Ngành mía đường: Khó chồng lên khó

THu hoạch mía ở Cù Lao Dung (Sóc Trăng).

Hiện cả nước có 10 nhà máy đã kết thúc vụ sản xuất 2017-2018 với lượng đường sản xuất được 1.114.225 tấn đường, tăng hơn cùng kỳ 146.389 tấn. Nguồn cung đường đang ngày càng lớn, trong khi đó, giá đường trên thị trường lại giảm sâu. 

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), giá đường bán ra tại các nhà máy chỉ ở mức 11.400 đồng - 12.000 đồng/1kg, mức này đã giảm sâu so với cùng kỳ năm 2017. Đây là mức giá đã giảm kỷ lục so với các năm trước. Lý giải nguyên nhân khiến lượng đường tồn kho ngày càng nhiều, VSSA cho biết, là do tình trạng khó khăn chung của thế giới khi mà nguồn cung tăng cao, đang đạt mức 178 triệu tấn, dẫn đến dư thừa lớn. Hiện tại, lượng đường dư thừa ở thị trường thế giới đã vượt cao hơn năm ngoái 10 triệu tấn.

Ngoài ra, một bất cập tồn tại lâu nay trong nội tại ngành mía đường Việt Nam vẫn chưa thể giải tỏa dẫn đến khó khăn chung cho toàn ngành, đó là tình trạng phát triển một cách manh mún, diện tích trồng mía nhỏ lẻ… khiến cho việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào việc sản xuất thực sự ỳ ạch, giảm năng suất, yếu chất lượng… Bên cạnh đó, nhiều nhà máy đường có công suất ép nhỏ, trang thiết bị lạc hậu làm giá thành sản phẩm tăng lên, gây khó khăn trong việc cạnh tranh với đường của một số nước có thế mạnh hơn.

Trong khi đường trong nước ế ẩm, nhiều nhà máy sản xuất đường rơi vào cảnh lay lắt, “ăn bữa nay lo bữa mai” thì các DN trong ngành còn đang rất khổ sở vì khó có thể cạnh tranh với đường nhập lậu. Theo ông Hà Hữu Phái (trưởng đại diện Hiệp hội Mía đường Việt Nam tại Hà Nội), ngành mía đường Việt Nam đang bị ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng bởi vấn nạn đường lậu gia tăng trong thời gian qua. Ông Phái cho biết, năm nay, lượng đường sản xuất của Thái Lan khoảng 12 triệu tấn, tăng hơn 2 triệu tấn so với vụ trước. Do lượng đường Thái Lan lớn nên đã xuất lậu sang các quốc gia lân cận như Trung Quốc, Campuchia, Lào, Myanmar…và tất nhiên không loại trừ cả Việt Nam. Đáng chú ý, ngoài phải cạnh tranh với đường nhập lậu thông thường, thời gian qua, một lượng không nhỏ đường lỏng đã được nhập vào trong nước. 

Để giảm bớt khó khăn cho ngành đường, Hiệp hội mía đường Việt Nam kiến nghị cần đưa ra các giải pháp để hạn chế nhập khẩu mặt hàng đường lỏng này. Đồng thời, VSSA cũng kiến nghị  các cơ quan chức năng tăng cường khâu kiểm  soát nhằm đẩy lùi vấn nạn đường lậu, đây là nỗi bức bối lớn nhất của ngành đường, và cũng là lý do kéo giảm năng lực cạnh tranh của các DN trong nước. Bên cạnh đó, VSSA cũng khuyến cáo  các DN trong Hiệp hội cần chủ động giữ chân khách hàng truyền thống, tiếp tục đẩy mạnh phát triển các khách hàng mới. Bên cạnh đó chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh để cùng toàn ngành từng bước vượt qua khó khăn hiện tại. 

Thông tin mới nhất từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, Bộ mới ban hành Đề án phát triển mía đường đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Theo đó sẽ rà soát, xây dựng, phát triển vùng nguyên liệu mía theo hướng phát huy lợi thế vùng; nâng cao hiệu quả sản xuất, hạ giá thành mía nguyên liệu. Ngành nông nghiệp sẽ tiếp tục rà soát những nhà máy, vùng không có khả năng đáp ứng nguyên liệu để có thể di chuyển nhà máy đến vùng có lợi thế hơn. Đảm bảo sản xuất mía ổn định 300.000 ha và không xây dựng thêm nhà máy sản xuất đường mới.    

Minh Phương