Được đánh giá là một trong những sắc thuế lớn, cần phải có biện pháp chống thất thu, nhưng việc thu thuế xây dựng cơ bản tư nhân vẫn tiếp tục “làm khó” cơ quan chức năng và các địa phương trong nhiều năm qua.
Theo quy định, bên nhận thầu xây dựng cho các hộ gia đình, tổ chức phải có trách nhiệm đăng ký thuế, kê khai nộp thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân với UBND xã, đội thuế nơi thực hiện xây dựng công trình. Trong thời hạn 10 ngày kể từ khi ký kết hợp đồng xây dựng hoặc 5 ngày kể từ ngày khởi công xây dựng công trình, bên nhận thầu có nghĩa vụ kê khai thuế, nộp thuế; cơ quan thuế có quyền yêu cầu cá nhân có nhà xây dựng cung cấp thông tin, tài liệu có liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế của bên nhận thầu và yêu cầu chủ đầu tư phối hợp với cơ quan quản lý thuế để thực hiện pháp luật về thuế.
Trường hợp bên nhận thầu xây dựng nhà tư nhân không thực hiện kê khai nộp thuế hoặc chủ nhà không cung cấp hợp đồng xây dựng nhà cho cơ quan thuế theo yêu cầu để tính thuế đối với bên nhận thầu thì chủ nhà có trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân phải nộp theo tỉ lệ 10% trên tổng thu nhập trước khi chi trả tiền công, tiền thù lao, tiền chi khác cho bên nhận thầu.
Một công trình xây dựng nhà ở tư nhân tại TP. Buôn Ma Thuột đang trong giai đoạn thi công.
Quy định là vậy, nhưng trong thực tế việc xác định giá trị công trình, tiền công xây dựng, hình thức và đối tượng chịu thuế lại gặp rất nhiều khó khăn. Mới đây tại một hội nghị về chống thất thu NSNN trên địa bàn tỉnh, Chủ tịch UBND TP. Buôn Ma Thuột Trương Công Thái cho rằng, việc thu sắc thuế này đang thực hiện mỗi nơi một kiểu, không có quy định rõ ràng, cụ thể nên rất khó chống thất thu. Thậm chí ở một số địa phương, ngành Thuế và chính quyền địa phương còn không dám thực hiện thu thuế do… sợ sai quy định. Vì vậy nhiều địa phương cho rằng Sở Xây dựng cần đưa ra khung giá chuẩn, nhất là đơn giá nhân công (không bao thầu nguyên vật liệu) cho mỗi đơn vị diện tích xây dựng, để có căn cứ thống nhất trong quản lý thuế. Thế nhưng ngay như ngành Xây dựng cũng còn đang lúng túng trong việc xây dựng khung giá này. Bởi tại hội nghị trên, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Vũ Minh Thành cho biết đơn vị này đã đưa ra phương án áp giá xây dựng công trình nhà ở tư nhân, nhưng khi phương án này chuyển sang ngành Tư pháp để thẩm định thì không phù hợp với các quy định liên quan, nên không thể ban hành. Điều này cũng dễ hiểu, bởi hiện nay, đơn giá nhân công chỉ áp dụng cho việc thi công các công trình do Nhà nước làm chủ đầu tư, khi áp dụng vào xây dựng nhà ở tư nhân là không phù hợp.
Trong khi đó, ngành Thuế cũng không khỏi lúng túng khi họ đang đề xuất Sở Xây dựng phối hợp với Sở Tài chính và các ngành liên quan rà soát, tham mưu UBND tỉnh ban hành đơn giá nhân công đối với xây dựng cơ bản tư nhân mới có thể quản lý và chống thất thu sắc thuế này. Rõ ràng, tất cả các ngành, các địa phương đang phải “mò mẫm”, ngân sách Nhà nước vẫn phải chấp nhận bị thất thu với một hoạt động diễn ra hằng ngày là xây dựng nhà ở tư nhân. Không biết tình trạng này sẽ còn kéo dài đến bao giờ?
Giang Nam
BÌNH LUẬN