công ăn lương, có thu nhập ổn định và minh bạch.

Người dân không phản đối nghĩa vụ thuế. Điều họ mong đợi là một chính sách hợp lý, phản ánh đúng chi phí sống, đúng mức độ đóng góp và đúng hoàn cảnh thực tế. Việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân không nên chỉ là một lần “điều chỉnh kỹ thuật”, mà cần là cuộc cải cách toàn diện với tư duy mới: lấy đời sống thực tế của người dân làm gốc, thay vì chỉ dựa trên những chỉ số vĩ mô.

Hiện Bộ Tài chính đang gấp rút hoàn thiện dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) để trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10 tới. Đây là một cơ hội quan trọng để làm mới chính sách, khắc phục những lỗ hổng về kỹ thuật, cập nhật những yếu tố kinh tế mới và nhất là xóa đi cảm giác “thiếu công bằng” âm ỉ trong tâm lý người nộp thuế lâu nay.

Trong thời gian chờ luật mới được thông qua và áp dụng, việc ban hành một nghị quyết riêng về nâng mức giảm trừ gia cảnh - như kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội - là hoàn toàn cần thiết và cấp bách để giải quyết ngay những bất cập hiện tại.

Việc nâng mức giảm trừ gia cảnh hợp lý không chỉ mang ý nghĩa an sinh xã hội mà còn là một “cú hích” cho cả nền kinh tế. Điều chỉnh thuế phù hợp, linh hoạt và bắt nhịp với thực tế sẽ không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng trước mắt cho người lao động, mà về lâu dài còn khuyến khích người lao động tăng chi tiêu, giúp doanh nghiệp phát triển và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững cho Nhà nước.

Sau gần 2 thập kỷ, đã đến lúc chính sách thuế thu nhập cá nhân cần cởi bỏ "chiếc áo cũ kỹ", để khoác lên mình một diện mạo mới - linh hoạt và sát thực tiễn hơn.

Việt An

Nguồn: “Báo Đắk Lắk Điện tử”

Bài viết gốc: Xem tại đây