Đổi mới thi THPT quốc gia: Quan trọng vẫn là con người

 Tuy nhiên, vẫn còn nhiều băn khoăn về ý thức của đội ngũ cán bộ tham gia trong quá trình tổ chức kỳ thi. Bởi máy móc chấm thi trắc nghiệm dù có hiện đại đến mấy, vẫn do con người điều khiển.

Thí sinh dự thi THPT quốc gia 2018.

Thay đổi chủ yếu liên quan đến kỹ thuật 

Ông Mai Văn Trinh - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GDĐT) cho hay, nhìn lại 4 năm tổ chức kỳ thi THPT quốc gia các đại biểu dự họp đều thống nhất: Kỳ thi THPT quốc gia được tổ chức như hiện nay là phù hợp với điều kiện dạy học, kinh tế - xã hội các địa phương, đảm bảo gọn nhẹ, tạo thuận lợi cho thí sinh. Vì vậy, nên tiếp tục duy trì ổn định kỳ thi THPT quốc gia đến hết năm 2020, tất nhiên là kèm theo điều chỉnh về kỹ thuật, hoàn thiện về mặt tổ chức để làm sao kỳ thi được tổ chức ngày càng nhẹ nhàng, hoàn thiện hơn, độ tin cậy cao hơn.

Cụ thể, hội nghị đã đề xuất 6 giải pháp cho kỳ thi THPT quốc gia năm 2019 và năm 2020. Trong đó đặc biệt là  việc điều chỉnh các khâu về kỹ thuật trong tổ chức thi, nhất là việc hoàn thiện phần mềm chấm thi trắc nghiệm theo hướng tăng cường bảo mật và hỗ trợ tốt cho việc phát hiện, phòng ngừa các sai phạm trong chấm thi để hạn chế gian lận, tiêu cực. 

Về kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia 2019, ông Trinh cho hay đã được bàn kỹ trong cuộc họp vừa qua. “Chúng tôi có lời nhắn đến các học sinh lớp 12 năm nay: Các thay đổi, điều chỉnh trong kỳ thi THPT quốc gia 2019 và những năm tới đây đều hướng tới bảo đảm cho kỳ thi thực chất, công bằng hơn, hướng tới thuận lợi cho thí sinh. Thay đổi chủ yếu liên quan đến các vấn đề kỹ thuật. Những điều chỉnh nếu có chỉ tập trung vào người tổ chức thi, còn phía học sinh thì căn bản là ổn định, không thay đổi. Nên các em yên tâm học tập”. 

Theo đó, Bộ sẽ ban hành quy chế, hướng dẫn trong thời gian sớm nhất. Lịch thi cố gắng giữ ổn định để các Sở GDĐT chủ động trong kế hoạch năm học. Bộ GDĐT cũng đề nghị các Sở GDĐT chủ động triển khai kế hoạch năm học theo hướng dẫn để bảo đảm. 

Đề nghị tách phiếu trắc nghiệm từng bài thi tổ hợp

Tại buổi họp một số lãnh đạo Sở GDĐT đề xuất tách riêng mỗi môn thi trong bài thi tổ hợp là một phiếu trả lời trắc nghiệm. Đồng thời, nên mã hóa phách phiếu trả lời trắc nghiệm để không biết được đó là bài thi của thí sinh nào nhằm tránh tiêu cực.

Theo ông Hà Thanh Quốc- Giám đốc Sở GDĐT Quảng Nam: Nên tách ra mỗi môn thi trong bài thi tổ hợp là một phiếu trả lời trắc nghiệm. Như vậy người làm công tác coi thi có thể quản lý phiếu trả lời trắc nghiệm tốt hơn; tránh thí sinh sau giờ nghỉ giữa 2 môn thi có thể các em hỏi các bạn và về điều chỉnh. Trong phiếu trả lời trắc nghiệm nên làm phách, khi xử lý phiếu trắc nghiệm họ sẽ không biết bài thi của thí sinh nào, từ đó bảo đảm độ bảo mật của bài thi.

Bà Phạm Thị Hằng - Giám đốc Sở GDĐT Thanh Hóa cũng đồng tình với quan điểm này khi cho rằng, khâu làm phách trong bài thi trắc nghiệm nên nghiên cứu để có thể mã hóa về phách, làm sao cán bộ chấm thi không thể biết được bài đó là bài thi của học sinh nào. Hội đồng làm phách trắc nghiệm và tự luận nên cách ly triệt để đến khi chấm xong.

Còn theo ông Nguyễn Đình Vĩnh - Giám đốc Sở GDĐT Đà Nẵng, việc các phiếu trả lời trắc nghiệm có thể không nhất thiết phải đưa tất cả các bộ môn tổ hợp vào một phiếu. Ông chia sẻ: Thực tiễn làm công tác thi, chúng tôi thấy phần này cũng gây nên phiền toái cho giám thị giám sát, đồng thời là kẽ hở cho thí sinh có thể sau thời gian thi hết môn các em lại hỏi các bạn có trình độ khá hơn, để vào môn thi thứ 2 các em lấy phiếu tổng hợp đó tiếp tục chỉnh sửa và không giám sát được. Như vậy với mỗi môn thi có thể tách riêng thành một phiếu trả lời trắc nghiệm, sau đó tiến hành niêm phong để tiếp tục môn khác. Làm như vậy sẽ tạo thoải mái hơn cho giám thị và tạo nên tính nghiêm túc cho kì thi.

Phần đóng góp về đề thi, bà Nguyễn Thị Quyên Thanh - Giám đốc Sở GDĐT Vĩnh Long cho hay, Bộ GDĐT cần tiếp tục xây dựng ngân hàng câu hỏi thi đủ lớn, đảm bảo chất lượng để xây dựng đề thi đáp ứng yêu cầu của Kỳ thi THPT quốc gia; tập trung bổ sung nâng cao chất lượng ngân hàng câu hỏi theo hướng phong phú hơn, chất lượng, chuẩn hóa, bảo đảm có dữ liệu, cơ sở để ra đề thi phù hợp, đạt mục tiêu đề ra. Bộ GDĐT cần công bố sớm nội dung chương trình thi THPT quốc gia năm 2019 ổn định như năm 2018 là có cả kiến thức lớp 11 và lớp 12, chủ yếu nội dung kiến thức lớp 12 nhưng cần xác định khối lượng chuẩn kiến thức lớp 11 để học sinh và giáo viên định hướng tốt hơn, giảm áp lực cho học sinh (học thêm, học trước chương trình...).

Bởi lẽ, mục đích chính của kỳ thi là để xét tốt nghiệp, nếu không cân đối tốt 2 mục tiêu này và nếu quá chú trọng vào mục đích của kỳ thi để xét tuyển đại học, kỳ thi vẫn sẽ gây nhiều áp lực đối với thí sinh và xã hội.

Phụ thuộc vào con người 

Những giải pháp đổi mới kỳ thi được đưa ra - dù cách nào cũng vẫn phụ thuộc nhân tố con người. Đơn cử theo phân tích của các chuyên gia giáo dục, việc chấm thi chéo giữa các địa phương để tránh tình trạng thành tích tỉnh nhà không mới và đã từng xảy ra câu chuyện 11 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long bắt tay nhau trong điều chỉnh kết quả chấm thi.

Ông Mai Văn Trinh cũng xác nhận, đúng là những năm trước đây chúng ta đã tổ chức chấm chéo, nhưng bối cảnh tổ chức kỳ thi của những năm trước khác giờ nhiều. Nay chúng ta có thuận lợi về công nghệ. Với những giải pháp công nghệ, thì giả sử vẫn là chấm chéo nhưng có thể cách thức tổ chức cụ thể sẽ khác. Và chắc chắn những bài học kinh nghiệm, những gì diễn ra trong quá khứ sẽ được cân nhắc cụ thể để làm sao kế thừa, chắt lọc những tinh hoa, thuận lợi, nhưng phải áp dụng cụ thể với điều kiện hiện nay. 

Theo bà Nguyễn Thị Quyên Thanh, trong số rất nhiều giải pháp đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia, thì lựa chọn nhân sự tham gia các khâu của kỳ thi phải là người có tinh thần trách nhiệm cao; được tập huấn đầy đủ về chuyên môn, nghiệp vụ.

Trong đó cần đặc biệt quan tâm việc lựa chọn nhân sự liên quan đến các bước của quy trình chấm thi. Phải là người có tâm nghề nghiệp, luôn tâm huyết và tuân thủ những chuẩn mực của đạo đức nghề nghiệp, nhận thức đúng về giá trị lao động, có ý thức chấp hành pháp luật tốt và nêu cao tinh thần trách nhiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Đặc biệt quan trọng là vai trò của người đứng đầu trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát để có giải pháp xử lý kịp thời. Bà Phạm Thị Hằng đồng tình với quan điểm này. Theo đó, khâu chấm thi quan trọng nhưng dù thế nào cũng là do con người. Nếu quy trình không xác định rõ nhận thức của người làm thi, sẽ nảy sinh tiêu cực. Nên điều quan trọng nhất là trước khi kỳ thi diễn ra, phải quán triệt các quy định, quy chế, đặc biệt cho cán bộ làm thi, để làm sao không có sự tiêu cực ở trong mỗi một khâu.    

Minh Quang