Gỡ ‘điểm nghẽn’ để Tây Nguyên phát triển

Quang cảnh Hội thảo.

Ngày 3/11, Viện Khoa học xã hội Tây Nguyên phối hợp UBND tỉnh Gia Lai tổ chức Hội thảo “Phát triển kinh tế vùng Tây Nguyên: tiềm năng và những vấn đề”. 

Tham dự Hội thảo là các nhà khoa học, nghiên cứu chính sách, quản lí và đại diện lãnh đạo các tỉnh trong toàn vùng. 

Tây Nguyên bao gồm các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng và Kon Tum. Sau gần 3 thập kỷ đổi mới và hội nhập đã có nhiều thay đổi về mọi mặt, song nhìn chung Tây Nguyên vẫn còn là một vùng nghèo.

Cơ cấu kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp với qui mô nhỏ lẻ theo phương thức truyền thống, phụ thuộc vào tự nhiên và chưa thật sự xây dựng được các chuỗi giá trị sản xuất để gia tăng giá trị.

Các cơ chế phối hợp, liên kết vùng chủ yếu mang tính tự nguyện, không có chế tài ràng buộc trách nhiệm. Các sản phẩm chủ lực như cà phê, hồ tiêu, cao su và nhiều loại nông sản khác kém về mặt thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Ngoài những kết quả đạt được, Tây Nguyên hiện đang đối mặt với nhiều thách thức, bất cập như sự suy thoái về môi trường tự nhiên và xã hội; các hạn chế về trình độ nguồn nhân lực, vấn đề di cư cùng những vấn đề phức tạp khác khiến cho sự phát triển bị tác động, ảnh hưởng tới sự tăng trưởng bền vững của toàn vùng.

Đánh giá chung của các nhà nghiên cứu, quản lí để phát huy được tiềm năng, thế mạnh của Tây Nguyên thì cần phải xác định rõ các “điểm nghẽn” đang tồn tại trong mô hình tăng trưởng qua đó cấp thiết phải xây dựng mô hình tăng trưởng mới, hình thành các chuỗi giá trị sản phẩm chung tạo ra một không gian thống nhất để thúc đẩy sự hợp tác nội vùng và liên vùng. 

Theo TS Nguyễn Duy Thụy, Viện trưởng Viện Khoa học xã hội Tây Nguyên hiện có 3 điểm nghẽn lớn cần phải tháo gỡ, đó là điểm nghẽn về cơ chế chính sách; điểm nghẽn về khoa học công nghệ và nghẽn trong nghiên cứu, ứng dụng và khai thác các tài nguyên văn hóa.

Về điểm nghẽn thứ nhất, ông Thụy phân tích trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 hiện nay của các tỉnh vùng Tây Nguyên thì vấn đề liên kết kinh tế nội vùng chưa đặt đúng vị trí trong quy hoạch phát triển tổng thể toàn vùng. 

Sự liên kết giữa các tỉnh, các cấp thiếu đồng bộ, gắn kết và còn mờ nhạt dẫn đến việc trao đổi thông tin, cơ chế phối hợp không rõ ràng, yếu và thiếu một “nhạc trưởng” để điều phối, cầm trịch.

Ngoài ra, bài toán quy hoạch, áp dụng các mô hình sản xuất tại các tỉnh trong vùng còn mang tính máy móc, rập khuôn theo khuynh hướng chung đã vô tình tạo ra sự cạnh tranh lẫn nhau, sản phẩm thiếu thương hiệu và dễ bị tổn thương bởi quy luật cung - cầu của nền kinh tế thị trường. 

Điểm nghẽn thứ hai, khoa học và công nghệ là một tác nhân đóng vai trò đòn bẩy và kết nối các nguồn lực, tuy nhiên hiện nay trình độ và khả năng áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất của người nông dân, doanh nghiệp tại Tây Nguyên vẫn còn thiếu đồng bộ, hạn chế nên ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

Và cuối cùng là điểm nghẽn trong nghiên cứu, ứng dụng và khai thác các tài nguyên văn hóa hiện đã lộ những bất cập nhưng vẫn chưa có giải pháp tiếp cận, các tỉnh Tây Nguyên còn loay hoay, lúng túng trên cả hai phương diện nghiên cứu và ứng dụng.

 Các giá trị văn hóa, tôn giáo tâm linh tộc người  và các giá trị khác chưa được xây dựng chuyển hóa thành các sản phẩm du lịch vừa mang tính đặc thù, vừa thêm tính đa dạng, phong phú. 

                                                                                          Phạm Hưởng