Chỉ dẫn địa lý giúp nhận diện thương hiệu

Khó cũng phải làm

Sau ba năm thực hiện các thủ tục, cuối năm 2012, thương hiệu nước mắm Phú Quốc (Kiên Giang) đã được Ủy ban châu Âu (EC) cấp quy chế bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại Liên minh châu Âu (EU). Đây là thương hiệu đầu tiên của Việt Nam được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý tại EU, mở ra cơ hội cho các mặt hàng nông sản tiềm năng khác.

Bà Dương Mộng Thu, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Kiên Giang cho biết, trước khi được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý ở EU, chỉ dẫn địa lý nước mắm Phú Quốc từng bị một DN Thái Lan đăng ký nhãn hiệu tại Pháp. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến thương hiệu và uy tín của nước mắm Phú Quốc. Theo bà Thu, quá trình để được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý tại EU rất khó khăn do phải đối mặt với nhiều quy trình kiểm định khắt khe về nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng…

Đối với nhãn hiệu cà phê Buôn Ma Thuột, sau một năm Việt Nam phát hiện ra việc nhãn hiệu bị DN Trung Quốc lạm dụng, đăng ký độc quyền 10 năm, ông Đoàn Kim Ca, Tổng Thư ký Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột  cho biết, Đăk Lắk đã khiếu kiện và hồ sơ đã được Cục Nhãn hiệu hàng hóa Trung Quốc tiếp nhận. Phía Trung Quốc cho biết, phải mất ít nhất 36 tháng mới có thể đưa vụ việc ra phán xét. Nhưng ông Ca tin tưởng rằng, vụ việc này chắc chắn sẽ được đưa ra phán xử bởi Trung Quốc và Việt Nam đều là thành viên của WTO và tham gia Hiệp định TRIPS (Hiệp định về các khía cạnh liên quan tới thương mại và quyền sở hữu trí tuệ). Với bài học này, Đắk Lắk đang triển khai một số hoạt động bảo vệ thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột nhằm tránh việc các DN nước ngoài dùng thương hiệu Buôn Ma Thuột cho sản phẩm của họ. Gần đây, những nhà quản lý cà phê Buôn Ma Thuột cũng đang rục rịch tìm hiểu quy chế để đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm này ở thị trường EU. Ông Ca cho rằng, việc xúc tiến bảo hộ chứng nhận địa lý cho cà phê Buôn Ma Thuột vào EU đang cấp thiết vì phần lớn sản phẩm cà phê Buôn Ma Thuột đều xuất sang đây. Tuy nhiên, việc này gặp khó khăn về tư vấn kỹ thuật để xác lập hồ sơ cũng như kinh phí hướng dẫn, tập huấn kỹ thuật và tổ chức đánh giá chứng nhận.

Như vậy, tại thị trường EU, nước mắm Phú Quốc là nhãn hiệu duy nhất được cấp chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Trong khi đó, theo số liệu của Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), Việt Nam có đến hàng nghìn loại nông sản có khả năng đăng ký chỉ dẫn địa lý nhưng đến nay mới có 35 sản phẩm được đăng ký chỉ dẫn địa lý ở Việt Nam với các sản phẩm như nước mắm Phú Quốc, chè Shan tuyết Mộc Châu, cà phê Buôn Ma Thuột, bưởi Đoan Hùng, thanh long Bình Thuận, hồi Lạng Sơn, gạo tám xoan Hải Hậu, vải thiều Thanh Hà...  Trong số 35 sản phẩm này, mới chỉ có 3 chỉ dẫn địa lý được đăng ký ở nước ngoài. Đây là một thực trạng đáng buồn đối với nước ta, vốn có vô số những thương hiệu đáng giá.

Lợi về sau

Dù được đánh giá là khó khăn, tốn kém chi phí, thời gian nhưng các DN Việt Nam đang có sự thay đổi về tư duy nhận thức về việc đăng ký chỉ dẫn địa lý ở nước ngoài. Các chuyên gia nước ngoài nhận định, bảo hộ chỉ dẫn địa lý là cách tốt nhất để DN quảng bá các sản phẩm nông nghiệp của mình.

Bà Audrey Aubard, chuyên gia tư vấn về chỉ dẫn địa lý cho biết, khi được cấp bảo hộ chỉ dẫn địa lý sẽ có rất nhiều cái lợi. Tên nhà sản xuất sẽ được bảo lưu cùng các sản phẩm đặc trưng và được sản xuất trong khu vực địa lý phân định. Còn người tiêu dùng sẽ được đảm bảo an toàn về xuất xứ, chất lượng sản phẩm và đặc tính riêng biệt của sản phẩm. Đặc biệt, trung bình giá sản phẩm có chỉ dẫn địa lý cao gấp 2,23 lần giá sản phẩm tương tự không có chỉ dẫn địa lý.

Còn theo ông Trần Hữu Nam, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), chỉ dẫn địa lý không chỉ giải quyết được nhu cầu đa dạng về thực phẩm, an toàn thực phẩm, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học mà còn góp phần phát triển văn hóa nông thôn cũng như văn hóa quốc gia.

Hiện EU là một trong những thị trường tiêu thụ nông sản quan trọng của Việt Nam, gần 18% nông sản XK của Việt Nam được đưa vào EU, với kim ngạch hàng tỷ USD mỗi năm. Nhiều loại nông sản Việt Nam đã nổi tiếng ở EU, khiến các DN ở nhiều quốc gia khác đã nhái một số thương hiệu nông sản của Việt Nam đưa vào EU để tiêu thụ. Thêm vào đó, hơn 90% lượng hàng nông sản của Việt Nam XK hiện phải mang thương hiệu của nước khác. Các chuyên gia kỳ vọng, khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU được ký kết sẽ khuyến khích các nhà sản xuất có chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đăng ký để được bảo hộ trực tiếp các sản phẩm truyền thống của mình tại EU.

Với những lợi thế đã nhìn thấy, các chuyên gia cho rằng, việc thực hiện đăng ký chỉ dẫn địa lý cho hàng nông sản Việt Nam cần gấp rút triển khai bởi đăng ký chỉ dẫn địa lý cũng là cách nâng cao giá trị hàng hóa, tạo thuận lợi cho việc quảng bá các sản phẩm, đặc biệt là xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, hàng hóa Việt Nam trên thế giới.  

Phan Thu