Cây hương nhu - Vị thuốc quý

Cây hương nhu ở nước ta có 2 loại: hương nhu tía và hương nhu trắng. Hương nhu tía ở miền Trung và miền Nam thường gọi là “é rừng” hay “é tía”, tên khoa học là Ocimum sanctum L. Hương nhu tía là một loại cây nhỏ, sống hàng năm hoặc nhiều năm; có thể cao 1,5 - 2m. Thân và cành thường có màu tía, có lông quặp. Cây này thường được trồng làm thuốc quanh nhà.

Cây hương nhu trắng, còn gọi là “é lớn lá”, tên khoa học là Ocimum gratissmum L. Hương nhu trắng thường cao hơn hương nhu tía. Hương nhu trắng có hàm lượng tinh dầu cao hơn hương nhu tía, nên có mùi hắc và khó uống. Chủ yếu được khai thác để cất tinh dầu.

Theo Đông y, hương nhu có vị cay, tính hơi ấm, vào 3 kinh phế, tỳ và vị. Có tác dụng làm ra mồ hôi, chữa cảm mạo, giảm sốt, lợi thấp hành thủy.

Các bài thuốc dân gian từ cây hương nhu

Trị cảm sốt nhức đầu: Một nắm lá hương nhu tươi mang giã nhỏ, cho nước sôi vào vắt lấy nước uống, phần bã đắp lên đầu, trán và thái dương. Trường hợp bị sốt có mồ hôi dùng thêm 200g sắn dây tươi giã nhỏ vắt nước uống.

Trị viêm đường hô hấp ở trẻ: Hương nhu, bán hạ, hoắc hương, hoàng cầm, kinh giới, phục linh mỗi thứ 10g, cam thảo 5g, đẳng sâm 5g sắc với nước uống 4 - 6 lần trong ngày.

Chữa cảm nắng: Hương nhu 500g, bạch biển đậu (sao qua) 200g, hậu phác tẩm gừng (nướng hay sao qua) 200g. Tán nhỏ 3 vị thuốc trên, trộn đều và đóng túi, mỗi túi 10g. Khi dùng, hãm 1 túi với 150 - 200ml nước sôi, uống khi nước thuốc đã nguội. Có thể dùng 20g cho 1 lần hoặc dùng 2 lần trong ngày.

Chữa cảm mùa hè với các triệu chứng đau đầu, ớn rét, phát sốt, nôn, tiêu chảy, tim hồi hộp, miệng khátvà tiểu tiện vàng đỏ: Hương nhu, cát căn, dấp cá, điền cơ hoàng mỗi thứ 12g, thạch xương bồ 8g, mộc hương 4g, sắc lấy nước uống.

Chữa trẻ em chậm mọc tóc: Hương nhu 40g, sắc với 200ml nước, cô đặc lại, sau đó trộn với mỡ lợn mới rán, hàng ngày bôi lên đầu để mau mọc tóc.

Chữa phù thũng ở mặt, ớn rét, da khô không có mồ hôi, có rêu lưỡi, chán ăn: Hương nhu 12g, bạch truật 12g, sắc lấy nước uống.

Chữa cảm, làm ra mồ hôi, hạ sốt: Hương nhu, hoắc hương, bạc hà, sả, tía tô, lá bưởi, lá chanh mỗi thứ 10g. Tất cả rửa sạch, đun sôi dùng xông hơi.

Trị hôi miệng: Hương nhu 10g, sắc với 200ml nước, dùng súc miệng và ngậm hàng ngày, nên dùng vào buổi sáng và tối trước khi đi ngủ. Dùng liên tục trong 15 ngày. Đối với người bị ho lao mạn tính không nên dùng.

Trị tiêu chảy do lạnh bụng: Hương nhu tía 12g, tía tô (lá và cành), mộc qua, mỗi vị 9g, sắc với 3 bát nước còn 1 bát, uống trong ngày sau bữa ăn sáng.

Công dụng làm đẹp

Làm mờ vết sẹo thâm: Xay nhỏ lá hương nhu và thêm vào một bát bột đậu besan (bột đậu Ấn Độ), trộn đều và thoa lên vết sẹo, để khô và sau đó rửa sạch bằng nước ấm. Sẹo thâm do mụn sẽ mờ và sáng lên trông thấy.

Đánh bay mụn trứng cá: Lấy một ít lá hương nhu và lá neem rồi xay nhuyễn để tạo thành một hỗn hợp sền sệt, thêm một chút nước cốt chanh và thoa vào những vùng da bị mụn. Sau 15 phút, lau khô và rửa sạch với nước ấm. Bạn sẽ thấy mụn trứng cá sẽ giảm một cách hiệu quả sau một vài lần sử dụng.

Làm trắng da: Lá hương nhu khô xay nhỏ thành bột, sau đó trộn với đất sét. Thoa hỗn hợp lên da và để trong khoảng 15 phút trước khi rửa sạch với nước. Áp dụng 2 lần/tuần để mang lại hiệu quả tốt nhất cho làn da.

Giúp tóc nhanh dài, bóng mượt: Hương nhu, lá bưởi (hoặc vỏ bưởi), quả bồ kết khô (đã đốt qua), mỗi vị 10g, nấu với 3 lít nước, pha ấm gội đầu. Tuần gội 2 lần, sẽ giúp tóc nhanh dài và mượt.

Trị sạch gàu: Xay một ít lá hương nhu và quả lý gai tạo thành hỗn hợp bột nhão. Sau đó thoa hỗn hợp vào da đầu của bạn. Để trong khoảng 30 phút trước khi gội sạch với nước.

Ngăn rụng tóc: Dùng lá và thân hương nhu cùng quả bồ kết đun sôi khoảng 1h để chúng ra hết tinh dầu. Lấy khăn mỏng lọc lấy nước, để nước nguội gội đầu, mát xa da đầu nhẹ nhàng để tăng độ ẩm cho da đầu. Chú ý không dùng móng tay cào vào da dầu khiến gầu càng nhiều hơn.

Thanh Hiền