Quản lý nợ công: Đổi mới từ cách thức quản lý

Ông Võ Hữu Hiển- phó cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại cho rằng, tồn tại trong quản lý nợ công của Việt Nam thời gian qua, đó là hệ thống các công cụ quản lý nợ mặc dù đã được ban hành nhưng việc huy động vốn vay đã thoát ly chiến lược, kế hoạch được phê duyệt nên hiệu lực thi hành thấp, bị động, chưa có các chế tài để đảm bảo việc tuân thủ trong tổ chức thực hiện các công cụ.

Bên cạnh đó cơ chế hiện hành về bảo lãnh vẫn dựa nhiều vào bao cấp của Nhà nước, ngân sách nhà nước (NSNN) chịu rủi ro tín dụng; có dự án trả nợ được nhưng chây ỳ không trả, không bố trí tài sản đảm bảo.

Quy định cụ thể về phân loại nợ, trích lập và xử lý rủi ro,... cũng chưa có nên khi có nợ xấu hoặc nợ quá hạn không có nguồn để xử lý, phải điều chỉnh cơ chế tài chính, tái cơ cấu nợ bằng cách chuyển sang đầu tư vốn nhà nước hoặc cấp phát làm tăng nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ.

Đặc biệt, chế tài xử lý chưa nghiêm, vẫn còn tình trạng các chủ dự án, các bộ, ngành, địa phương chưa chấp hành đầy đủ các quy định về đầu tư xây dựng cơ bản, chỉ tiêu nguồn vốn từ NSNN.

Hệ thống thông tin, số liệu về nợ công chưa được cập nhật thường xuyên; chế độ báo cáo chưa chấp hành đầy đủ, chậm so với yêu cầu và chất lượng không cao, nhất là đối với nợ của khu vực DNNN được Chính phủ bảo lãnh và địa phương

TS Lê Hải Mơ - phó viện trưởng Viện CL&CSTC nhấn mạnh, nợ công và quản lý nợ công là vấn đề quan trọng, ảnh hưởng tới an ninh tài chính quốc gia.

Thời gian qua, chúng ta đã huy động có hiệu quả nguồn vốn để bù đắp bội chi NSNN, tạo nguồn lực đầu tư cho các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế thông qua cho vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ và bảo lãnh của Chính phủ với các doanh nghiệp thực hiện các dự án đầu tư quan trọng trong các lĩnh vực ưu tiên đầu tư của Nhà nước, tạo nguồn lực đầu tư cho các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế.

Cơ cấu nợ đang có sự chuyển biến tích cực theo hướng tăng dần tỷ trọng vay nợ, đảm bảo nợ công trong giới hạn cho phép.

Vẫn theo TS Mơ, để quản tốt nợ công, bên cạnh việc hoàn thiện thể chế, cần có sự đổi mới cách thức quản lý, phân định rõ trách nhiệm và cơ cấu lại một cách bền vững, qua đó vừa huy động nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, vừa đảm bảo sự lành mạnh của nền tài chính quốc gia.

Cùng chung quan điểm, chuyên gia tài chính Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng: Luật Quản lý nợ công vừa được Quốc hội thông qua đã xác lập phạm vi cụ thể, kiểm soát chặt chẽ cho vay lại vốn vay nước ngoài đối với chính quyền địa phương và bảo lãnh của Chính phủ, cũng như pháp lý hóa các quy định một cách đầy đủ, công khai minh bạch trách nhiệm giải trình.

Còn theo TS Hà Huy Tuấn- phó chủ nhiệm Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, việc tăng cường công khai, minh bạch nợ công là điều vô cùng quan trọng. Điều này sẽ đem lại niềm tin với các thị trường và định chế tài chính; giúp nhà quản lý sớm nhìn ra vấn đề để đưa ra biện pháp kịp thời, đúng đắn,

Ông Tuấn kiến nghị đẩy mạnh công tác quản lý rủi ro đối với danh mục nợ, bao gồm rủi ro đồng tiền vay, lãi suất, tỷ giá, khả năng thanh toán, tín dụng và hoạt động để hạn chế thấp nhất chi phí và đảm bảo an ninh tài chính quốc gia.    

H.H.