Kinh tế Việt Nam 2015: Kỳ vọng và thách thức

Thanh long- một mặt hàng nông sản xuất khẩu giá trị

Con số và lòng quyết tâm

Tại buổi đối thoại giữa các nhà đầu tư nước ngoài và Chính phủ Việt Nam diễn ra vào hồi đầu tháng 12 của năm 2014, bà Victoria Kwakwa, Giám đốc quốc gia Ngân hàng thế giới đã nói: Tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam đã ổn định trong 3 năm qua và Chính phủ Việt Nam cần tiếp tục củng cố sự ổn định vĩ mô dài hạn. 

Đi sâu vào các lĩnh vực ngành nghề của nền kinh tế cũng dễ nhận biết đang thay đổi. Sản xuất nông nghiệp đang viết tiếp giấc mơ công nghệ cao khi thu hút được nhà đầu tư Nhật Bản, Thái Lan hay Isarel vào đầu tư. Nhiều sản phẩm nông nghiệp như nhãn, thanh long đã chính thức đặt được chân vào các thị trường khó tính như Mỹ, EU. Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng mạnh. Đơn đặt hàng dệt may xuất khẩu năm 2015 đã có từ tháng 10 của năm 2014. Dệt may cùng với điện thoại trở thành 2 mặt hàng dẫn đầu về xuất khẩu. Bất động sản dù chưa thoát khỏi khó khăn nhưng đã có 3 dấu hiệu cho thấy đang trên đà hồi phục là: sức mua, dòng tiền, tồn kho bất động sản đã qua "cơn bĩ cực”  …

Cùng với đó là các chính sách, duyệt kế hoạch hóa tài khóa và thực hiện chính sách tiền tệ và tỷ giá đã vận động theo hướng ngày càng minh bạch. Nhiều ý kiến cho rằng, năm 2014 ghi nhiều điểm cộng cho các chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất ngân hàng đã giảm mạnh,  4 lĩnh vực ưu tiên nông nghiệp, xuất khẩu…lãi suất cho vay chỉ còn 7%, dòng tiền đã hướng vào sản xuất, dẫu chỉ mới bắt đầu.

Bên cạnh đó, năm 2014 các vấn đề liên quan đến cải cách về thuế được nói nhiều và mạnh hơn. Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Tài chính cam kết sẽ giảm thời gian tiêu tốn của DN để hoàn thành việc nộp thuế. Cụ thể thời gian nộp thuế giảm từ 872 giờ chỉ còn 171 giờ vào năm 2015. Việc cải cách thủ tục hành chính được nhìn nhận là con đường để nâng cao môi trường kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh và dịch vụ hành chính công. Thông điệp cải cách thuế và phí trong thời gian gần đây được cơ quan quản lý đặc biệt nhấn mạnh. Theo đó Bộ Tài chính sẽ thực hiện một số giải pháp về thuế tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh sự phát triển của DN. Trong đó có 3 nhóm giải pháp cải cách thủ tục hành chính thuế, hải quan nhằm giảm số giờ nộp thuế là 88,36 giờ/năm (thuế GTGT là 41,36 giờ/năm, thuế TNDN là 47 giờ/năm); số lần nộp thuế giảm 12 lần/năm ( thuế GTGT là 8 lần/năm, TNDN là 4 lần/năm). Đồng thời, Bộ Tài chính đưa ra Thông tư sửa đổi, bổ sung các Thông tư hướng dẫn về thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN, quản lý thuế....

Cởi trói khu vực tư nhân

Nhưng điều đáng mong đợi và được kỳ vọng nhất chính là Luật Đầu tư sửa đổi đã chính thức được ban hành. Với quy định mới chỉ còn 6 ngành nghề cấm kinh doanh (kinh doanh các chất ma túy; các loại hóa chất, khoáng vật; mẫu vật các loại thực vật, động vật hoang dã theo quy định của Công ước về buôn bán quốc tế các loài thực vật, động vật hoang dã nguy cấp (CITES) và mẫu vật các loại động vật, thực vật hoang dã nguy cấp…) kèm với nhiều điểm mới trong thời gian rút ngắn cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư xuống còn 10 ngày. 

TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, đây là bước tiến lớn. Việc cách tân này khiến cho chi phí gia nhập và chi phí rời khỏi thị trường của doanh nghiệp được giảm thiểu. Có lẽ vì thế mà chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành khẳng định, không thể có quốc gia nào có thể phát triển nếu dựa hoàn toàn hoặc ỷ lại vào khu vực doanh nghiệp nước ngoài. Chỉ có khối doanh nghiệp nội địa mới tạo được nền tảng bền vững, tạo được gốc rễ tốt cho thể trạng nền kinh tế.  

Vẫn theo TS Nguyễn Đình Cung, trong bối cảnh xuất khẩu đang nương nhờ khu vực FDI thì điều quan trọng là chính sách Chính phủ tạo ra làn gió mới cho doanh nghiệp. Chính sách ổn định, tạo việc làm, tạo thu nhập ổn định và ngày càng cao sẽ làm tăng tổng cầu của nền kinh tế và kích thích tăng trưởng. 

Vượt qua thách thức

Tuy nhiên, không hẳn đã hết khó khăn, thách thức.

Hiện, Việt Nam là một quốc gia có thu nhập trung bình, trong vòng 5 năm tới sẽ diễn ra đồng thời một số tiến trình quan trọng - xây dựng kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế - xã hội (2016-2020). Theo bà Victoria Kwakwa-Giám đốc WB tại Việt Nam, nếu  tận dụng được cơ hội này sẽ là nhân tố quan trọng giúp Việt Nam thành công với tư cách là một nước thu nhập trung bình và giúp Việt Nam nhanh chóng đặt nền móng thực hiện hoài bão trở thành một nền kinh tế thu nhập cao. Riêng về vấn đề cải cách doanh nghiệp nhà nước, để khu vực này thật sự trở thành xương sống của nền kinh tế, cần tập trung nhiều hơn vào chất lượng cổ phần hóa thay vì tập trung vào con số. 

Còn theo TS Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), mấu chốt phải minh bạch được và có một thái độ rõ ràng với nợ xấu và cách xử lý nợ xấu của DNNN. Đây là một vấn đề đầu tiên cần giải quyết trong vấn đề tái cơ cấu DN, tổng công ty nhà nước.

Hồ Hương