Vì cuộc sống không khói thuốc

... công sở, trường học, trong thang máy…Và không phải ai được nhắc nhở về việc ngừng hút thuốc nơi công cộng cũng tỏ ra lịch sự, ngược lại có người còn tỏ thái độ khó chịu, bất hợp tác với những người xung quanh.

Hút thuốc nơi công cộng vẫn tiếp diễn.

Không cần đi đâu xa, có thể mục sở thị cảnh hút thuốc ngang nhiên nơi bệnh viện mà không thấy ai bị xử phạt.

Quy định cấm hút thuốc nơi công cộng, đặc biệt là trong bệnh viện đã có từ lâu, thế nhưng, tại nhiều bệnh viện, tình trạng hút thuốc vẫn diễn ra công khai, nhiều người thản nhiên hút trước người bệnh và trẻ em.

Thậm chí nhiều bệnh nhân cũng hút thuốc dù người đang mang bệnh.

Để giảm thiểu tác hại của việc sử dụng thuốc lá đối với sức khỏe, kinh tế xã hội và môi trường, kể từ tháng 5/2013, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá ra đời.

Theo đó, hành vi hút thuốc là bị cấm tại những nơi công cộng như bệnh viện, trường học...

Theo Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, mức phạt đối với các hành vi hút thuốc lá tại nơi cấm được quy định: Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với một trong các hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm; bỏ tàn, mẩu thuốc lá không đúng nơi quy định tại những địa điểm được phép hút thuốc lá.

Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 2 triệu đồng nếu cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.

Tuy nhiên, do thiếu quy định hướng dẫn cụ thể nên hiệu quả thực thi chưa cao.

PGS Lương Ngọc Khuê- Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá mới đây cho hay, Việt Nam có 33 triệu người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà và hơn 5 triệu người trưởng thành không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nơi làm việc.

Đồng thời, một vài số liệu đáng báo động mới nhất cũng được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vừa đưa ra như: Hiện số trường hợp tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam.

Một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao. Tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%.

Bệnh tật và tử vong sớm do sử dụng thuốc lá chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật tại Việt Nam.

Những số liệu đáng báo động nêu trên xem ra không có ảnh hưởng tới những người đang “nghiện” thuốc lá. 

Điều đáng nói là ở những nơi công cộng như công viên, bệnh viện, trường học, trên xe bus, nhà ga , quán ăn… không phải ai đang hút thuốc lá khi được nhắc nhở cũng tỏ ra lịch sự hoặc tránh ra chỗ khác.

Có những người bất chấp  khuyên nhủ từ cộng đồng, hoặc bất hợp tác, hoặc gây sự với những người xung quanh vì một lời nhắc nhở…

Đặc biệt hiện nay ở nhiều gia đình có cả cha và mẹ cùng hút và nghiện thuốc lá.  Hình ảnh này đã tác động xấu đến sức khỏe và tâm lý của những đứa trẻ trong chính gia đình họ.  

Một câu hỏi lớn đặt ra, vì sao Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá hiện hành đã quy định cụ thể về việc cấm hút thuốc nơi công cộng dù đã có hiệu lực hơn 5 năm, nhưng đến nay, tình trạng vi phạm hút thuốc lá tại nơi công cộng vẫn diễn ra phổ biến.

Trong hơn 5 năm qua, cơ quan chức năng cũng mới chỉ xử phạt được vài chục trường hợp trực tiếp vi phạm về hút thuốc lá tại nơi công cộng.

Đại diện Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho hay, việc xử lý còn gặp nhiều khó khăn bởi khi nhìn thấy ai đó hút thuốc mà không báo cáo ngay cho các cơ quan chức năng, thì sẽ không có bằng chứng. 

Như vậy cùng với Luật không đủ chế tài xử lý; thiếu phương tiện phạt nguội (camera ghi hình), thì sự thiếu ý thức của người hút thuốc đã khiến cho Luật không đủ sức mạnh răn đe. 

Ở một góc độ khác, nhiều chuyên gia cho rằng  thuế thuốc lá của Việt Nam hiện thấp gần nhất thế giới, đây là khó khăn lớn trong việc giảm tỷ lệ hút.

Hiện nay, thuế thuốc lá tại Việt Nam chỉ cao hơn Campuchia, còn lại thấp hơn rất nhiều so với các quốc gia khác trong khu vực như Brunei, Singapore, Thái Lan, Malaysia, Philipine, Myanmar và Lào.

Vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng, tăng thuế thuốc lá sẽ giảm tỷ lệ hút, giảm tử vong do hút thuốc.

Đặc biệt, khi tăng thuế, hút thuốc ở nhóm người nghèo, trẻ em sẽ giảm nhiều hơn, khoảng 10% ở trẻ em và người nghèo.

Nếu thuế thuốc lá tăng  gấp đôi, giá thuốc sẽ tăng gấp 3, khả năng tiếp cận thuốc của người dân cũng sẽ giảm đi…

Nhiều hội thảo xung quanh vấn đề này đã được tổ chức.

Do đó kỳ vọng về việc giảm khói thuốc nơi công cộng cũng đã được nhen lên. 

Năm 2018, chủ đề của Ngày Thế giới không thuốc lá 31-5 là “Thế giới và bệnh tim mạch”.  

Còn tại Việt Nam, Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 đến 31/5 có chủ đề “Hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây bệnh tim mạch”.

Thông qua chủ đề này, WHO muốn  kêu gọi các quốc gia cần có những hành động kịp thời và hiệu quả, nhằm làm giảm nguy cơ mắc và tử vong do các bệnh về tim mạch liên quan đến sử dụng thuốc lá.

Để giảm khói thuốc nơi cộng cộng, cần có sức mạnh từ truyền thông, cùng nhiều giải pháp đồng bộ như: Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm về kinh doanh, sản xuất và tiêu thụ thuốc lá; nhân rộng các mô hình không khói thuốc đã thực hiện tốt tại cộng đồng; quản lý chặt chẽ chính sách về giá, thuế tiêu thụ thuốc lá ở Việt Nam...

Nhưng quan trọng hơn cả chính là ý thức tự giác của mỗi cá nhân trong cộng đồng, để chung tay xây dựng môi trường không khói thuốc. 

Vi Cầm