Văn hóa

Bảo tồn văn hóa bằng ngân hàng dữ liệu

04:42 | 22/05/2013

Trạm vệ tinh Ngân hàng dữ liệu di sản văn hóa phi vật thể tại Kon Tum vừa đi vào sử dụng.

Như vậy, cùng với việc bảo tồn Nhã nhạc cung đình Huế, hát Then, quan họ Bắc Ninh…ngân hàng dữ liệu này đã góp phần bảo tồn và đưa văn hóa Kon Tum nói riêng và văn hóa Tây Nguyên đến với công chúng cả nước.

1. Dự án xây dựng các trạm vệ tinh của Ngân hàng dữ liệu di sản văn hoá phi vật thể các dân tộc Việt Nam do Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam (Bộ VHTT & DL) chủ trì đang từng bước lập "bản đồ” bảo tồn văn hóa bằng ngân hàng dữ liệu. Dự án này sẽ xây mới 8 trạm vệ tinh tại Bảo tàng tỉnh Lạng Sơn, Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh, Bảo tàng Chăm – Đà Nẵng, Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa, Khu di tích Nguyễn Du – Hà Tĩnh, Bảo tàng tỉnh Kon Tum, Bảo tàng tỉnh Lâm Đồng và bảo tàng tỉnh Cần Thơ.

Truy cập vào trang web Vicas.org.vn, công chúng có thể tìm được những thông tin về: Cồng chiêng Tây Nguyên, Hát văn Phủ Đồi, Hội Gióng, Lễ ma khô dân tộc Mông, Múa Mỡi dân tộc Mường Yên Bái…. trong "kho” dữ liệu di sản của Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam – điểm chính kết nối các trạm vệ tinh bảo tồn di sản văn hóa trên cả nước. Đến nay, Viện đã tiến hành lắp đặt Trạm vệ tinh ngân hàng dữ liệu di sản văn hoá tại khu di tích đại thi hào Nguyễn Du tại xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh; bảo tàng tỉnh Lạng Sơn; bảo tàng tỉnh Bắc Ninh… và vừa qua là tỉnh Kon Tum. Trạm vệ tinh nhằm thu thập, ghi chép thông tin về di sản văn hóa phi vật thể của địa phương, giới thiệu với du khách đồng thời kết nối thông tin về ngân hàng dữ liệu của ngành VHTT&DL. Qua trạm vệ tinh này, công chúng đến với các Bảo tàng sẽ có thêm điều kiện tìm hiểu, khai thác các giá trị văn hoá phi vật thể các dân tộc Việt Nam.

2. Riêng tại Kon Tum, giá trị của di sản văn hóa phi vật thể cồng chiêng Tây Nguyên đang bước đầu được sưu tầm, bảo tồn và phát huy thông qua dự án này. Trạm vệ tinh được đặt tại Bảo tàng tỉnh Kon Tum với ba phòng gồm phòng biên tập, phòng xem chung và phòng truy cập chuyên sâu cùng với các trang thiết bị phục vụ cho người dân và du khách đến tìm hiểu. Hiện Bảo tàng Kon Tum đã sưu tầm được 33 phim ngắn các loại về lễ hội trên địa bàn như lễ hội ăn trâu của dân tộc Jẻ Triêng, lễ hội mừng nhà Rông mới của dân tộc Gia Rai, lễ cúng máng nước của dân tộc Xê Đăng, lễ cầu an của dân tộc Ba Na (nhánh Rơ Ngao)… Ngoài ra, Bảo tàng cũng đang xúc tiến làm phim tư liệu về tục cúng truyền thống tại đình Lương Khế (Kon Tum), nghề làm bầu đựng nước và nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Ba Na… Kon Tum là địa phương nằm trong Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, một di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại do UNESCO công nhận. Kon Tum cũng được xem như một miền đất của lễ hội. Đó là những lễ hội xung quanh vòng đời người như lễ thổi tai, lễ cúng đau ốm, lễ cưới, lễ tang, lễ bỏ mả… đến những lễ hội về sản xuất, trồng trọt. Bên cạnh đó, cộng đồng dân tộc thiểu số ở Kon Tum còn có những tập quán, tập tục và cả những nhạc cụ, những làn điệu dân ca mượt mà, những bài sử thi hào hùng mang đậm chất Tây Nguyên. Kho tàng dữ liệu di sản văn hóa phi vật thể tại Kon Tum được hòa vào văn hóa chung của cả nước trong Ngân hàng dữ liệu để mọi người dân và du khách dễ dàng tìm hiểu.

3. Có thể nói, thông qua cách bảo tồn bằng ngân hàng dữ liệu, các hoạt động văn hóa hay cuộc sống đời thường của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Kon Tum nói riêng và các địa bàn có di sản trên cả nước nói chung thêm cơ hội quảng bá, giới thiệu mọi mặt cuộc sống của người dân ở vùng di sản và lưu trữ lại, đồng thời kết nối với cả nước.

Tuy vậy, theo GS Tô Ngọc Thanh - Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, Nhà nước quan tâm đến việc bảo tồn di sản văn hóa bằng cách dùng các phương tiện nghe nhìn hiện đại sưu tầm và bảo vệ trong những ngân hàng dữ liệu là một việc làm cần thiết. Nhưng chúng ta cũng cần bảo tồn di sản trong thể sống động của nó- để chính người dân lựa chọn, đưa chúng trở thành một thành tố của cuộc sống hôm nay. Để làm được như vậy, hãy khôi phục và trả lại cho cộng đồng những giá trị văn hóa họ đã sáng tạo.